تخریب تاریخ را متوقف کنید

استمداد صدها استاد دانشگاه و حوزه، متخصصان معماری و دوستداران فرهنگ از رئیس‌جمهور درباره بافت تاریخی شیراز

روزنامه همدلی: این روزها شهر شیراز عرصه نگرانی دوستداران فرهنگ و میراث فرهنگی کشور شده است. در اجرای طرحی که با عنوان «بین‌الحرمین» مشهور شده و حدفاصل حرم شاهچراغ تا حرم سید علاءالدین حسین را دربرمی گیرد، گفته می‌شود بخشی از بافت قدیمی شهر شیراز و برخی از خانه‌ها و اماکن تاریخی این شهر تخریب‌شده یا می‌شود؛ اماکنی که گفته می‌شود شمار آن‌ها به 200 باب می‌رسد.

ازاین‌رو این موضوع در کانون توجه رسانه‌ها و افکار عمومی قرارگرفته است. چند وقتی است که خبرهایی از تخریب برخی از اماکن مانند حمام‌ها و خانه‌های تاریخی در رسانه‌ها منتشرشده که بر نگرانی اهالی فرهنگ افزوده است. این نگرانی البته زمانی بیشتر شد که جلسه‌ای درباره تسریع در ادامه این طرح با حضور رئیس‌جمهور در شهر شیراز برگزار شد و برخی از متولیان این امر مجوز ادامه این کار را دریافت کردند.

بر اساس گزارش رسانه‌ها، سال‌هاست که برخی در شیراز می‌کوشند برای توسعه فضاهای پیرامونی امامزادگان شاهچراغ و سید علاءالدین حسین، ۵۷ تا ۶۵ هکتار از بافت تاریخی این شهر را تخریب کنند و بین این دو امامزاده فضایی ایجاد کرده و آن را بین‌الحرمین بنامند.ده‌ها خانه تاریخی در شیراز طی دهه‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ با هدف اجرای طرح توسعه امامزاده شاهچراغ تخریب‌شده‌اند اما روند تخریب‌ها با پیگیری دوستداران میراث فرهنگی از سال ۱۳۹۶ متوقف‌شده بود. اکنون و در پی سفر رئیس‌جمهور به شیراز، چراغ تخریب خانه‌های تاریخی که چهار سال خاموش شده بود، دوباره روشن‌شده است.

ابراهیم رئیسی پس از سفر به استان فارس در یک برنامه تلویزیونی سخنانی گفت که بر نگرانی‌ها دراین‌باره افزود و. وی گفت: «در سفر شیراز مطلع شدیم اجرای طرح بین‌الحرمین، از حرم شاهچراغ تا حرم سید علاءالدین حسین، از سال‌ها پیش آغاز شده اما با موانعی مواجه و متوقف‌شده است، وقتی بررسی شد، معلوم گردید می‌شود مشکل را سریع حل کرد.»

نگرانی وقتی بیشتر شد که عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز در سفرش به شیراز بافت تاریخی پیرامون این دو امامزاده را «بافت فرسوده» خواند؛ تعبیری که مجوز تخریب از سوی متولی میراث فرهنگی ارزیابی می‌شود.در چند سال گذشته رسانه‌های متعددی با انتشار اخبار و انتقاداتی از ادامه این روند، موضوع تعدی به بافت تاریخی شیراز را پی گیری کردند، اما ظاهراً فریادشان به‌جایی نرسید.

اکنون‌که برخی از طرفداران این طرح رئیسی را نیز قانع کرده و کار خود را دوباره آغاز کرده‌اند برخی از استادان دانشگاهی، متخصصان میراث فرهنگی و حتی نمایندگان مجلس که شمار آن‌ها نزدیک به 200 نفر می‌شود در نامه‌ای به رئیس‌جمهور که رونوشت آن به دفتر مقام معظم رهبری نیز ارسال‌شده است، از ابراهیم رئیسی خواسته‌اند که دستور توقف این طرحی در جریان اجرا را بگیرند که به گفته‌ی آن‌ها «عرصه‌‏ای فراخ و وسیع در مرکز بافت مذهبی-تاریخی شهر را به بهانه ایجاد صحن و حیاط مرکزی هدف گرفته است.»

در این نامه آمده است:«حضرت‌عالی براین نکته استحضار داشته و واقفید که خطاهای تصمیم‌‏گیران و متولیان ملی و محلی در طول سه دهه گذشته چه بر سر بافت پیرامون حرم مطهر رضوی آورده بود و چگونه باعث شد جریان اصیل زیارت جای خود را به جریان سوداگری زمین و تراکم فروشی بدهد. همچنین در چند سال گذشته در جریان تلاش‌های علمی و مجاهدت‌های مدیریتی شکل‌گرفته به‌منظور تغییر رویکرد و تدوین طرح جدید بافت حریم رضوی هستید.»

در ادامه این نامه آمده است: «در شیراز ۱۴۰۰، از بافت پیرامونی حرم مطهر حضرت احمد بن موسی (علیه‌السلام) و حضرت سید علاءالدین حسین (علیه‌السلام)، همان صدایی برخاسته که از مشهد ۱۳۸۷ به گوش می‏رسید. طرحی در جریان است که عرصه‌‏ای فراخ و وسیع در مرکز بافت مذهبی-تاریخی شهر را به بهانه ایجاد صحن و حیاط مرکزی هدف گرفته است.

لیکن در واقع قرار است جلوخان مجتمع‌‏های تجاری فاز اول طرحی باشد که در تمام این سال‌ها به سبب تعارض با زمینه فرهنگی، نتوانسته‌‏اند رونقی بیابند و مایه سرشکستگی طرفداران توسعه بولدوزری و فرمایشی در شیراز بوده‌‏اند. واضح است که این طرح، به قیمت نفی حیات مردم و متضمن تخریب آثار فراوان و متعدد فرهنگی-تاریخی ثبتی ارزشمند بوده و میدانی گسترده را ایجاد می‏‌کند که داشته‌های هویتی-میراثی و سنت سینه‌به‌سینه مجاورت در کنار آن مضاجع شریف را می‏تراشد و همچون فاز اول این اقدامات در دو دهه اخیر شیراز که جز تجاری‏سازی هدف دیگری نداشت، اکنون نیز حاصلی جز مخدوش و قربانی نمودن امر زیارت و مجاورت در پی نخواهد داشت.»

این گروه که خود را «جامعه تخصصی، دانشگاهی و دغدغه‌‏مندان این عرصه» توصیف کرده‌اند در ادامه نامه خود نوشتند: «از جنابعالی تقاضا دارد تا با دستور توقف فوری این طرح، فرصت تأمل، چاره‌‏اندیشی و گفتگو با همگی ذی‌نفعان و ذی‌نفوذان محلی و ملی و خصوصاً متخصصان متعهد و دلسوز فراهم شود تا طرحی شایسته‏‌ی سنت زیارت و بایسته‌‏ی فرهنگ و هنر ایرانیان دوستدار اهل‌بیت علیهم‌‏السلام رقم خورده و مایه‌‏ عزت و آبروی نظام اسلامی گردد. این مهم به‌هیچ‌وجه نمی‏‌تواند در مجموعه‌‏های مدیریتی بسته محلی و پشت درهای بسته تعیین تکلیف شود. بافت مذهبی و تاریخی شهر شیراز، ارزشی ملی و بین‌‏المللی داشته و تصمیم‌‏گیری و برنامه‌‏ریزی درباره آن نیاز به مشارکت عموم دلسوزان و متخصصین با نظارت دستگاه‌‏های مسئول در سطح ملی دارد.»

در میان امضاکنندگان نام کسانی چون دکتر حسن بلخاری، استاد تمام و‌ مدیر گروه مطالعات عالی هنر دانشگاه تهران، رئیس انجمن آثار و‌ مفاخر فرهنگی کشور، حجت‌الاسلام دکتر محمدحسین حسین‏زاده بحرینی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام نصراله پژمانفر، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس، مهندس سیدمحمد بهشتی، عضو هیئت‌علمی و رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی کشور، مهندس امیر فرجامی، معاون اسبق وزارت مسکن و شهرسازی، عضو کمیته فنی-تخصصی معمار، شورای عالی شهرسازی و برخی دیگر از استادان دانشگاه در زمینه شهرسازی و معماری، هنر، میراث فرهنگی، ایران‌شناسی و برخی از استادان حوزه علمیه، از سراسر کشور در پای این نامه دیده می‌شود