دلایل سکوت چین در قبال شکست ترامپ

در این بین علاوه بر رای دهندگان و مقامات حزب دموکرات در داخل آمریکا که سرخوش از این پیروزی به نظر می رسند و با حضور در خیابان ها مشغول جشن و شادی هستند، کشورهای دیگر نیز واکنش های جالبی به نتایج انتخابات داشته اند. کشورهایی که از دوره چهار ساله ریاست جمهوری ترامپ دل خوشی ندارند انتخاب رقیب وی را به فال نیک گرفته و نتوانستند خوشحالی خود را از این موضوع پنهان کنند.

کانادا اولین کشوری بود که به سرعت انتخاب بایدن را از طریق جاستین ترودو، نخست وزیر فعلی این کشور تبریک گفت. تنش های لفظی میان ترامپ و تردو بر کسی پوشیده نیست و اختلاف میان این دو نفر تا مدتی به تیتر اخبار تبدیل شده بود. کشورهای اروپایی نیز پس از کانادا یکی پس از دیگری پیروزی ترامپ را تبریک گفتند. هرچند مقامات این کشورها سعی داشتند از گمانه زنی در حین انتخابات اجتناب کرده و از نامزد خاصی حمایت نکنند اما پس از اطمینان از پیروزی بایدن پیام های تبریک از پیش آماده شده  خود را ارسال کردند. لحن پیام مقامات اروپایی به شکلی بود که خوشحالی از شکست ترامپ در آن دیده می شد. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان نوشت: با اشتیاق منتظر همکاری با دولت آینده آمریکا خواهیم بود. می‌خواهیم شروعی تازه برای سرمایه‌گذاری‌ها و همکاری‌های خود داشته باشیم. عبارت "بیایید باهم کار کنیم" مکرون در پیام توییتری اش نیز حاکی از انتظار فرانسه برای بازگشت آمریکا به مسیر همکاری با اروپا بود. حتی صادق خان، شهردار لندن نیز با ابراز خوشحالی از پیروزی بایدن در انتخابات و طعنه به سیاستهای ترامپ نوشت: زمان آن است که برگردیم و پل‌ها را بسازیم و نه دیوارها را.

سکوت معنادار دو رقیب

در این بین دو رقیب ایالات متحده که از اهمیت زیادی برخوردارند واکنشی به انتخاب بایدن نشان ندادند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ ریاست جمهوری روسیه با هشدار نسبت به عدم شفافیت در فضای پس از انتخابات آمریکا گفت که مسکو ترجیح می‌دهد صبر کرده و منتظر شفاف‌تر شدن اوضاع شود. برخی کارشناسان معتقدند روسیه با این موضع گیری به دنبال پررنگ تر کردن احتمال تقلب در انتخابات و تاکید بر فضای نه چندان شفاف سیاست در آمریکا را دارد.

از طرف دیگر، چین نیز هنوز واکنش مشخصی به نتایج انتخابات آمریکا نداشته و وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین در کنفرانس خبری روز دوشنبه خود با تاکید بر اینکه در واکنش به نتایج انتخابات به رسوم پایبند است گفت: ما مطلع شدیم که آقای بایدن اعلام پیروزی در انتخابات کرده است. ما درک می‌کنیم که نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پس از انجام فرایندهای قانونی تعیین می‌شود.

لبخند چین به دعواهای انتخاباتی

به نظر می رسد کارشناسان و مشاوران دولت چین به این نتیجه رسیده اند که هرچند با به قدرت رسیدن بایدن از شدت خصومت میان دو کشور در ظاهر تا اندازه ای کاسته خواهد شد اما نباید انتظار داشته باشند که دولت جدید چرخش معناداری در راهبرد خود نسبت به چین در پیش بگیرد. هرچند رسانه های دولتی چین خوشبینی محتاطانه ای نسبت به انتخاب بایدن دارند اما در عین حال به شکاف ایجاد شده در جامعه آمریکا و عدم تمایل ترامپ به انتقال رسمی قدرت متمرکز شده اند. هو شی جین، دبیر نشریه گلوبال تایمز دراین باره معتقد است: سرنوشت دموکراسی آمریکا در دستان ترامپ قرار دارد. او اگر حاضر به پذیرش نتایج انتخابات نباشد، این تصمیم وی تاثیرات بسیار مهمی به همراه خواهد داشت. پکن از اختلاف ایجاد شده در فضای سیاسی آمریکا (که تاکنون به هر ترفندی بر روی آن سرپوش گذاشته شده بود) استفاده کرده و به دنبال آن است تا روایتگر کاهش نفوذ دموکراسی آمریکایی باشد. اختلاف عمیق در بین افکار عمومی آمریکا، احتمال تقلب در انتخابات کشوری که خود را بزرگترین دموکراسی دنیا می‌داند و عطش قدرت ترامپ همگی فرصتی برای پکن است تا توجه بازارهای بالقوه دنیا را جلب کرده و خود را به عنوان جایگزینی برای آمریکا معرفی کند.

اختلافاتی که با بایدن حل نمی شوند

از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان مسائل چین معتقدند که تغییر خاصی در راهبرد آمریکای تحت هدایت بایدن در قبال چین صورت نخواهد گرفت. تلاش ترامپ برای ارائه چهره ای شیطانی از چین به عنوان عامل شیوع ویروس کرونا در کمپین های انتخاباتی تا اندازه زیادی تاثیر خود بر افکار عمومی آمریکایی (دموکرات و جمهوریخواه) برجای گذاشته است. شی یینهونگ، استاد دانشگاه رنمین پکن معتقد است: در موضوعات مهمی مانند تایوان، هنگ کنک، دریای چین جنوبی، سین کیانگ و تبت سیاست کلی آمریکا تغییری نخواهد کرد. تنها تفاوت در شدت عمل، خشونت و قابلیت پیش بینی رفتار جانشین ترامپ خواهد بود.

موضوعات فوق در دولتهای دموکرات آمریکا از اهمیت زیادی برخوردار بودند و به نوعی اهرم فشار واشنگتن برای فشار بر پکن به شمار می روند. به همین دلیل است که می توان از هم اکنون خوشحالی مقامات تایوان و متحدان شرق آسیا را از شکست ترامپ در انتخابات به یک نامزد دموکرات تصور کرد. شاید یکی از دلایل رضایت چین از روی کار آمدن بایدن تا اندازه‌ای مربوط به جنگ تجاری سخت میان دو کشور باشد. در همین ارتباط تونی بلینکن، مشاور ارشد بایدن اخیراً در یک نشست مجازی گفت: ما باید به جنگ تجاری مصنوعی که دولت ترامپ آغاز کرده پایان دهیم؛ جنگی که روابط اقتصادی ما را مسموم کرده، به هزینه از دست رفتن مشاغل شده و هزینه مصرف کننده را افزایش داده است.

بنابراین تبدیل شدن جنگ تجاری به نوعی رقابت میان این دو قدرت اتفاقی است که می توان انتظار داشت و کارشناسان چینی آن را پیش بینی می کنند. در همین رابطه  لو ژیانگ، کارشناس امور آمریکا در آکادمی علوم اجتماعی پکن معتقد است: بایدن به چین همانند یک رقیب می نگرد اما چین برای ترامپ یک دشمن تلقی می‌شود.

اولویت‌های جانشین ترامپ

با اینحال یکی از مشاوران دولتی چین که نخواسته نامش فاش شود بر روی این مسئله تاکید دارد که بایدن مشکلات عمیقتری برای رویارویی در داخل آمریکا دارد. به گفته وی " مهمترین موضوعات بایدن مسائل داخلی، مانند کووید-19 ، اقتصاد و زیرساخت‌های آمریکاست و بعید است چین در راس مسائل مد نظر بایدن قرار داشته باشد." بنابراین سکوت کشورهایی مانند روسیه و چین این پیام را به همراه دارد که آنها باتغییر مهره ها در مسند قدرت آمریکا انتظار تغییرات بنیادی در سیاست‌های کلان آمریکا را نداشته و برخلاف متحدان قدیمی آمریکا که برای کنار رفتن ترامپ روز شماری می‌کنند، رئیس جمهوری جدید آمریکا تنها یک رقیب تازه برای آنهاست، نه یک دوست.