افزایش ۳۷درصدی قیمت کتاب ظرف پنج ماه

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): وقتی به آمار ارائه شده از سوی روابط عمومی خانه کتاب نگاهی می‌اندازیم متوجه سیر نزولی شمارگان و نوسانات قیمت در ماه‌های مختلف می‌شویم. همانطور که در جدول زیر مشاهده می‌کنید از دی‌ماه 1397 تا اردیبهشت 1398، شمارگان کتاب‌ها پایین و پایین‌تر آمده است و این در حالی‌ست که اردیبهشت‌ماه هر سال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار می‌شود و همین امر باید در بالا رفتن شمارگان تاثیر داشته باشد اما آمارهای امسال، وضعیت متفاوتی را نشان می‌دهد؛ آنچنانکه در این‌بازه زمانی، تیراژ کتاب با افت 36 درصدی مواجه بوده است.

پایین آمدن شمارگان کتاب‌ها، از جنبه‌های مختلف قابل بحث و توجه است. برخی از کارشناسان دلیل پایین آمدن تیراژ کتاب را تنوع در رشته‌های مختلف می‌دانند و معتقدند هم‌زمان با پایین آمدن تیراژ، تعداد عناوین چاپ شده افزایش یافته‌اند. این حرف تا حدودی صحیح است. طبق جدول زیر، اگرچه در بهمن 1397، تیراژ کتاب افت پیدا کرده اما تعداد عناوین کتاب‌های چاپ شده نیز با رشد قابل ملاحظه‌ای رو‌به‌رو بوده است.

روند افزایش تعداد عناوین تا اسفند ماه 1397 نیز ادامه داشته که دلیل این افزایش، برگزاری نمایشگاه کتاب تهران و آماده شدن ناشران برای این بازار بزرگ، تلقی می‌شود؛ اما با فرا رسیدن فروردین، به‌ یکباره تعداد عناوین و تیراژ هم‌زمان کم شده‌اند؛ به‌نحوی که در اسفند 97، 16هزار و 350 عنوان کتاب منتشر شده و در فروردین 98 این تعداد، به 2624 عنوان رسیده است؛ یعنی نزدیک به 84 درصد، کاهش.

اما در اردیبهشت 1398، تعداد عناوین منتشر شده، سیر سعودی می‌گیرد و با رشد 64درصدی، از 2624 عنوان به 7250 عنوان می‌رسد. این موضوع نشان می‌دهد برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اگرچه اثر چندان پایداری بر شمارگان متوسط کتاب ندارد اما قطعا روی تعداد عناوین منتشر شده، اثرگذار است.

37درصد افزایش قیمت ظرف 5ماه

وقتی قیمت کتاب هر روز افزایش پیدا می‌کند، این پرسش در ذهن شکل می‌گیرد که در این شرایط، چه کسی یا کسانی سود می‌برند و چه کسانی آسیب می‌بینند؟ به عقیده بسیاری از کارشناسان، اگرچه در ظاهر، ناشران با مشکل مواجه می‌شوند اما بیشترین آسیب، متوجه مخاطبان و خریداران کتاب است.

کارشناسان معتقدند افزایش قیمت کتاب، اگر همینطور ادامه پیدا کند خرید کتاب هر روز کم‌تر می‌شود و کتابفروشان، ناشران و شرکت‌های پخش، هر روز کوچک و کوچک‌تر می‌شوند.

نوسان قیمت در بازار نشر، یکی دیگر از موضوعاتی است که می‌توان در آمار منتشر شده از سوی روابط عمومی خانه کتاب، به‌وضوح مشاهده کرد. همانطور که در جدول زیر مشاهده می‌کنید، از دی‌ تا اسفند 1397، قیمت متوسط کتاب روندی صعودی دارد و فروردین 98 با انحرافی چند درصدی، کاهش پیدا می‌کند و سپس در اردیبهشت 98، با شیبی تند، دچار افزایش می‌شود. کتابی که فروردین 23 هزارتومان بود به‌یک باره، آن‌هم در زمان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، 33 هزار تومان می‌شود که معادل است با 37 درصد افزایش قیمت؛ آن‌هم ظرف پنج ماه!

آمارهای مربوط به انتشار کتاب را می‌توان از جنبه‌های مختلفی مورد بحث و بررسی قرار داد اما آمارها از وجود نابسامانی و بی‌ثباتی در بازار کتاب خبر دارد؛ وضعیتی که شاید ناشران بزرگ و قدرتمند بتوانند در میانه آن گلیم خود را از آب بیرون می‌کشند اما تکلیف ناشران کوچک چیست؟