سالیان متمادی است که این سوال در ذهن ها مطرح است که چرا محصولات ایرانی نمی توانند به طور موثر وارد بازارهای جهانی شوند . در مورد صنعت خودرو نیز این سوال کم و بیش وجود داشته و دارد که چرا خودرو ساز و قطعه ساز ایرانی نمی تواند در بازارهای جهانی حضور فعال داشته باشد و همیشه این سوال به صورت تجریدی آخرین حلقه ، یعنی تولید کننده را مخاطب قرار داده است !! این سوال نه تنها از سوی مردم عادی بلکه از سوی مسئولین و دست اندرکاران اقتصادی و صنعتی کشور نیز مطرح می شود !
اساساً صادرات ، حاصل مجموعه فعالیتهای گسترده زنجیروار اقتصادی است که صادر کننده در آخرین حلقه این فرآیند قرار دارد . وقتی چرخه کامل و بدون عیب برای صادرات فراهم شد ، تولید کننده نیازی به انرژی غیر متعارف برای انجام و تحقق صادرات نخواهد داشت .
اما چه باید هایی برای تحقق صادرات مهم و الزامی است ؟
صادرات نیازمند قانون گذاری متناسب با اهداف صادراتی است ، برای تحقق صادرات ما نیاز به مشارکت شرکتهای خوش نام و دارای برند بین المللی داریم و باید بستر برای همکاری و جذب آنها برای حضور در ایران فراهم باشد ، صادرات نیازمند سرمایه گذاری هوشمندانه است . این سرمایه ها باید در اختیار کارآفرینان واقعی قرار گیرد . صادرات به یک بستر فرهنگی جا افتاده در همه سطوح تصمیم سازان نیاز دارد ، صادرات به قانون کار و نظام تعرفه ای هوشمند نیاز دارد ، صادرات نیازمند یک نظام پولی و بانکی پشتبانی کننده قوی است ، صادرات نیازمند نظام آموزشی متناسب با تقاضای صنعت است ، صادرات نیازمند واحد های تحقیق و توسعه فعال است ، صادرات نیازمند حرکت یکپارچه تمامی بخش های مرتبط در نظام کلان اقتصادی کشور است ، صادرات نیازمند هدف گذاری ، برنامه ریزی ، سازماندهی و کنترل مستمر است و باید های دیگر و بالاخره صادرات نیازمند عزم و باور ملی است . حال اگر دقت کنیم در کشورمان تا بحث صادرات مطرح می شود ، از تولید کننده می پرسند شما چرا صادر نمی کنید ؟! هر چند تولید کنندگان می بایست برای حضور رقابتی در بازار به عواملی چون کیفیت ، قیمت ، خدمات ، تحویل به موقع و انعطاف پذیری توجه ویژه و مستمر داشته باشند ، اما این عوامل پنجگانه ، در بستری از بایدها ی اشاره شده محقق می شود ، یعنی با بهره بانکی 20در صد نمی توان محصولی تولید کرد که رقابت قیمتی با محصولی داشته باشد که با بهره بانکی 47 درصد تولید شده است . در یک نظام اقتصادی که بانک ها به هیچ وجه خود را مقید و موظف به توسعه تولید نمی دانند ، نمی توان به دنبال هزینه کردن برای افزایش کیفیت بود ، در نظام صنعتی که تشویق و تنبیهی برای افراد کارآفرین و رانت خوار وجود نداشته باشد و یا با دلاری که ارزش غیر واقعی دارد ، واردات بیشترین مطلوبیت را دارد ، پس در این شرایط صحبت از صادرات فقط وقت تلف کردن و آب در هاون کوبیدن است . حال بد نیست علاقه مندان به این حوزه ، چند کشور موفق در امر صادرات را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند و خواهند دید صادرات بر بستر باید های اشاره شده است که شکل گرفته ، رشد کرده و توسعه یافته است . صادرات یک باور ملی است . باوری که نقطه شروعش تصمیم سازی صحیح و به هنگام و هماهنگ مسئولین نظام اقتصادی و صنعتی کشور است .
در هر حال اگر صادراتی متناسب با جایگاه و پتانسیل کشور نداریم ، باید به دنبال حل ریشه ای و واقعی مشکلات باشیم و نه اینکه
با تعریف صورت مسئله های غلط به دنبال راهکاری برای حل آن باشیم و در نهایت فقط تولید کنندگان را مقصر جلوه دهیم ، که این عمل هم موجب صدمه دیدن تولید در کشور می شود و هم جاذبه واردات را به قیمت از دست دادن منافع ملی ، اشتغال و از دست رفتن تلاش های صورت گرفته ، مطلوب تر می سازد .
ساسان قربانی
کارشناس صنعت خودرو و قطعه سازی
