رشد آمار «دوشغله‌ها» در سه سال اخیر

روزنامه اعتماد: مشكلات اقتصادي و تلاش براي تامين هزينه‌هاي زندگي، مهم‌ترين دليلي است كه افراد به شغل دوم روي بياورند. همچنين دستمزد پايين در شغل اصلي يا نگراني نسبت به از دست دادن شغل، افراد را به كسب درآمد بيشتر يا انجام شغل دوم ترغيب مي‌كند.

دوشغله يا چندشغله بودن افراد هر چند ممكن است وضع معيشتي خانواده را بهبود بخشد، اما در ميزان بهره‌وري، سلامت جسمي و روحي و تعامل با اعضاي خانواده موثر خواهد بود. از سوي ديگر انجام چند شغل توسط يك فرد، فرصت‌هاي شغلي را از افراد بيكار سلب مي‌كند و اين امر در شرايطي كه ساليانه يك ميليون نفر به جمعيت بيكار كشور افزوده مي‌شود، بايد مورد توجه قرار گيرد.

طبق آخرين آمار اعلام مركز آمار و اطلاعات راهبردي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي، سهم شاغلان دوشغله و بيشتر بين سال‌هاي ۹۶ تا ۹۸ از ۳.۱ درصد به ۳.۴ درصد افزايش يافته است. هر چند سهم اين شاغلان هنوز به 5درصد نرسيده است اما روند افزايشي با شيب ملايم دارد.

در دو سال گذشته شاغلان «كشاورزي، جنگلداري و ماهيگيري» بيشترين سهم را در بين دوشغله‌ها داشتند يعني حدود ۴۹.۴ درصد تا ۵۴.۴ درصد جمعيت دو و چندشغله‌ها را به خود اختصاص دادند. همچنين طبق آمار سال گذشته ۷۰.۶ درصد شاغلان دوشغله به فعاليت اقتصادي كشاورزي پرداخته‌اند و اين موضوع در سال‌هاي ۹۶ و ۹۷ به ترتيب ۶۶.۸ و ۶۶ درصد بوده است.

معمولا تصور مي‌شود كه شاغلان بخش‌هاي مختلف اقتصادي براي تامين كسري درآمد خود به مسافركشي روي مي‌آورند؛ اين در حالي است كه بر اساس آمار سال گذشته تنها ۳.۲ درصد دوشغله‌ها به حمل و نقل زميني پرداختند و اين سهم در سال‌هاي ۹۶ و ۹۷ نيز به ترتيب ۳.۷ و ۴ درصد بوده است. از سوي ديگر ۶۷.۹ درصد شاغلان مسافركش، بخش كشاورزي را به عنوان شغل دوم برگزيده‌اند.

نتايج يافته‌ها نشان مي‌دهد شاغلاني كه در زمينه آموزش فعاليت دارند، ترجيح مي‌دهند در شغل دوم هم در اين بخش فعاليت كنند يا اينكه به فعاليت «كشاورزي، جنگلداري و ماهيگيري» و «عمده‌فروشي، خرده‌فروشي، تعمير وسايل موتوري و موتورسيكلت» بپردازند.

در دوره زماني سال‌هاي ۹۶ تا ۹۸ افرادي كه دو شغل و بيشتر داشتند در طول هفته يك تا ۳۲ ساعت فعاليت مي‌كردند و در مقابل افرادي كه يك شغل دارند در هفته ۵۰ ساعت در محل كار خود حاضر هستند. طبق اين آمار به احتمال زياد علت دوشغله و بيشتر شدن شاغلان، كم بودن ساعت كار هفتگي است و براي جبران درآمد پايين افراد به شغل دوم مي‌پردازند.

در دوره مذكور، متوسط ساعت كاري شاغلان يك شغل از ۴۶ ساعت و ۵۰ دقيقه به ۴۶ ساعت و ۲۷ دقيقه كاهش يافته است. اين در حالي است كه ساعت كاري دوشغله‌ها در شغل اصلي در مدت مشابه، از ۳۹ ساعت و ۲۶ دقيقه به ۳۹ ساعت و ۱۷ دقيقه رسيده است.

سهم مردان و زنان داراي دو شغل و بيشتر طي سه سال گذشته روند افزايشي داشته است. به‌طوري كه سهم مردان از ۳.۵ درصد به ۳.۸ درصد و براي زنان از ۱.۶ درصد به ۲ درصد رسيد. بيشترين سهم شاغلان تك‌شغله در سال گذشته مربوط به گروه سني ۳۵ تا ۳۹ ساله است و بيشتر دوشغله‌ها در گروه سني ۴۰ تا ۴۴ سال بودند. نكته قابل توجه در اين آمار اين است كه در سه سال گذشته بيشترين سهم دوشغله‌ها از گروه سني ۳۵ تا ۳۹ سال به ۴۰ تا ۴۴ سال منتقل شده است.

بر اساس اين گزارش طي سال‌هاي ۹۶ تا ۹۸، شاغلان بي‌سواد تمايل بيشتري به داشتن چند شغل دارند به‌طوري كه سال گذشته ۷.۶ درصد دوشغله‌ها بي‌سواد و ۳.۱ درصد باسواد بودند. در بين دوشغله‌هاي باسواد نيز بيشترين سهم به فارغ‌التحصيلان يا افراد در حال تحصيل مقطع دكتراي تخصصي يا فوق‌تخصصي اختصاص دارد. در رتبه دوم نيز افراد باسوادي كه در دوره‌هاي سوادآموزي آموزش ديده‌اند يا در مقطع ابتدايي ترك تحصيل كرده‌اند، سهم بيشتري دارند.

در سال‌هاي ۹۶ تا ۹۸، كاركنان مستقل و كارفرمايان به ترتيب بيشترين سهم شاغلان داراي دو شغل را دارند.