جایگاه هند برای ایران در دوره پساتحریم

جایگاه ویژه هند » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته محسن روحی‌صفت است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید.

تحولات ماه‌های اخیر در منطقه آسیای غربی و آسیای جنوبی، از جمله فرمان خروج نیروهای نظامی امریکایی از منطقه غرب آسیا و احتمال عقب‌نشینی عمده نظامی از خاک افغانستان، از سرگیری غیرقانونی تحریم‌های یکجانبه امریکا علیه کشورهایی که با ایران همکاری کنند و بسیاری از تحولات دیگر، باعث شده است تا لزوم همکاری میان ایران و هند، که هر دو به نوعی بازگیر مسائل غرب آسیا، جنوب آسیا و آسیای میانه محسوب می‌شوند افزایش پیدا کند. لزوم هماهنگی میان تهران و دهلی‌نو برای ایجاد دیدگاه مشترک و روشن‌سازی و حل و فصل اختلافات و افتراق‌های احتمالی در مورد تحولات جاری در کنار گسترش روابط اقتصادی و تجاری و رویارویی با آزارهای اقتصادی امریکا، از جمله اصلی‌ترین دستور کارهای سفر محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان به هندوستان است.

از جمله مباحث اصلی این سفر مساله احتمال خروج نیروهای نظامی امریکایی از افغانستان کمک به روند صلح در افغانستان، پروژه بزرگ بندر تجاری چابهار، همکاری‌ها در حوزه راه‌سازی و به ویژه راه‌آهن و فولاد، استمرار فروش نفت خام ایران به هندوستان، سرمایه‌گذاری‌های هند در ایران و احتمال سرمایه‌گذاری‌های ایران در خاک هندوستان و مساله مهم ایجاد کانال‌های مالی و بانکی مستقل میان دو کشور هستند.

دهلی‌نو، به لحاظ استراتژیک علاقه‌مند است که روابط خوب خود را با کشورهای موثر منطقه غرب آسیا، از جمله ایران حفظ کند، چرا که روابط صمیمانه با قدرت‌های موثر منطقه‌ای باعث می‌شود هند در تحولات مهم منطقه قدرت مانور و اثرگذاری بیشتری داشته ‌باشد. سیاست خارجی مستقل و نقش غیروابسته ایران در منطقه غرب آسیا، با سیاست خارجی هند همسو است. اما همزمان با این عزم سیاسی و استراتژیک، باید این نکته را در نظر گرفت که حجم مبادلات اقتصادی، سیاسی و تجاری هندوستان با ایالات متحده امریکا بسیار وسیع است. هندی‌ها علاقه‌مندند که روابط با تهران بر مناسبات گسترده این کشور با ایالات متحده امریکا موثر نباشد. عزم و اراده سیاسی هندوستان برای ادامه روابط با تهران باعث شد تا در طول ماه‌های گذشته سیاستمداران و دیپلمات‌های هندی، مذاکرات گسترده و رایزنی‌های بی‌وقفه‌ای را با واشنگتن برای استفاده از معافیت‌های تحریمی برای تجارت با ایران انجام دهند.

نتیجه این مذاکرات تاکنون این بود که هندوستان توانست در مجموعه 8 کشوری قرار بگیرد که موفق شدند برای واردات نفت خام از ایران معافیت دریافت کنند و در عین حال به عنوان یک امتیاز مضاعف، توانست سرمایه‌گذاری در پروژه بندر چابهار و دالان صادراتی به افغانستان را نیز از تهدید تحریم‌های امریکا معاف کند.

بزرگ‌ترین مشکل جاری در روابط دو کشور، مساله کانال‌های بانکی و مسیر انتقال ارز میان دو کشور است. مقامات تهران و دهلی‌نو، مذاکرات مستمری برای ایجاد مسیرهای جایگزین انجام داده‌اند. یکی از راهکارهای پیشنهادی، سرمایه‌گذاری بخشی از درآمدهای ایران از صادرات نفت خام در داخل خاک هندوستان است. چنین اقدامی به جای دریافت پول نقد می‌تواند منافع دراز مدت بسیار زیادی برای ایران داشته‌باشد. در عین حال عملیات تجارت تهاتری برای بخشی از واردات خارجی ایران نیز در مذاکرات مدنظر قرار گرفته‌شده و هندی‌ها باید بتوانند در کالاهایی که مزیت کیفی نسبت به دیگر تامین‌کنندگان واردات ایران دارند، به ازای دریافت نفت کالا به ایران صادر کنند.

موضوع بسیار مهم دیگر مجوز تاسیس شعبه‌های بانک‌های ایرانی در هندوستان است؛ مساله‌ای که از سال‌های پیش از سوی ایران پیشنهاد شده‌بود، اما با تعلل طرف هندی مواجه شده‌بود. در سفر اخیر وزیر امورخارجه کشورمان به هند، مقام‌های هندی از قطعی بودن تاسیس شعبه بانک ایرانی در خاک این کشور خبر داده‌اند، امیدوارم که مقام‌های هندی با ایجاد تغییرات لازم در قوانین و مقررات داخلی خود بعد از سال‌ها رایزنی و مذاکره مداوم ضمن صدور این مجوز، زمینه گسترش بیشتر فعالیت‌های بانکی مشترک میان دو کشور را فراهم کنند.