چگونه درباره مرگ عزیزان با کودکان صحبت کنیم؟

ایسنا/گیلان کودکان در هر سن و در هر موقعیتی که باشند از مرگ اطرافیان خود بسیار آشفته و نگران خواهند شد، بنابراین در مطرح کردن این موضوع باید به حالات خلقی آنها توجه کنیم.

مرگ یک بخش غیرقابل انکار از زندگی است و همه افراد به نحوی با آن مواجه شده‌اند و واکنش‌های متفاوتی نسبت به آن داشته‌اند اما گاهی این موضوع زندگی کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وقتی کودکی یکی از نزدیکان خود را از دست می‌دهد بسیاری از اطرافیان او دچار اضطراب می‌شوند که چگونه باید درباره این موضوع با او صحبت کنند تا بتواند احساسات خود را بروز دهد و با این موضوع کنار بیاید.

سروان مرضیه عفتی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به چگونگی نگاه کودکان به مقوله مرگ، اظهار کرد: بسیاری از کودکان از مفهوم مرگ آگاه هستند و آن را در جریان بازی‌ها، برنامه‌های تلویزیونی، زندگی با حیوانات خانگی تجربه کرده‌اند اما نکته مهم اینجاست که آنها نمی‌توانند مفهوم دائمی و همیشگی بودن مرگ را درک کنند بلکه آن را مانند بازی‌های خود موضوعی موقتی و قابل‌ برگشت می‌دانند.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره آرامش پلیس گیلان در پاسخ به این سوال که با چه روشی درباره مرگ اطرافیان با کودکمان گفت‌وگو کنیم؟ افزود: کودکان در هر سن و در هر موقعیتی که باشند از مرگ اطرافیان خود بسیار آشفته و نگران خواهند شد، بنابراین در مطرح کردن این موضوع باید به حالات خلقی آنها توجه کنیم و به دقت و با احتیاط به سوالات‌شان پاسخ دهیم.

وی ادامه داد: برای آغاز صحبت درباره این موضوع با یک کودک، ابتدا باید به ارزیابی اطلاعات او درباره موضوع بپردازیم و بدانیم که چه درکی از مفهوم مرگ دارد و چه چیزی در ذهن او می‌گذرد. به عنوان نمونه از او بپرسید آیا میدانی چه اتفاقی افتاده است؟ آیا میدانی چرا همه اینقدر ناراحت هستند؟

عفتی گفت: یادمان باشد قرار نیست برای کودک قصه و داستان تعریف کنیم بلکه در این مورد باید صریح از واژه‌هایی مثل فوت یا مرگ استفاده کنیم. سعی نکنیم موضوع را از او مخفی کنیم، چون متوجه تغییر احوالات اطرافیان خود می‌شود ولی علت آن را درک نمی‌کند و این مسئله او را نگران‌تر می‌کند. احساسات خود را درباره مرگ بروز دهید ولی به گونه‌ای شدید نباشد که کودک را وحشت زده کند.

این کارشناس ارشد مشاوره بیان کرد: به سوالات کودک پاسخ دهید اما جواب‌های کوتاه و آسان. مثلا به او بگویید مردن یعنی فرد مورد نظر دیگر راه نمی‌رود، غذا نمی‌خورد، نمی‌بیند و هیچ دردی را احساس نمی‌کند. یعنی جسم و بدن او دیگر کار نمی‌کند.

وی ادامه داد: در صورت مرگ یکی از اطرافیان نزدیک مخصوصا والدین یکی از نگرانی‌های کودکان این است که از این به بعد چه کسی از او مراقبت خواهد کرد و نگران مردن سایر اطرافیان خود هستند به همین دلیل از نزدیکان خود می‌پرسند شما کی می‌میرید؟ در این هنگام هیچ وقت از این پاسخ استفاده نکنید که همه ما یک روز می‌میریم. بهتر است بگوییم هیچکس این موضوع را نمی‌داند ولی معمولا همه ما زمان خیلی خیلی زیادی زندگی می‌کنیم و کنار تو هستیم و از تو مراقبت می‌کنیم.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره آرامش پلیس گیلان اضافه کرد: یکی دیگر از سوالات کودکان این است که آن فرد به کجا رفته است در این مواقع مرگ را برای او هر چه قابل لمس‌تر توضیح دهید مثلا مادر بزرگ خیلی خیلی پیر شده بود و بدنش دیگر قابل کار کردن نبود یا پدر در اثر تصادف به شدت آسیب دیده بود و دیگر بدنش قابل کار کردن نبود.

عفتی با تاکید بر اینکه در مورد کاربرد واژه‌هایی مثل «خدا» و «بهشت دقت» کرده و با احتیاط رفتار کنید از بیان اینکه خدا او را پیش خود برده است پرهیز کنید، افززود: بهتر است بگوییم ما خیلی خیلی ناراحتیم که مثلا پدر دیگر پیش ما نیست. همه ما به شدت دلتنگ او می‌شویم ولی این خوب است که تو بدانی او الان پیش خداوند است.

وی بیان کرد: باید به کودکان هم اجازه دهیم تا به روش خود سوگواری کنند از بیان خاطرات فرد درگذشته خودداری نکنید یا تمامی وسایل او را جمع نکنید. بگذارید تا کودک یک یادگاری از او داشته باشد.

این کارشناس ارشد مرکز مشاوره آرامش پلیس گیلان در خصوص واکنش‌های کودکان نسبت به مرگ عزیزان، خاطرنشان کرد: کودکان گاهی علاوه‌بر احساس غم ممکن است احساس خشم یا احساس گناه هم پیدا کنند. یا از سوی دیگر ممکن است نسبت به این موضوع کاملا بی‌تفاوت باشند. باید توجه کنیم که درک کودکان از مرگ با درک افراد بزرگسال متفاوت است.

عفتی گفت: باید این مسئله را در نظر بگیریم که مرگ عزیزان همیشه با درد و رنج فراوانی همراه است و کنار آمدن با این موضوع سخت است پس نباید از خودمان توقع رفتار کامل و بدون اشتباه داشته باشیم یا اینکه در این شرایط سخت پاسخگوی تمام سوالات کودکمان باشیم. نکته مهم و اساسی اینجاست که در چنین شرایطی، این احساس امنیت را در کودک به وجود آوریم که کنار او هستیم و با تمام توان از او مراقبت می‌کنیم این نکته را نیز به یاد داشته باشیم که هر چه زودتر کودک به زندگی عادی و روزمره‌اش برگردد زودتر احساس آرامش می‌کند.