ایجرود؛ سرزمینی در کریدور تاریخی و طبیعی

‌به گزارش ایسنا، ‌طبق سرشماری نفوس و مسکن در سال 95، جمعیت شهرستان ایجرود بالغ بر 36 هزار و 641 نفر بوده و جمعیت شهری این منطقه نیز 3330 نفر است. آخرین سرشماری نفوس و مسکن حاکی از آن است که متوسط رشد سالانه جمعیت در شهرستان ایجرود منفی 94 صدم درصد بوده و از طرفی میزان شهرنشینی در این سرشماری برای شهرستان ایجرود 9.1 درصد گزارش شده است. همچنین توزیع نسبی جمعیت در سطح این شهرستان نیز 3.46 درصد است.

جاذبه‌های گردشگری شهرستان ایجرود

در این شهرستان آثاری از دوران آغاز ادبیات به‌دست آمده که بر دیرینگی این منطقه گواهی می‌دهد. ایجرود از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیادی برخوردار نیست، ولی آثار اندک آن نیز قابل توجه است. شهرستان ایجرود از جمله مناطق استان زنجان است که از جذابیت‌های مختلفی مانند آبادی‌های سرسبز با چشم‌انداز کشتزارها و رودخانه‌هایی که از میان باغ‌ها و کشتزارهای آن عبور می کنند، چشمه آب معدنی و برخی از آثار تاریخی برخوردار است.

نام این شهرستان از رودخانه ایجرود که شریان حیاتی این منطقه به‌شمار می‌آید، گرفته شده است. شهرستان ایجرود در محل تلاقی رودخانه‌های ایجرود و اوزون دره گوجه‌قیه قرار دارد و به‌همین دلیل ایجرود نامیده می‌شود. از پیشینه تاریخی این منطقه اطلاع چندانی در دست نیست، ولی از روی قدمت آثاری که با دیرینگی مربوط به هزاره هفتم تا اوایل هزاره سوم پیش از میلاد در این منطقه به دست آمده، می‌توان حدس زد که این ناحیه از قدمتی طولانی برخوردار است. زیستگاه‌های انسانی منطقه ایجرود در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد در هشت کانون باستانی و تداوم حیات آن‌ها تا هزاره اول قبل از میلاد نیز حکایت از شکوفایی و تداوم تمدن فلات مرکزی ایران در این ناحیه دارد.

می‌توان گفت که جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی که عمدتا در جوار هم قرار گرفته‌اند در یک کریدور تاریخی و طبیعی از آثار تاریخی زنجان، سلطانیه، سجاس، قیدار نبی (ع) شروع و از طریق آثار تاریخی گلابر و مناظر طبیعی و دیدنی آن به زرین‌آباد که از کنار دریاچه سد گلابر نیز عبور می‌کند، به مناظر بسیار زیبا و آثار تاریخی روستای خوئین (قلعه زیرزمینی دژمنده و بازار و گرمابه) و چشم‌انداز طبیعی زیبای باغات، جنگل‌ها و آب‌گرم روستای ارکوئین، گورستان‌های تاریخی با قدمت بسیار زیاد روستاهای قمچقای بلوبین و سعیدآباد و خوئین و نیز میل خوئین پل تاریخی قجور احداث شده بر روی رودخانه قزل‌اوزن با ورود به شهرستان ماهنشان و اثر تاریخی تخت سلیمان در شهرستان همجوار یعنی تکاب استان آذربایجان‌غربی ختم می‌شود.

منطقه گردشگری گلابر

گلابر نام روستایی با جمعیت 2388 نفر در بخش مرکزی شهرستان ایجرود است. روستایی که بر صخره‌های باستانی تکیه زده و چشم‌انداز سبزه‌زاری زیبا را در برابر مردمانش گسترده است. قدمت تاریخی این روستا با یادگارهای سنگی از مردمان قدیم در همراهی افساری که بر دهانه خروشان سجاس‌رود زده شده، جلوه‌ای نو از آب و سنگ و خاک پدید آورده که گردشگران را به سوی خویش می‌خواند.

یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه گلابر، سد بزرگ گلابر است. این سد وسیع از نوع مخزنی بوده و جهت تأمین آب مصرفی در حوزه کشاورزی و صنایع احداث شده است. این سد در 3 کیلومتری روستای گلابر قرار گرفته و در حاشیه مسیر گلابر به سجاس و قیدار واقع شده است. همچنین باید به قلعه باستانی گلابر اشاره کرد. این قلعه که آثار اندکی از آن بر جای مانده، در نزدیکی سد گلابر قرار دارد و مربوط به دوره اشکانی است.

از پایین‌دست روستا و چمن‌زار که وارد می‌شویم و درختان تبریزی را پشت سر می‌گذاریم با تکه صخره‌ای که ارتفاع آن احتمالا بیش از 25 متر است، روبه‌رو می‌شویم. پای صخره حفره‌ای به سمت بالا وجود دارد که اخیرا در داخل آن پله‌ای مدور قرار داده شده است و به خاطر پایه‌های زیاد پلکان، این صخره به «قیرخ ایاق» (چهل پا) نام حشره‌ای خاکی رنگ که در هنگام رطوبت سر و کله‌اش پیدا می شود، مشهور شده است. با گذر از این پله‌ها به بالای صخره می‌رسیم. جایی که از یک سمت آن دخمه‌های سنگی، در سمت دیگر، روستا و باغات آن و در سمتی دیگر چمن‌زاری در میانه کوه‌ها و چند کیلومتر جلوتر، سد گلابر پیدا است.

مسجد گلابر نیز در این منطقه واقع شده و احتمالا در دوره سلجوقی بنا شده است. محراب این مسجد از سنگ سفید به شکل زیبا و هنرمندانه‌ای طراحی شده است و به اسمای جلاله و ائمه‌اطهار (ع) منقوش است. گفته می‌شود که در محدوده همین مسجد دو کتیبه از دل خاک کشف شده و به میراث فرهنگی استان ارسال شده است.

چشمه‌آب‌گرم آرکوین

این چشمه در جاده ایجرود ـ بیجار واقع شده و در منطقه از شهرت خوبی برخوردار است. استفاده و بهره‌برداری بهینه از آب‌های گرم و معدنی یکی از مهم‌ترین منابع جذب جهانگرد است. آب‌های معدنی از اولین داروهای کشف‌شده طبیعی هستند و به راحتی می‌توانند بخشی از هزینه‌های درمان بیماران را در مقیاس کلی کاهش دهند. چشمه آب گرم آرکوین در روستای آرکوین قرار دارد. روستای آرکوین از شهر زرین‌آباد حدود 25 کیلومتر فاصله دارد و کاربری این چشمه برای استحمام است. این روستا و چشمه آب گرم آن از سمت استان کردستان (بیجار) و استان زنجان (از سمت شهر قیدار و شهر زنجان) قابل دسترسی است.

روستای دژمنده

یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی شهرستان ایجرود، روستای دژمنده است. دژمنده مکانی زیرزمینی است که دارای دالان‌های طولانی و اتاق‌های متعدد زیر زمینی است و به‌صورت بازارچه و محله‌ای زیرزمینی، قابل مشاهده است. این اثر باستانی که به‌نظر می‌رسد در گذشته مردم از آن به‌عنوان محل اختفا و پناهگاه استفاده می‌کرده‌اند، در عمق تقریبی 4 متر از سطح زمین ایجاد شده است.

روستای تاریخی خوئین

روستای تاریخی خوئین از جاذبه‌های گردشگری منحصر به‌فرد شهرستان ایجرود به‌شمار می‌رود. اهالی این روستا به زبان خاصی موسوم به «خوین دیلی» تکلم می‌کنند و این روستا، محل تربیت و رشد علما و رجال تأثیرگذار در تحولات اجتماعی و سیاسی استان بوده است. باغ‌های گردو و جنگل‌های وسیع، از جمله جاذبه‌های طبیعی موجود در روستای خوئین محسوب می‌شود. این روستا در 56 کیلومتری شهر زنجان واقع شده است.

خوئین یکی از روستاهای بسیار قدیمی استان زنجان است و قدمتی طولانی دارد. روستای تاریخی خوئین از توابع بخش حلب شهرستان ایجرود، با مختصات جغرافیایی 48 درجه و 6 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 21 دقیقه عرض شمالی، در 8 کیلومتری شمال شرقی شهرک حلب، 30 کیلومتری جنوب غربی شهر زرین‌آباد و 60 کیلومتری جنوب غربی مرکز استان زنجان واقع شده است. این روستا از سطح دریا 1780 متر ارتفاع دارد. آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است.

کوه‌های صخره‌ای بسیار زیبای اطراف روستا و باغات حواشی و سواحل رودخانه خوئین که از میان روستا می‌گذرد و فضای روستایی خوئین به‌ویژه در بهار و تابستان، از جاذبه‌های طبیعی این روستا به‌شمار می‌آید. باغات گردو، سیب، زردآلو و انگور سرشار از سرزندگی و طراوت طبیعی است و جلوه‌های جذابی پدید می‌آورند. کوه‌های صخره‌ای بسیار زیبای اطراف روستا و باغات حواشی و سواحل رودخانه خوئین که از میان روستا می‌گذرد و فضای روستایی خوئین به‌ویژه در بهار و تابستان، از جاذبه‌های طبیعی این روستا به شمار می‌آیند.

میل خوئین مربوط به سده ۵ تا ۷ هجری‌قمری است و این بنای برج مانند بر فراز ارتفاعات ضلع غربی روستا قرار گرفته است. این اثر در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۸۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنای تاریخی با ارتفاعی بالغ بر ۱۰ متر به صورتی مسلط با بهره‌گیری از ارتفاعات طبیعی موجود می‌توانسته منطقه پیرامون را تا شعاع ده‌ها کیلومتر از نظر حفاظت تحت پوشش قرار داده و نیز به عنوان یک میل راهنما برای مسافران و کاروان‌های خسته و از بیم گم شدن راه در هراس و نگران، امیدبخش و خوش‌آیند باشد. به‌طور کل این بنا از دو بخش بدنه و گنبد تشکیل یافته که قسمت تحتانی (بدنه)، مدوّر و با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ و آهک و قسمت فوقانی (گنبد) با بهره‌گیری از آجر و ملاط بر پا شده است.

جوقین؛ پرجمعیت‌ترین روستای ایجرود

روستای جوقین در ۴۳ کیلومتری جنوب غربی استان زنجان و ۷ کیلومتری شهرستان ایجرود (شهر زرین‌آباد) قرار گرفته و در بین مسیر مواصلاتی ایجرود به خدابنده و سد گلابر (قُولَبیر) قرارگرفته با توجه به اینکه روستای گلابر و سد گلابر منطقه نمونه گردشگری شهرستان اعلام شده که نزدیکی روستای جوقین به این منطقه موقعیت‌های زیادی را برای پیشرفت و توسعه این روستا فراهم کرده است.

شغل اکثر اهالی این روستا کشاورزی و دامداری است که ۶۰۰۰ هکتار زمین دیمی و آبی و ۱۰۰۰ هکتار منابع‌طبیعی و زمین‌های موات در این روستا وجود دارد. زبان روستا (کندیمیز) و همه روستاهای منطقه زبان زیبا و دلنشین ترکی بوده و بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین روستای شهرستان ایجرود به‌شمار می‌رود.

مردم روستای جوقین، دامداری را نیز در کنار کار کشاورزی دارند و حدود ۵۰۰۰ راس گاو و گوسفند نیز در این روستا پرورش داده می‌شود و روزانه حدود ۳ تن شیر به مراکز جمع‌آوری شیر در روستا توسط اهالی داده می شود. گوشت قرمز این روستا که در خود روستا به صورت بهداشتی ذبح و ارایه می شود نیز در بین اهالی منطقه معروف است.

ایجرود علاوه‌بر اینکه چشم‌اندازهای طبیعی و تاریخی را دارد مسیر مواصلاتی به کردستان به خصوص شهر تجاری بانه محسوب می‌شود.