شجریان یک خواننده نیست، صدای مردم است

روزنامه اعتماد: استاد محمدرضا شجریان تنها یك خواننده نیستند بلكه به دلایلی كه خواهم گفت هم هنرمند و هم در مقام انسان، واجد ویژگی‌هایی هستند كه به شخصیت ایشان برجستگی خاصی در فرهنگ و هنر ایرانی می‌دهد. ایشان برای خوانندگی ویژگی‌های خاصی قائل هستند كه اگرچه برخورداری همزمان از همه آنها دشوار است و در واقع كمتر شاهد تجمیع همه آنها در یك خواننده هستیم اما خودشان بی‌تردید همه آن خصلت‌ها و ویژگی‌های خاص را یكجا دارند. از جمله اینكه خواننده باید مناسب‌خوان باشد و بداند چه شعر یا ترانه‌ای را كجا بخواند. همچنین تسلط بر تكنیك خوانندگی داشته باشد.

در انتخاب‌ ملودی‌ها هم درست و متناسب عمل كند. ویژگی مهم دیگری كه استاد شجریان دارند و باعث محبوبیت وافر ایشان نزد مردم شده است، توجه خاص ایشان به تحولات اجتماعی است. انتخاب‌های بسیار مناسب استاد در بزنگاه‌هایی كه شاهد تحولات اجتماعی بودیم، باعث شد كه مردم بیشتر به ایشان احساس نزدیكی كنند و خاطره خوبی از ایشان در ذهن داشته باشند. این، برای هنرمند و موسیقی‌دان یك عصر، مزیت كمی نیست. دیروز وقتی مردم تنها شایعه‌ای در مورد استاد شجریان شنیدند، به سرعت خود را به بیمارستان جم رساندند و با زمزمه قطعه «مرغ سحر» از خدا خواستند كه این مرد و هنرمند بزرگ را به آنها برگرداند.

این نشان می‌دهد كه این تصنیف مانند بسیاری دیگر از تصانیفی كه ایشان خواندند، به حافظه جمعی مردم ایران راه پیدا كرده است. استاد شجریان شاعران ادب كلاسیك فارسی از جمله، حافظ، مولانا، سعدی، خیام و ... را وارد زندگی مردم كرد. این شاعران اگرچه در كتابخانه‌های مردم حضور داشتند اما مردم با آنها زندگی نمی‌كردند. به واسطه بخشی از قطعاتی كه با صدای استاد شجریان منتشر شد، اشعار بزرگان شعر ایران‌زمین بر زبان مردم جاری شد. خیلی از مردم به بركت صدای استاد شجریان شعرهای این شاعران را حفظ شدند و این دستاورد بسیار بزرگ و مهمی است.

ایشان یك نابغه صدا هم هستند. ممكن است وقتی شما ساز می‌زنید، بتوانید مركب‌نوازی هم بكنید اما وقتی می‌خوانید بسیار محتمل است كه پرده‌ها را گم كنید. استاد شجریان این‌طور نیست و همواره بر همه جوانب كارش در زمان خواندن تسلط دارد. این تسلط به لحاظ فنی ایشان را از سایر خوانندگان متمایز می‌كند. بنابراین، دقت در انتخاب ملودی كلام، تسلط بر همه جوانب فنی خواندن، انتخاب تصانیف متناسب با وضعیت اجتماعی و تبدیل شدن به صدای مردم و خصلت‌های یگانه دیگر از استاد شجریان هنرمند و استاد یگانه‌ای ساخته كه

نظیرش را در قلمرو فرهنگ و هنر كشور نمی‌بینیم. من استاد شجریان را نه فقط به عنوان یك خواننده بلكه به عنوان یك هنرمند ملی به جا می‌آورم. هنرمندی كه به دل، زبان و فرهنگ مردم راه یافته و جایگاه ویژه‌ای در زندگی آنها پیدا كرده است.

استاد شجریان در دوره‌های مختلف كار هنری خود، همیشه كنار مردم بوده و هیچ‌وقت این جایگاه مردمی را با چیز دیگری معاوضه نكرده است. به همین دلیل مردم هم همیشه نشان داده‌اند كنار ایشان بوده‌اند و خواهند بود. شاید تنها سخنی كه می‌تواند گویای حس یك ملت نسبت به این هنرمند بزرگ و ارجمند باشد، بیتی از مولانا است.

با ذكر این بیت، بار دیگر سلامتی ایشان را از خداوند منان می‌خواهم:

ای خدا این وصل را هجران مكن/ سرخوشان عشق را نالان مكن