پیش‌بینی رونق صنعت کاغذ تا یک سال آینده

صمت: کارشناسان این صنعت معتقدند که با ورود مجلس شورای اسلامی برای حل مشکلات این بخش و حمایت دولت به طور قطع در یک سال آینده صنعت کاغذ با رونق و پیشرفت زیادی مواجه می‌شود. سیدطاهر شبیری، دبیر سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا درباره جلسه اخیر مجلس شورای اسلامی برای حل مشکلات تولیدکنندگان کاغذ و افزایش تعرفه واردات کاغذ چاپ و تحریر که به در خواست سندیکای کاغذ بوده، گفت: از سال ۱۳۸۵ تا به حال این بحث در جریان است. پیش از آن هم مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشستی با مسئولان چاپ و مطبوعات گذاشتند که قرار بر آن شد کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به دلیل حساسیت موضوع در آن ورود کند. هفته جاری در مصوبات کارگروه بررسی مشکلات کاغذ در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، وزارتخانه‌های دولتی موظف به تامین کاغذ مورد نیاز خود از تولید داخلی شده و افزایش تعرفه واردات کاغذ نیز در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت. صنعت کاغذ و مقوا به عنوان یکی از صنایع قدیمی ایران همواره با فراز و نشیب‌های مختلفی همراه بوده است. شبیری با اشاره به وضعیت حاکم بر تولید کاغذ ابراز کرد: شرایط تولید در کارخانه‌های تولید کاغذ متفاوت است. به دلیل اینکه تولیدکنندگان نمی‌توانند ماشین‌آلات را خاموش کنند. آنها می‌توانند سرعت را کم کنند ولی توقف امکان‌پذیر نیست. آن هم در مواقعی که نیاز به، بروزرسانی ماشین‌آلات است و در دیگر مواقع امکان ندارد به این دلیل که در کارخانه غرق در آب و بخار اصطلاک ماشین‌آلات و تجهیزات زیاد است. از این رو تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند در بحرانی‌ترین لحظه هم کار را متوقف نکنند. وی در توضیح مختصات تولید کاغذ گفت: صنعت کاغذ در ۳ دسته اساسی تقسیم می‌شود: بسته‌بندی، چاپ و تحریر و بهداشتی که به صورت روتین و عمده تولید می‌شود.

صنعت بسته‌بندی تا ۹۰ درصد بر پایه استفاده از بازیافت است. بخشی از صنعت بهداشتی از مواد بازیافت و بخشی هم حاصل از خمیرهای بکر وارداتی است. (خمیر بکر به‌طور مستقیم از چوب گرفته می‌شود). در صنعت تولید کاغذ در بخش بهداشتی فعالیت‌های بسیاری انجام شده و این نشان می‌دهد که توان تولیدی و استعداد و ظرفیت لازم را برای تامین نیاز داخل داریم. در بخش بسته‌بندی نیز سرمایه‌گذاری‌هایی شده است و مقیاس‌های متوسط به بالای تولید در این بخش قابلیت توجیه تولید داخل را بیشتر می‌کند. در بخش کاغذ و تحریر ۲ شرکت فعالیت می‌کنند که یک شرکت به بخش خصوصی واگذار شده و شرایط تولیدی مناسبی دارد. شرکت دیگر هم تنها تامین‌کننده کاغذ باکیفیت و استاندارد متناسب با مقیاس‌های ملی و جهانی است و از لحاظ اقتصادی کیفیت قابل‌قبولی دارد. وی درباره مشکلات صنعت کاغذ گفت: شرایط عمومی کشور باعث مشکلات زیادی در این صنایع شده است و برخی مشکلات زیرساختی به قوانین و حمایت‌های دولتی و شرایط برمی‌گردد و بخشی هم به سیاست‌هایی که در گذشته اعمال شده و امروز در بخش تولید مشکل ایجاد کرده است. شرایط رقابتی، دسترسی نداشتن به فناوری روز و تغییر مقیاس‌های تولید در دنیا از این دسته مشکلات هستند. بنابراین سیاست‌های گذشته، شرایط نامتوازن و واردات بی‌رویه گریبانگیر صنعت تولید کاغذ است. به علاوه اینکه برای تامین ماشین‌آلات و نشان(برند)سازی مشکلات زیادی داریم. شبیری با بیان اینکه ماشین‌آلات تولید کاغذ در چین، هند و اروپا تولید می‌شود، گفت: بهترین تجهیزات و ماشین‌آلات کاغذ در اروپا تولید می‌شود و با وجود تحریم در سال‌های گذشته توانایی واردات قطعات و ماشین‌آلات را نداشتیم. از آن گذشته به مواد اولیه تولید کاغذ ۸ درصد مالیات بر ارزش‌افزوده تعلق می‌گیرد و تولیدکننده باید این مقدار را پرداخت کند. درحالی که در فروش این میزان ارزش‌افزوده وجود ندارد. این موضوع تولیدکنندگان را در رسیدگی‌های مالیاتی دچار مشکل می‌کند. از طرفی تولیدکنندگان از تسهیلات بانکی که دراختیار واردکنندگان قرار می‌گیرد بی‌بهره هستند. این موضوع شرایط نابرابری را ایجاد می‌کند که رقابت و فضای نامتوازنی را رقم خواهد زد. از این‌رو باید در معافیت‌های مالیاتی و نرخ تسهیلات بازنگری ویژه‌ای شود.


راه‌اندازی واحد جدید تولید کاغذ صافی

وی عنوان کرد: مقیاس تولید کاغذ در جهان ۵۰۰ هزار تن در سال برای یک واحد تولیدی است. با این حساب بخش خصوصی به تنهایی قادر به سرمایه‌گذاری در این بخش نیست. کاغذ، صنعت مادر است و باید برای آن شرایط مناسب فراهم شود. تامین بسته‌بندی تمام صنایع وابسته به کاغذ است و از این رو باید به این صنعت توجه ویژه‌ای شده و برای پیشرفت و رونق این صنعت باید سرمایه‌گذاری مشترک با سرمایه‌گذاران خارجی در راستای مقیاس تولید ایجاد شود. البته سرمایه‌گذاران خارجی هم باید امنیت لازم برای سرمایه‌گذاری را داشته باشند. یک سرمایه‌گذار خارجی باید به سوالاتی چون شرایط سرمایه‌گذاری، نرخ ارز، قوانین حاکم بر کار و شرایط مالیاتی پاسخ‌های روشن بدهد؛ چرا که اینها سدها و سوال‌هایی است که تا جوابی برای آنها نباشد سرمایه‌گذار در صنعت کاغذ وارد نمی‌شود. البته بهتر است که سرمایه‌گذاران پیش از راه‌اندازی واحدهای تولیدی از تجربه‌های سندیکا برای هدایت سرمایه‌گذاری استفاده کنند. شبیری درباره تولید کاغذ از مواد بازیافت، سنگ و پلاستیک هم گفت: فناوری باعث شده است که بتوان هر نوع ماده‌ای را به شکل کالایی قابل استفاده تبدیل کرد. در کشور یک یا ۲ واحد تولیدی هستند که در این بخش فعالیت دارند. با این حال اگر قیمت تمام‌شده و هزینه‌های تولید با این مواد اولیه کم باشد صنعتی قابل توجه خواهد بود. دبیر سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا درباره تولید کاغذ گلاسه نیز گفت: سرمایه‌گذاری در تولید کاغذ گلاسه فرآیندی تحقیقاتی و توجیه‌پذیر است و به‌طور قطع در آینده قادر به تولید خواهیم بود. همچنین درتولید مقوای «دوبلکس» تولیدکنندگانی هستند که بخشی از بازار را در دست دارند. شبیری افزود: به زودی یک واحد تولید کاغذهای صافی به جمع تولیدکنندگان و صنعتگران می‌پیوندد. این واحد تولیدی به احتمال زیاد در شمال غرب کشور راه‌اندازی می‌شود. وی درباره تولید کاغذ ۴‌A بیان کرد: در ایران ۲ شرکت هستند که توانایی تولید کاغذ ۴‌A را دارند. شرکت‌های دیگری هم وجود دارد که کاغذهای وارداتی را برای تولید کاغذA۴ برش می‌زنند و بسته‌بندی می‌کنند. شبیری درباره موانع تولید کاغذ تحریر هم گفت: برای تولید کاغذ تحریر با توجه به شرایط امروزی و تعرفه‌های واردات، تسهیلات کم درنظر گرفته شده است. این نوع تولید توجیه ندارد. به نظر می‌رسد که فکر سرمایه‌گذاری برای تولیدی که مقیاس مناسب را ندارد باید از ذهن خارج کنیم. هر چند ۲ شرکت نام‌برده در تولید کاغذ تحریر تخصص دارند و اگر سعی شود که آنها را تقویت کنیم می‌توان از شرایط بالقوه آنها استفاده کرد؛ چرا که می‌توانند بخش مهمی از نیاز داخلی را تامین کنند. با این حال هنوز نهادهای رسمی اهمیت سرمایه‌گذاری و ارائه تسهیلات به صنعت تولید کاغذ را درک نکرده‌اند. وی درباره تبلیغات مصرف پایین کاغذ در مقایسه با روند تولید اظهار کرد: این گفته که نباید درختان را برای تولید کاغذ قطع کنیم تبلیغاتی غیرفنی و کودکانه است؛ چرا که برداشت درختان در شرایط دقیق انجام می‌شود. به این صورت که درختی برای تبدیل کاغذ برداشت می‌شود که شرایط کافی برای قطع را داشته باشد. به علاوه اینکه چوب‌های وارداتی از مزارع تولید چوب صنعتی و از جنگل‌های صنعتی برای مصرف تولیدی استفاده می‌شود. این واردات بیشتر از روسیه، فنلاند، کانادا، برزیل و... انجام می‌شود.

نیاز به فناوری و ماشین‌آلات پیشرفته

ابوالفضل روغنی گلپایگانی، رییس سندیکای کاغذ و مقوا و رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران گفت: در مجموع ۱۰۲ واحد تولید کاغذ در کشور وجود دارد که در این میان ۴ کارخانه ۶۵ تا ۷۰ درصد تولید کاغذ کشور را در اختیار دارند. گلپایگانی با اشاره به اینکه امکان سرمایه‌گذاری در صنعت کاغذ زیاد است اظهار کرد: نیاز کشور به کاغذ ۲میلیون تن در سال است و ما ظرفیت تولید اسمی یک‌میلیون تن را داریم اما ظرفیت واقعی تولیدی و قابل دسترسی ما ۷۰۰ هزار تن بوده از این‌رو امکان سرمایه‌گذاری قابل دسترسی است. گلپایگانی همچنین درباره مصرف کاغذ در کشور بیان کرد: سرانه مصرف کاغذ در کشور ۲۰ تا ۲۲ کیلوگرم در حالی که متوسط جهانی ۵۵ کیلوگرم است. این رقم در کشورهای اروپایی و اسکاندیناوی ۱۵۰کیلوگرم است. این آمار نشان می‌دهد که ما با هنجار جهانی هماهنگ نیستیم. مصرف کاغذ از شاخص‌های اقتصادی و توسعه‌یافتگی هر کشوری است. مصرف سرانه بالا ارتباط زیادی با فرهنگ دارد که همه در سنجش توسعه‌یافتگی نقش دارند. وی درباره صنعت کاغذ هم گفت: صنعت تولید کاغذ شامل بسته‌بندی، روزنامه، تحریر، بهداشتی (تیشو)، مقوا و کاغذهای لوکس است. نیاز به کاغذ تحریر سالانه در کشور ۳۰۰ هزار تن است که ما حدود ۱۵۰ هزار تن تولید می‌کنیم. نیاز به کاغذ روزنامه هم ۷۰ هزار تن است که حدود ۴۰ هزار تن تولید می‌کنیم. رییس سندیکای کاغذ و مقوا با اشاره به مشکلات تولید عنوان کرد: کمبود منابع تولید، واردات بی‌رویه و غیراصولی و بی‌برنامه و بی‌توجهی مسئولان به این موضوع از مشکلات این صنعت است. وی درباره تاثیر تبلیغات کمبود کاغذ بر روند تولید بیان کرد: گفته‌هایی همچون کمبود چوب و مصرف بی‌رویه کاغذ غیرکارشناسی است. در اصل، مدیریت بر منابع باید صحیح انجام شود. مدیریت بر منابع چوب و کاغذهای بازیافتی بر نظام بهره‌وری تاثیر می‌گذارد. با این حال آنچه بیشتر تولید کاغذ را به مخاطره انداخته است مصرف چوب نیست، بلکه واردات بی‌رویه و مدیریت نشده و غیراصولی است. ‌