اینستاگرام فیلتر می‌شود؟

باشگاه خبرنگاران جوان: سید ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورا و رئیس مرکز ملی فضای مجازی طی نشستی غیر رسمی در محفل هم اندیشی فعالان فضای مجازی پاک (مهافمپ) به برخی پرسش‌های کارشناسان و فعالان حوزه فضای مجازی پاسخ داد.

او در ابتدای بحث با اشاره به مسئله قدرت و حکمرانی فضای مجازی، به موضوع قدرت هژمونیک یا پلتفرمی پرداخته و خصوصیات این نوع حکمرانی را که از سوی قدرت‌های بزرگ جهانی اعمال می‌شود، شبکه‌ای، جهانی و انحصاری ارزیابی کرد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی، سیاستگذاری بر بستر فضای مجازی را در مقیاس جهانی، به ۲ سطح فراحکمرانی و حکمرانی تقسیم کرد و در ادامه افزود: سطح فراحکمرانی اعمال اقتداری است که از سوی صاحبان پلتفرم‌ها یعنی شرکت‌های بزرگ گوگل، فیسبوک، مایکروسافت، آمازون و اپل بر فضای مجازی اعمال می‌شود و به واسطه در اختیار داشتن اختیار کامل در کنترل پلتفرم‌ها، سطحی بالاتر از دیگر بازیگران این عرصه دارد و از خصوصیات این نظام حکمرانی می‌توان به گسترش عدم پاسخگویی، عدم مسئولیت پذیری و نقش زیربنایی اقتصاد بر سیاست اشاره کرد. حکمرانی نیز نوعی از سیاستگذاری است که توسط دولت‌ها و با مشارکت ذیربطان دیگر، چون شرکت‌ها و جامعه مدنی اعمال می‌شود.
تمرکز بر تقویت پلتفرم‌ها، راه حلی برای توسعه قدرت نرم کشور

وی در ادامه با اشاره به تفاوت عصر حاضر و قرن گذشته، گفت: بر خلاف قرن بیستم، به عنوان دوره مسلم ظهور علم گرایی بود و شکل‌گیری گفتمان‌ها حول محور علم، در دوره جدید و عصر توسعه فضای مجازی شاهد گسترش نسبی گرایی، بی نظمی و دولت گریزی بر این بستر هستیم.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی، با اشاره به تداوم انحصارگری آمریکا در حوزه حکمرانی فضای مجازی، رشد تضاد‌های موجود میان قدرت‌های بزرگ جهانی بر سر حکمرانی بر این فضای نوظهور را موید همین امر دانست و در تکمیل بحث خود به چالش‌های میان اروپا، چین و روسیه با ایالات متحده آمریکا در این مورد پرداخت و در ادامه به شرح وضعیت ایران در این کشمکش جهانی پرداخت.

فیروزآبادی در این مورد گفت: توصیه ما در حال حاضر این است که به جای آغاز برنامه‌های کلان، بهتر است فعلا بر پلتفرم‌ها تمرکز کنیم. ایران باید با پیروی از الگوی قدرت سخت خود، که به جای تولید و خرید هواپیما‌های گران قیمت، در آن به توسعه توان موشکی خود پرداخته و توازن قدرت را از این طریق ایجاد کرده است، در فضای مجازی نیز بر توسعه پلتفرم‌ها به عنوان ابزاری کم هزینه و کارآمد، تمرکز کند. ایران بایستی ترکیبی از قدرت سخت و نرم را داشته باشد. با هزینه‌های کم می‌توانیم امید داشته باشیم که در یک دهه آینده شرایط را تغییر دهیم.

فیلترینگ اینستاگرام، صحیح یا غلط؟!

دبیر شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به پرسش مجری برنامه در مورد کاربرد فیلترینگ در حکمرانی فضای مجازی نیز گفت: فیلتر ابزار اعمال قدرت سخت است. پیش از این شدنی نبوده و در آینده نیز باید مبنا را بر عدم کارآمدی فیلترینگ بگذاریم.

وی در ادامه با اشاره به الگوی آمریکا در مدیریت محتوای منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی، افزود: اقدامات آمریکا در محدودسازی شبکه‌های اجتماعی، فیلترینگ نیست و باید عنوان سیاستگذاری بر آن نهاد. حکمرانی می‌تواند در لایه کلان و با توافق کشور و پلتفرم در قالب سیاستگذاری اعمال شود.

فیروزآبادی در انتهای بحث، در پاسخ به پرسش مطرح شده در مورد کارنامه مرکز ملی و اقدامات صورت گرفته در حوزه ساماندهی فضای مجازی به تقسیم کار جدی میان نهاد‌های متولی با وجود تعداد کم جلسات شورای عالی فضای مجازی، سند‌های تدوین شده در مرکز، توسعه پیامرسان‌ها و زیرساخت‌ها، ارتقای نظام بانکی، ایجاد پلتفرم آموزشی، ارتقای سطح دیپلماسی سایبری و افزایش تعامل متولیان فضای مجازی با حوزه علمیه در قالب برگزاری کلاس‌های درسی فقه فضای مجازی، اشاره کرد.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به آخرین سوال مطرح شده نشست در مورد سرانجام اینستاگرام، گفت: گرچه بحث‌های بسیاری پیرامون مسئله اینستاگرام وجود دارد؛ اما تا زمانی که آلترناتیو مناسبی برای آن نداشته باشیم، با فیلتر آن دچار برخی مشکلات می‌شویم. مردم به ارتباط و شبکه‌های اجتماعی نیاز دارند و نمی‌توانیم بدون یافتن جایگزینی مناسب، یک شبکه اجتماعی را ببندیم. برخی فقط به مشکلات اخلاقی اینستاگرام می‌اندیشند، اما من مشکلات خیلی فراتری را می‌بینم. اینستاگرام مخاطب را در حباب اطلاعاتی قرار می‌دهد، خود شیفتگی را در کاربران دامن می‌زند و اراده پلتفرم را بر افراد تحمیل می‌کند. با این وجود، عده زیادی در این بستر زیست می‌کنند و ما نمی‌توانیم به راحتی این بستر را مسدود کنیم.