وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران قابل قبول نیست

رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان این که وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران قابل قبول نیست، گفت: در کشور ما، نه تنها درک درستی از سرمایه اجتماعی و عوامل کاهش آن نیست، بلکه یک برنامه راهبردی برای کمک به افزایش سرمایه اجتماعی وجود ندارد.

به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی در نشست تخصصی معنا و مبنای سرمایه اجتماعی، مفهوم سرمایه اجتماعی را عبارت از مجموعه منابع ارزشمندی که غنی بودن آن می‌تواند به پیوند ارگانیک و اندام‌وار عناصر اجتماعی منجر شود، تعریف کرد و افزود: این سرمایه ضمن تقویت ارتباطات و تعاملات اجتماعی، امکان تبدیل جامعه به یک شبکه کارآمد در مسیر پیشرفت را فراهم می‌کند. در واقع، به افراد امکان می‌دهد در یک گروه با هم کار کنند تا به طور مؤثر به یک هدف مشترک دست یابند.

وی با اشاره به نظریه سرمایه اجتماعی گفت: نظریه سرمایه اجتماعی معتقد است که روابط اجتماعی منابعی هستند که می‌توانند منجر به توسعه و انباشت سرمایه انسانی شوند. منظور از سرمایه انسانی، موجودی شایستگی‌ها، دانش، ویژگی‌های اجتماعی و شخصیتی شامل خلاقیت، تجسم در توانایی برای انجام کاری جهت تولید ارزش اقتصادی است. سرمایه انسانی دید اقتصادی جامعی از انسان فعال در اقتصاد شامل پتانسیل افراد برای تأمین منافع و ابداع راه‌حل‌هایی برای مشکلات از طریق عضویت در شبکه های اجتماعی است.

غلامی با بیان اینکه در بعضی دیدگاه‌ها، سرمایه اجتماعی حول سه بعد "شبکه‌های به هم پیوسته روابط بین افراد و گروه‌ها"، "سطوح اعتمادی که این پیوندها را مشخص می‌کند" و "منابع یا منافع" می‌چرخد، اظهار کرد: انتقادات اصلی به نظریه سرمایه اجتماعی این است که این نظریه به اندازه مورد انتظار اجتماعی نیست و همه ابعاد، اضلاع و پیچیدگی‌های جامعه را لحاظ نمی‌کند. اما باید توجه داشت که سرمایه اجتماعی به عنوان نوعی «علاج همه مشکلات» جامعه مدرن تلقی شده‌است.

رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی با تاکید بر اینکه وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران خوب نیست، افزود: آخرین اندازه‌گیری یکی از مراکز معتبر تحقیقاتی، میانگین سرمایه اجتماعی در ایران را بر اساس مؤلفه‌های رایج ۸ از ۲۰ معرفی کرده است. البته این مطلب را نباید از نظر دور داشت که برخی حوادث و هیجانات ناشی از آن، معدل سرمایه اجتماعی را به صورت موقت و دفعی افزایش و کاهش می‌دهد؛ اما با عبور از حوادث، این عدد تثبیت می‌شود. با این حال، اگر سرمایه اجتماعی را با ملاحظه میانگین قبلی در حدود ۵ سال قبل که نزدیک به ۱۲ بوده است بسنجیم، وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران قابل قبول نیست.

به نقل از روابط عمومی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، غلامی تاکید کرد: واقعیت این است که در کشور ما، نه تنها درک درستی از سرمایه اجتماعی و عوامل کاهش آن نیست، بلکه یک برنامه راهبردی برای کمک به افزایش سرمایه اجتماعی وجود ندارد.

وی خاطر نشان کرد: با وجود آنکه امروز میانگین نمره سرمایه اجتماعی در ایران پایین است، اما در برخی شاخص‌ها مانند دلبستگی به کشور، معنویت خواهی یا احترام به مقدسات دینی، سرمایه اجتماعی سطح مطلوبی دارد و لذا ما نقاط قوت نیز در سرمایه اجتماعی خودمان داریم و اتفاقا تنها راه افزایش سرمایه اجتماعی در ایران، اتکاء به همین نقاط قوت است.