توقف بهره‌ برداری از جنگل‌های شمال

سرانجام بعد از گذشت 3 سال از اعلام یکی از مهم‌ترین وعده‌های زیست محیطی دولت یازدهم، وزیر جهاد کشاورزی با ارسال نامه ای به رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور دستور توقف کامل تمامی طرح‌های بهره‌برداری از جنگل‌های شمال ایران را صادر کرد.

 

این دستور در حالی صادر شد که پیش از این سازمان حفاظت محیط زیست بارها از دولت خواسته بود که به دلیل وضعیت بحرانی جنگل‌های شمال، جلوی هرگونه بهره‌برداری تجاری را بگیرد اما این طرح مخالفان زیادی در بین اعضای دولت و حتی سازمان جنگل‌ها و مراتع و نیز برخی دانشکده‌های منابع طبیعی داشت با این حال اغلب متخصصان محیط زیست معتقدند تداوم بیش از نیم قرن بهره‌برداری تجاری و غیر تجاری از جنگل، وضعیت این اکوسیستم ارزشمند را با افت شدید کیفی و کمی در سطح جنگل مواجه ساخته است.

 

از سوی دیگر با اینکه «طرح استراحت جنگل» برای یک دوره 10 ساله  که از سوی سازمان محیط زیست به دولت پیشنهاد و به مجلس ارسال شده هنوز بعد از گذشت یک سال از سوی مجلس مورد بررسی قرار نگرفته، اما حالا محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی، در نامه ای به معاون خود (رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری) خواستار توقف هرچه سریعتر بهره‌برداری از جنگل‌های کشور شد.

 

در همین حال، دستور وزیر جهاد کشاورزی که برای بسیاری از طرفداران بهره‌برداری از جنگل خوشایند نبود، منجر به استعفای رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع هم در هفته گذشته شد اما حجتی با استعفای خداکرم جلالی، معاون خود مخالفت کرد. وزیر جهاد کشاورزی در نامه خود که روز اول آبان ماه ارسال و ابلاغ شده با استناد به مصوبه هیأت وزیران در سال 92 که بهره‌برداری از جنگل‌های شمال را فقط منوط به درختان شکسته و افتاده کرده بود خطاب به خداکرم جلالی یادآور شده: «بهره‌برداری تجاری و صنعتی از جنگل‌های شمال کشور اعم از اینکه دارای طرح جنگلداری باشند یا نباشند در قالب یک برنامه کوتاه مدت متوقف گردد.»  او همچنین واگذاری تمامی طرح‌های جنگلداری که دارای اهداف اقتصادی باشد و بیلان آنها بر اساس بهره‌برداری از جنگل باشد را أکیداً ممنوع اعلام کرده است.

 

حجتی همچنین برای تعیین تکلیف مجریان طرح‌های جنگلداری نیز دستور داده تا به هیچ عنوان قرارداد آنها تمدید نشود و آنهایی هم که قراردادشان به  پایان نرسیده مذاکرات لازم جهت توقف بهره‌برداری با آنها از طریق کاهش تعهدات‌شان صورت گیرد. این مقام عالی رتبه همچنین بدون اشاره به اینکه صنایع چوب کشور اکنون چوب مورد نیازشان را می‌بایست از کجا تأمین کنند از معاون خود خواسته موضوع تعرفه واردات چوب را پیگیری کند. او همچنین هر گونه ساخت جاده جدید در جنگل‌های شمال را ممنوع کرده و درخواست کرده تا اعتبارات تخصیص یافته برای این امر جهت نگهداری از جاده‌های موجود با رویکرد حفظ جنگل هزینه شود.

 

تهیه نقشه‌های کاداستر و اخذ سند مالکیت باقیمانده جنگل‌های شمال و قطع هر گونه ارتباط مالی مجریان طرح‌های جنگلداری با ناظرین از دیگر دستورات وزیر جهاد کشاورزی به معاونش در سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور بوده است. در همین حال محمود حجتی که به نظر می‌رسد از برخی تصمیمات فردی در این سازمان گلایه داشته تأکید کرده که حفاظت از جنگل‌های شمال و ساماندهی ناظران با تصمیم‌گیری کارشناسان و مدیران و بر اساس برنامه باشند و از تصمیم گیری‌های فردی اجتناب شود.

 

او همچنین با اعلام مهلت یک ماهه برای تهیه برنامه عملیاتی توقف بهره‌برداری از جنگل‌های شمال خواستار تهیه و اجرای طرح‌های صیانت از جنگل برای مناطقی که قرارداد طرح‌های بهره‌برداری‌شان به پایان رسیده، شد. با دستور اخیر وزیر جهاد کشاورزی که در نوع خود بی‌سابقه بوده، به نظر می‌رسد اکنون بعد از گذشت بیش از 50 سال از بهره‌برداری تجاری جنگل‌های باستانی شمال ایران، زمان تنفس جنگل‌های رو به زوال ایران فرا رسیده با این حال همچنان این نگرانی وجود دارد که آیا دولت حاضر است بعد از این توقف بهره برداری، حالا منابع مالی طرح‌های حفاظت از جنگل را هم تأمین کند یا قرار است جنگل صرفاً به نام حفاظت به حال خود رها شده و مورد استفاده قاچاقچیان چوب قرار گیرد؟