کاندیداهای نظامی انتخابات ریاست جمهوری

برترین‌ها: گمانه‌زنی‌ها حاکی از بازگشت دوباره نظامی‌های پیشین به عرصه انتخابات ۱۴۰۰ است. این روزها صحبت‌های زیادی درباره رئیس جمهور نظامی به گوش می‌رسد اما نظامی‌ها چطور و از چه زمانی به فکر درآوردن یونیفرم نظامی و پوشیدن رخت سیاست افتادند و جامعه چقدر به حضور نظامی‌ها در ریاست جمهوری روی خوش نشان داده است؟

محتمل ترین گزینه‌ها

محسن رضایی و محمدباقر قالیباف، دو چهره با پیشینه نظامی، محتمل‌ترین گزینه‌ها هستند. برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام برای سومین‌بار قصد پاستور کرده است. قالیباف هم که شایعات آمدنش بسیار قوی است، چهارمین شانس خود را خواهد آزمود. در این صورت دو فرمانده پیشین برای دومین‌بار خواهد بود که به مصاف یکدیگر خواهند رفت؛ سال ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰. محسن رضایی سال ۸۴ هم قصد آمدن کرده بود که انصراف داد. یکی از دلایل تحرکات اخیر محسن رضایی و اوج‌گرفتن انتقادهای تند و تیزش به دولت نگاهی است که به ۱۴۰۰ دارد.

آمدن قالیباف برای ۱۴۰۰ آن‌قدر محتمل است که مرتضی طلایی از نزدیکان او گفته بود: «درصورتی‌که به او تکلیف شود برای انتخابات ریاست‌جمهوری به میدان می‌آید».

او اخیرا باز هم مصاحبه دیگری داشته و آمدن قالیباف برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ را تلویحا تأیید کرده است. «گاهی شرایط کشور به‌گونه‌ای اقتضا می‌کند که نخبگان، بزرگان و دلسوزان در جریان اصولگرایی به این نتیجه برسند که یک نفر از افراد شاغل در مجلس باید در صحنه ریاست‌جمهوری حضور یابد، آن یک اجماع و اتفاق جمعی و جز استثنائات است».‌

البته نظامی‌های سابق دیگری هم هستند که آمدنشان به کارزار ۱۴۰۰ محتمل است، شنیده‌ها حاکی از آن است که سرتیپ حسین دهقان، وزیر دفاع دولت یازدهم، هم عزم خود را جزم کرده تا روزهای قبل از انتخابات ١٤٠٠ لباس نظامی را درآورده و کت‌وشلوار ریاست‌جمهوری به تن کند. او در سال‌های ٦١ تا ٦٣ فرمانده سپاه سوریه و لبنان و در سال‌های ٦٥ تا ٦٩ قائم‌مقام فرمانده نیروی هوایی سپاه و بعد از آن فرمانده نیروی هوایی سپاه بود.

چند روزی است نام جدیدی در میان اسامی نامزد‌های احتمالی انتخابات ۱۴۰۰ مطرح شده است، «سعید محمداسلامی» رئیس قرارگاه خاتم الانبیا. فردی که البته تکرار نامش به عنوان نامزد احتمالی اصولگرایان در ۱۴۰۰ با بازخورد منفی از سوی حامیان قالیباف مواجه شده است.

سعید محمد اسلامی چهره کمتر شناخته‌ای شده است که این روز‌ها نامش به عنوان گزینه بعدی پاستور مطرح است، کسی که دهم مهرماه ۹۷ با حکم سرلشکر جعفری فرمانده وقت سپاه پاسداران به سمت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء منصوب شد و انتخابش مصداق جوانگرایی در سپاه نامیده شد. حالا در شرایطی که اصولگرایان مدام از رئیس‌جمهور ی انقلابی و جوان نام می‌برند و گاه نیز چندان بی تمایل به یک رئیس‌جمهور نظامی نیستند نام او مطرح می‌شود.

جناح راست اساساً حاضر است که یک بار دیگر محمدباقر قالیباف را به عنوان نامزد منتخب نحله‌های مختلف معرفی کند. احتمالاً افراد زیادی هستند که با این پروژه مخالفت خواهند کرد. ضمن این‌که یک رئیس جمهور نظامی در شرایط اقتصادی و بین‌المللی پیام خاصی خود را برای جامعه و دیگر دولت‌ها خواهد فرستاد که باید مورد توجه قرار بگیرد.

برخی تحلیگران سیاسی اعتقاد دارند اگر از سطح نارضایتی‌ها کم شود؛ «در نتیجه رغبت به شرکت در انتخابات در بین مردم افزایش یابد و شورای نگهبان بر خلاف مجلس یازدهم در تایید صلاحیت‌ها به گونه‌ای عمل کند که آرایش انتخابات دو قطبی اصلاح‌طلبی و اصول‌گرایی باشد، می‌توان احتمال داد که مدل توافقی و ترکیبی مجلس یازدهم تکرار شود و علیرغم اختلافات جدی که بین جبهه پایداری و تیم قالیباف است، ائتلاف مصلحت‌جویانه شکل بگیرد.»

اگر فضای انتخابات آینده رقابتی و با حضور جدی اصلاح‌طلبان با کاندیدای رای‌آور تحرک پایگاه اجتماعی‌شان همراه باشد،«در این صورت احتمال ائتلاف در جریان اصول‌گرایی وجود دارد. اگر انتخابات کم‌رونق باشد و با انتخابات غیررقابتی و مشارکت پایین روبه‌رو باشیم در آن صورت اختلافات دیدگاهی بخش‌های مختلف جریان اصول‌گرا بروز و ظهور می‌کند و ضریب ائتلاف در جریان اصول‌گرایی پایین می‌آید.»

علاوه بر حضور پررنگ نظامیان در انتخابات پیش‌رو و البته چهره‌های تکراری سال ۹۶، برخی معتقدند که شاید بحران‌های موجود آرای بیشتر را به سبد کسی بیندازد که با شعارها و سخنرانی‌های پوپولیستی پا به میدان رقابت بگذارد.

احمد زیدآبادی، تحلیلگر مسائل سیاسی در یادداشتی با عنوان «رئیس جمهور نظامی؟» در این باره نوشت:

مناقشه بر سر احتمال حضور یک نظامی در مقام ریاست جمهوری ایران در بین محافل مختلف بالا گرفته است. در حالی که اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان نسبت به وقوع چنین رخدادی اظهار نگرانی می‌کنند، اصولگرایان عمدتاً این نوع نگرانی‌ها را مردود دانسته و بعضاً تنها راه عبور از مشکلات اقتصادی جاری را حضور یک "جوان پرانرژیِ انقلابی" بخصوص با سابقۀ نظامی‌گری در پاستور می‌دانند.

حضور یک نظامی در پاستور اما واقعاً چقدر می‌تواند نگران کننده باشد؟ پاسخ به این پرسش، بستگی به نوع داوری در بارۀ شرایط کنونی کشور و راه‌های برون رفت از آن را دارد. در واقع برخی از اصلاح‌طلبان در اشاره‌ای آشکار، میزان نفوذ و قدرت همه‌جانبۀ آنها را به "دولت پنهان" تعبیر می‌کنند.

در حقیقت، باور به دولتی پنهان با قدرتی بلامنازع، اعتراف به صوری بودن کلِ دم و دستگاه پاستور است که از یک سو، هر گونه تلاش میانه‌روها برای تسلط بر آن را بی‌معنی می‌کند و از سوی دیگر، تسخیر آن توسط نیروهای "دولت پنهان" عملاً تغییری قابلِ توجه در معادلۀ کنونی قدرت در ایران به وجود نمی‌آورد جز اینکه آنچه را گفته می‌شود پنهان است، در نزد افکار عمومی علنی و آشکار می‌کند!

به نظرم همین نوع تعارضات تحلیلی اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان است که بخش اعظم جامعه را نسبت به هشدارها و اخطارهای آنان در مورد تهدیدها و خطرات ظهور یک نظامی در مقام ریاست جمهوری برنمی‌انگیزد و از بی تفاوتی آنها به این موضوع نمی‌کاهد. از نگاه بسیاری از مردم، اگر همۀ امور تعیین کننده، به سرپنجۀ نامریی دولت پنهانی رقم می‌خورد که نه قابل کنترل و نه قابل شناسایی است، پس چرا باید از مرئی شدن آن در ساختمان پاستور به هراس افتاد؟ به نظرم اصلا‌ح‌طلبان و اعتدال‌گرایان پاسخ روشن و دقیقی به این پرسش ندارند جز اینکه دائماً تکرار کنند که دولت پنهان در صورت تسخیر پاستور، خرده منفذهای تنفس سیاسی و فرهنگی را هم می‌بندد.

این پاسخ اما پرسش دیگری را پیش می‌آورد و آن اینکه اگر قدرت واقعی در دست دولت پنهان است چرا تاکنون خرده منفذهای سیاسی و فرهنگی را نبسته است؟ خواهند گفت؛ حضور اعتدالگرایان در پاستور و سایر مراکز تصمیم‌گیری مانع آنها شده است! این حرف اما ادعای خالی بودن پاستور از قدرت واقعی و تمرکز آن در دست دولت پنهان را به چالش می‌کشد و مسئولیت تراکم مشکلات را متوجه قوۀ مجریه و ناتوانی مدیریتی و تخصصی آن می‌کند، موضوعی که خود آنها را خوش نمی‌آید. هر کس اسب خود را برای دستیابی به این مقام زین کرده باشد، به سوی فتح هدفی پیش می‌تازد که همۀ قابلیت‌های درونی او را بی‌هیچ تعارف و امکانِ پرده‌پوشی، عیان خواهد کرد و جایی برای لاف‌زنی و گزافه‌گویی و اوهام‌پروری باقی نخواهد گذاشت!