موزه مکتب کمال‌الملک افتتاح شد

مهر: احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر تهران در این مراسم با بیان اینکه آثار به جای مانده از کمال الملک بخشی از هویت شهر تهران به شمار می رود که در آنها زندگی و کیفیت زندگی گذشته تهران مستتر است، گفت: ساختمان باغ نگارستان از آثار  نیکلای مارکوف است که بناهای مدرنی در عصر قاجار در تهران ساخت.

او با تاکید بر اینکه مراسم سلام فتحعلی شاه، مدرسه صنایع مستظرفه کمال الملک در این مکان بوده است، ادامه داد: پایه آموزش عالی در این مکان با دارالمعلمین شکل گرفت و اولین مرکز تهران شناسی در این مکان تاسیس شد.

مسجدجامعی با بیان اینکه دکتر قریب دستور زبان  5 استاد را در این مکان نوشتند و پروین اعتصامی در کتابخانه این باغ مشغول به کار بود، افزود: این مسائل بخشی از خاطرات تاریخی باغ نگارستان است.

به گفته وی تاسیس موزه مکتب کمال الملک را می توان راهی برای شناسایی مکتب هنری تهران دانست زیرا در مکتب نگاری های همچون هرات، شیراز، اصفهان و... همیشه دوران سلاطین در نظر گرفته می شد و عصر قاجار و مکتب هنری تهران نیز در همین راستا قرار دارد.

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه نقاشی های استاد از کوه های شمال تهران، محله یهودیان و آثاری که از کاخ گلستان وجود دارد می تواند بخشی از فرهنگ تهران محسوب شود، گفت: کمال الملک در آثارش واقع نمایی را لحاظ می کرد و بخشی از آثار مهم او روح، شکل و فرم تهران را در خود دارد.

وی با اشاره به اینکه تاسیس این موزه می تواند حرکتی به منظور جمع آوری آثار بیشتری از کمال الملک و شاگردانش باشد، افزود: بازسازی، احیا و افتتاح دو موزه قصر و مکتب کمال الملک از سوی مدیریت شهری طی ماه های اخیر نشان از توجه مدیریت شهری به مسائل روح شهر و ظرفیت های متجلی در آن دارد.

بر اساس این گزارش در ادامه این مراسم دکتر سید محمد جواد شوشتری، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران تاسیس موزه مکتب کمال الملک در باغ نگارستان را ظرفیتی برای تبدیل آن به یک نقطه گردشگری شهر تهران دانست و گفت: نگاه مجموعه شهرداری تهران به حوزه فرهنگ و هنر، یک نگاه نرم افزاری است و در دوره فعلی مدیریت شهری، توجه به فرهنگ و هنر به عنوان یک مسئولیت خطیر دیده شده است.

او با اشاره به اینکه تاسیس موزه مکتب کمال‌الملک به عنوان بخشی از حافظه تاریخی هنر کشور به شمار می رود، ادامه داد: با توجه به تفاهم نامه‌ای که با دانشگاه تهران داشتیم، اقدام به بازسازی فضای تاریخی باغ نگارستان کردیم.

به گفته شوشتری، با تاسیس موزه مکتب کمال الملک تلاش شد تا در مکان مدرسه صنایع مستظرفه که دانشسرای کمال الملک نیز بود، موزه دستاوردهای هنری که این هنرمند پایه گذارش بود، سامان شود.

مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران با تاکید بر اینکه در کمتر یک سال تجهیزات و بازسازی باغ نگارستان و گردآوری آثار کمال الملک و شاگردانش به سرانجام رسید، گفت: باغ نگارستان در قلب شهر تهران یکی از نقاط تاریخی و مهم شهر است و در همین راستا کتابخانه پروین اعتصامی که در محل این باغ قرار داشت نیز در حال بازسازی است.

پرویز کلانتری هنرمند پیشکسوت در این مراسم، کمال الملک را نقطه عطف هنر معاصر ایران دانست که از سوی روشنفکران با کم لطفی روبرو شد و گفت: جریان هنری که کمال الملک بنا نهاد به صورت همزمان، همراه با چند رویداد ملی بود، این مکتب با جریان مشروطه خواهی ملت ایران همراه شد و نشان داد در دورانی که ملت ایران طالب تجددخواهی است، هنر نیز نیازمند تغییر است.

به گفته او همزمانی تجدد خواهی در قلمرو هنر، با سفر کمال الملک به اروپا آغاز شد و او در این سفر تحت تاثیر هنر رنسانس قرار گرفت و این تجددخواهی را در قلمرو بازنگری به واقع گرای دید.

کلانتری با تاکید بر اینکه کمال الملک در این شکل نقطه عطفی را برای هنر یک قرن اخیر رقم زد که اتفاقا با کم لطفی روشنفکران نیز قرار گرفت، ادامه داد: بسیاری از هم نسلان من معتقد هستند که او جریان هنر امپرسیونیستی را در سفر به اروپا نادیده گرفت که این بی انصافی است. زیرا او آنچه را که در اروپا دید نگاه واقع‌گرایانه به هنر بود که خیلی اهمیت داشت.

این هنرمند پیشکسوت مکتب کمال الملک را یک اتفاق درست برای هنر ایران دانست و گفت: کمال الملک در ابتدا یک جریان را در هنر آغاز کرد که به سبب تاسیس مدرسه صنایع مستظرفه و آموزش هنرجویان تبدیل به مکتب شد و این مکتب نگاه جدیدی به مقوله واقعیت نمایی داشت.

آیدین آغداشلو، هنرمند نقاش با بیان اینکه کمال الملک یکی از سه چهره برتر در حوزه کاری خود به شمار می رود، گفت: کمال الملک یکی از شخصیت هایی است که در زمان حیات خود توانست به اسطوره تبدیل شود.

او با بیان اینکه مولفه های متعددی مانند قد بلند، خلق خوب، وقار و متانت در کنار هنر بی حد و حصر، کمال الملک را به یک چهره فراموش نشدنی تبدیل کرده است، ادامه داد: افسانه ها و اسطوره های غریبی در مورد او بیان شده و در حقیقت باید گفت کمال الملک مجموعه درهم تنیده ای از وجود اسطوره ای است که به دنبال واقعیت رفت.

به گفته آغداشلو اهمیت کمال الملک به خاطر مهارت اجرایش در هنر واقع‌گرا و آکادمیک یعنی شیوه‌ایی که در نگارگری قدیم ایرانی و مکتب زند و قاجار وجود نداشت، است.

او با تاکید بر اینکه کمال‌الملک یکی از نخستین مدارس هنری را تاسیس کرد و سال‌های بسیاری سبک و شیوه واقع‌گرایی را به هنرجویانش آموخت، ادامه داد: او نقاشی آکادمی غربی را برای مدت زیادی به عنوان تنها شیوه متداول نقاشی ایران شناساند.

در این مراسم، محمد حسن حامدی، پژوهشگران هنری، گردآوری آثار کمال الملک و شاگردان اش را دستاوردی مهم برای مجموعه شهرداری تهران دانست و گفت: در سلسله نشست های پژوهشی درباره شناسایی هنرمند فقید ایران توسط سازمان زیباسازی شهر تهران که در آن بزرگداشت تعدادی از شاگردان کمال الملک همچون ابولحسن خان صدیقی، علی اکبر صنعتی و... نیز برگزار شد، ایده اولیه شکل گیری موزه ای برای جریان هنری که کمال الملک در ایران پایه گذاری کرد، شکل گرفت.

او با اشاره به اینکه طرح این موضوع با مدیرعامل سازمان زیباسازی با استقبال مواجهه شد، ادامه داد: یکی از مشکلات اساسی برای تاسیس موزه یافتن مکان بود که در طی تفاهم نامه دانشگاه تهران و سازمان زیباسازی برای بازسازی باغ نگارستان، بهترین مکان برای تاسیس موزه که در همان فضا و مکان قدیمی مدرسه صنایع مستظرفه بود، مهیا شد.

حامدی یکی از مشکلات در راه اندازی موزه را گردآوری آثار، یافتن نام و آثار هنرمندان دانست که در عین حال از بسیاری از این هنرمند فقط نامی باقی مانده بود و افزود: طی یک کار پژوهشی شروع به تحقیق کردیم و در کنار این تحقیقات، آثاری را که می یافتیم اغلب نیازمند ترمیم بود که در جهت حفظ آنها اقدام و از آنها عکس و اسلاید تهیه کردیم.

به گفته این پژوهشگر به همت مدیریت و همکاری تیم اجرایی سازمان زیباسازی شهر تهران، امروز از بسیاری از شاگردان کمال الملک که تنها فقط از آنها یک نام باقی مانده بود امروزه یک مقاله جامع و کامل در مورد شیوه کار و زندگی آنها وجود دارد که در کنار آثارشان در این موزه وجود دارند.

حامدی به خریداری آثار مجموعه مکتب کمال الملک اشاره کرد و گفت: در گردآوری این مجموعه به مسائل شگفت انگیزی برخورد کردیم یکی از آنها شیشه های عکس مدرسه صنایع مستظرفه بود که در مجموعه ابوالحسن خان صدیقی وجود داشت.

این پژوهشگر با بیان اینکه سایت موزه نیز به زودی راه اندازی خواهد شد و تحقیقات در آنجا قرار می گیرد، ادامه داد: تقبل هزینه های راه اندازی این موزه از سوی مدیریت شهری سرمایه گذاری خوبی برای تهران بود.

گفتنی است علی نصیریان و جمشید مشایخی که در این مراسم حضور داشتند به بیان بخشی از خاطرات خود در مورد فیلم کمال الملک پرداختند.