رویدادهای نجومی فروردین ماه

آسمان پر رمز و راز شب نیز در فروردین ماه می تواند میزبان مناسبی برای سفری رویایی شما باشد. رصد هر یك از خوشه های ستاره ای، سیاره‌ها، مقارنه و ... لذت خاصی را به همراه خواهد داشت.

نخستین رویداد نجومی سال ۱۳۹۱ قرار گرفتن مركز مهر تابان بر نقطه اعتدال بهاری است. نقطه ای كه از تقاطع دو دایره بزرگ استوای آسمان كه از ادامه كمربند استوای زمین و ترسیم آن بر كره آسمان پدید می آید و دایره البروج كه مسیر ظاهری حركت خورشید بر روی كره آسمان است، به دست می آید.

این دو دایره به اندازه انحراف محوری زمین یعنی ۵/۲۳ درجه با هم زاویه دارند. نقطه دیگر اعتدال، اعتدال پاییزی است كه خبر از آغاز مهر و فصل خزان خواهد داشت.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران می گوید: ساعت ۰۸:۴۴ صبح روز سه شنبه ۰۱/۰۱/۹۱ لحظه تحویل سال و آغاز سال نو است.

هرگاه این لحظه از بعد از ظهر بیست و نهمین روز اسفند تا قبل از ظهر روز اول فروردین باشد سال عادی تمام شده و اسفند ۲۹ روزه است. اما اگر لحظه تحویل سال بعد از ظهر روز بعد از ۲۹ اسفند باشد، سال كبیسه تمام خواهد شد و اسفند ۳۰ روزه خواهد بود و روز بعد، اولین روز آغاز سال نو به حساب می آید.

ایرانیان از گذشته های بسیار دور در نگهداری كبیسه ها و محاسبات دقیق سال از نبوغ خاصی برخوردار بوده اند.

مهندس 'مسعود عتیقی' خاطر نشان می كند در همین تاریخ سیاره نپتون را در بامداد دل انگیز اولین روز نوروز ۹۱ می توانید در جنوب ماه با جدایی زاویه ای حدود ۶ درجه بیابید. این همنشینی ماه و نپتون در برج فلكی سطل آب (دلو) خواهد بود.

عتیقی می افزاید: در روز چهارشنبه دوم فروردین، آخرین دیدار با هلال صبحگاهی جمادی الاول ۱۴۳۳ در این بامداد خواهد بود.

وی ادامه داد: در همین جا اشاره می كنم كه سیارات تیر و اورانوس در ابتدای فروردین ۹۱ جدایی زاویه ای كمی با مهر تابان دارند و بنابر این قابل مشاهده نیستند، هر چند كه اواخر فروردین ماه هر دو این سیارات در نزدیكی یكدیگر در افق صبحگاهی قابل مشاهده خواهند شد.

عتیقی می گوید: یكشنبه ۶ فروردین سیاره اورانوس در ساعت ۰۶:۲۹ آن روز به مقارنه (Conjunction) می رسد.

مقارنه وضعیتی است كه خورشید بین زمین و یك سیاره (در اینجا اورانوس) قرار داشته و این سه جرم در یك راستا هستند.

هر چند هلال ماه نیز شامگاهی است و در غروب این روز بالاتر و سمت چپ هلال جرم پر نور ستاره مانندی مشاهده خواهید كرد كه همان سیاره غول منظومه خورشیدی برجیس است اما در ساعت ۰۴:۱۱ پس از نیمه شب این تاریخ، كمترین جدایی زاویه ای ماه و مشتری به ۴/۲ درجه خواهد رسید.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: دوشنبه ۷ فروردین، الهه آب آناهیتا ساعت ۱۱:۳۴ دقیقه این تاریخ به حداكثر كشیدگی شرقی خود رسیده و بهترین شرایط را برای رصد دارد.

عتیقی می گوید: حدود ۵/۳ ساعت بعد از غروب خورشید نیز می توانید این سیاره پر نور را در افق غرب مشاهده كنید. كشیدگی ناهید در این زمان ۴۶ درجه (از خورشید) است. پس از این شامگاه به مرور ناهید به خورشید نزدیك و نزدیكتر می شود.

ضمنا به گفته وی در این شامگاه بالاتر از سیاره ناهید، هلال فزاینده جمادی الاول را مشاهده خواهید كرد و این در حالی است كه خوشه زیبای ستاره ای پروین سمت راست ماه و نزدیكترین فاصله را به ماه دارد.

وی خاطر نشان می كند این جدایی حدود ۵ درجه خواهد بود. با فاصله ای كمی بیشتر در سمت چپ ماه، خوشه باز ستاره ای موسوم به 'هیادها' را نظاره خواهید كرد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: در روز سه شنبه هشت فروردین، سیاره ناهید ساعت ۱۴ دقیقه بامداد به جدایی ۴/۲ درجه از ماه می رسد كه البته این اجرام در این ساعت غروب كرده اند؛ اما در لحظات بعد از غروب آفتاب در شب قبل، ماه و ناهید را بسیار نزدیك به هم رصد خواهید كرد و منظره رویایی برای عكاسی در تلفیق با بناهای تاریخی و عوارض طبیعی محل سكونت شما ایجاد خواهند كرد. كمترین جدایی این اجرام را قبل از غروب این دو در افق غرب و شمال غرب شاهد خواهید بود.

عتیقی خاطر نشان كرد روز پنجشنبه ۱۰ فروردین در این شامگاه همزمان با غروب خورشید با استفاده از یك دو چشمی قدرتمند نجومی یا ترجیحاً با یك تلسكوپ آماتوری به ماه نگاه كنید.

وی افزود: ۵/۳ درجه سمت راست ماه 'M۱' و یا همان سحابی خرچنگی را مشاهده خواهید كرد.

این جرم در ردیف اول از فهرست اجرام غیر ستاره ای 'شارل مسیه' فرانسوی است و در كنار ستاره 'زتای ثور' (صورت فلكی گاو) قرار دارد.

این سحابی از نوع نشری و بازمانده انفجار ستاره ای است. نام علمی دیگر این جرم NGC۱۹۵۲ از فهرست عمومی جدید است.

عتیقی افزود: شنبه ۱۲ فروردین سیارك 'پلوتو' در این تاریخ زاویه ۹۰ درجه نسبت به زمین و خورشید خواهد داشت (تربیع). به این وضعیت منجمان غربی اصطلاحاً quadrature می گویند.

وی خاطر نشان می كند روز سه شنبه ۱۵ فروردین ستاره دل شیر (قلب الاسد) ساعت ۲۱:۰۶ دقیقه این تاریخ به جدایی ۳/۶ درجه و در شمال ماه قرار می گیرد.

وی می گوید: شنبه ۱۹ فروردین ماه پایین تر از ستاره سماك اعزل در سنبله (خوشه) و سیاره كیوان در این زمان قرار خواهد گرفت. روشنایی ۹۹% ماه مزاحم رصد و عكاسی از این همنشینی خواهد بود. سیاره كیوان در این تاریخ ۷ درجه با ماه جدایی زاویه ای خواهد داشت.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطر نشان می كند در روز سه شنبه ۲۲ فروردین ماه در برج فلكی كژدم (عقرب) قرار می گیرد و تقریباً در نیمه راه بین اجرام غیر ستاره ای M۹ و M۱۹ كه هر دو خوشه كروی فهرست مسیه هستند، خواهد بود.

عتیقی گفت: پنجشنبه ۲۴ فروردین در این شب نور ۶۱% ماه مزاحم رصد اجرام غیر ستاره ای ساكن در برج فلكی كمان (قوس) است. یكی از سیارك های كمربند كوئیپر یعنی پلوتو طی این ماه ها در صورت فلكی كمان قرار دارد.

وی ادامه داد: یكشنبه ۲۷ فروردین سیاره حلقه بر گردن كیوان در ساعت ۲۲:۴۳ دقیقه این شب به مقابله (Opposition) می رسد.

مقابله وضعیتی است كه زمین بین خورشید و یك سیاره (در اینجا سیاره كیوان) قرار می گیرد. بهترین وضعیت مشاهده هر سیاره در شرایط مقابله فراهم می شود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: چهارشنبه ۳۰ فروردین سیاره تیز پای خانواده خورشیدی یعنی تیر (عُطارد معروف) در ساعت ۲۱:۵۶ دقیقه این تاریخ به حداكثر كشیدگی غربی خود خواهد رسید و در افق صبحگاهی قبل از طلوع خورشید شرایط بالنسبه بهتری برای رصد دارد.

به گفته عتیقی، پنجشنبه ۳۱ فروردین واقعه جذاب پایان بخش رویدادهای اولین ماه از سال نو آن است كه ماه در این بامداد همدم سیارات تیر و اورانوس است. جرم پایین تر از ماه، اورانوس و جرم ستاره مانند پایین و سمت راست هلال زیبای صبحگاهی سیاره تیر است.

با توجه به ارتفاع كم این اجرام، فرصت زیادی در روشنی هوای قبل از طلوع برای رصد این پدیده ندارید.