يادی از پيشكسوت فقيد دوبله‌ی ايران

ایسنا: يكسال از درگذشت عطاالله كاملي پيشكسوت صدا و دوبله گذشت؛ او عصر 22 شهريور ماه پس از مدت‌ها رنج سرطان استخوان زندگي را بدرود گفت.

عطاالله كاملي متولد 1308 تهران بود و پيش از سال 1335 فعاليت خود را به طور حرفه‌يي در عرصه دوبله آغاز كرد.

صداي «كاملي» بر روي نقش‌هاي كرك داگلاس فيلم‌هاي به يادماندني را خلق كرد و صداپيشگي او در سينمايي «اسپارتاكوس» هم‌چنان تحسين منتقدان سينما را به همراه دارد. مديريت دوبلاژ فيلم‌هاي «جيمزباند»، سريال‌هاي «پوآرو»،«اسكيپي» و بسياري از آثار داستاني و مستند برعهده‌ي اين هنرمند صدا بوده است.

***

ناصر ممدوح با بيان اين كه«آقاي كاملي هنرمند قدري در عرصه دوبله بود» مي‌گويد: من در كنار او گويندگي را آموختم. عطاالله كاملي صداي بسيار ماندگاري داشت و كارهاي او در بسياري از آثار داستاني و حتي مستند جاويدان خواهد بود.

دو تن ديگر از هنرمندان دوبله كه شاگرد عطاالله كاملي بودند نيز درباره‌ي اين صداي ماندگار دوبله‌ي ايران سخن گفتند.

منوچهر والي‌زاده درباره‌ي مرحوم كاملي مي‌گويد: او از استادانم بود. با شنيدن صداي مرحوم كاملي بود كه به دوبله‌ علاقه‌مند شدم. سال‌ها قبل او روي آنونس فيلم «شعله‌هاي سوزان آمستردام» كه در سينما ركس لاله‌زار به نمايش در مي‌آمد، صحبت مي‌كرد و من بارها به سينما مي‌رفتم تا صدايش را بشنوم.

والي‌زاده با بيان اين‌كه شادروان كاملي تك‌صداي دوبله‌ي ايران بود، مي‌افزايد: مانند او در دوبله كمتر داشته‌ايم.

اميرهوشنگ قطعه‌اي از مديران دوبلاژ نيز اعلام كرد: شادروان كاملي استادم بود و من دوبله را با او آغاز كردم.

***

عطاالله كاملي كه به جاي ستاره‌هاي سينما چون کرک داگلاس در فيلم‌هايي مانند «اسپارتاكوس» ،«جدال در اوکي کرال»و «هفت روز درماه مه » صحبت كرده است. گويندگي در فيلم‌هاي «هرچه سخت‌تر زمين مي‌خورند» به جاي همفري بوگارت، دوبله دوم «دايره سرخ» (ايو مونتان)،«پنجه طلايي» (شون کانري)، دوبله دوم «اينک آخرالزمان» ( مارلون براندو) و سريال‌هاي «ارتش سري» به جاي نقش راينهارت و«پوآرو»( سربازرس جپ) از ديگر كارهاي اوست.

كاملي هم‌چنين به جاي بسياري از بازيگرهاي ايراني از جمله منوچهرحامدي، فتحعلي اويسي، احمد هاشمي صداپيشگي كرد. او در عرصه‌ي مدير دوبلاژي مسووليت دوبله‌ي آثار معروفي چون «داشتن و نداشتن» و نسخه‌ي اوليه فيلم سينمايي «لورنس عربستان»و سريال« اسکيپي» را برعهده داشت.

از آخرين آثاري كه كاملي در آن‌ها گويندگي كرده است به سريال‌هاي «ماموران پرونده‌هاي راكد» و «چهل سرباز»، فيلم سينمايي «ارباب حلقه‌ها» و «تله تئاتر اتللو» مي‌توان اشاره كرد.

***

«عطاالله كاملي» دوبلوري بود كه بيش از نيم قرن در صداپيشگي و مدير دوبلاژي فعاليت كرد؛ او را جزو حرفه‌هايي دوبله‌ي ايران مي‌شمارند كه هم به فارسي و هم چند زبان ديگر تسلط داشت و براي ادا كردن واژگان انگليسي و فرانسه و سينك ديالوگ‌هاي فيلم، وسواس زيادي به خرج مي‌داد؛ كاملي شاگرداني را سينه به سينه آموزش داد كه امروز از نام آشناهاي دوبله‌ي ايران هستند.

ورود به دوبله؛«آقايان متشكرم، گوينده‌يمان را انتخاب كرديم.»

عطاالله كاملي درباره‌ي آغاز كارش گفته بود: روزي من براي ديدن يكي از اقوام خود به استوديوي تازه تأسيس «سانترال» رفته بودم. در قسمت ديگري از استوديو چند كارگردان نشسته بودند زماني‌كه صدايم را شنيدند، از من خواستند چند كلمه پشت ميكروفن صحبت كنم. اين درحالي بود كه چند بازيگر تئاتر براي تست صدا آمده بودند. زماني‌كه پشت ميكروفن قرار گرفتم، مرحوم سيامك ياسمي برگه‌اي به من داد كه روي آن نوشته بود؛ «تستورويس! اتومبيل رو روشن كن. من الآن مي‌آيم!» پس از گفتن اين جمله، مسوولان فيلم خطاب به كساني كه براي تست صدا آمده بودند، گفتند «آقايان متشكرم، گوينده‌يمان را انتخاب كرديم.»

بدين‌ ترتيب وارد حرفه‌ي دوبله شدم. محمدعلي زرندي و علي كسمايي در آن زمان در حرفه‌ي دوبله بودند كه كسمايي استاد ما بود و سياوش ياسمي دوبلورها را اداره مي‌كرد. به تدريج احساس كردم كه علاقه‌ي چنداني به گويندگي ندارم. بنابراين گفتم كه مدير دوبلاژي را بيشتر دوست دارم و در حقيقت خوب مي‌نگارم كه سيف‌الدين كامراني به سرعت با اين خواسته‌ي من موافقت كرد. بدين ترتيب پس از حدود سه‌ماه از ورود به عرصه‌ دوبله، مدير دوبلاژ شدم.

**ورود به رايو؛«براي تو گلداني از شوق به ارمغان آورده‌ام... »

كاملي با اشاره به تحصيلات خود و هم چنين ورود به صدا اظهار كرده بود: پس از اتمام تحصيل در مدرسه‌ي رازي و آموختن زبان فرانسه در آن‌جا و گرفتن ديپلم پنجم، براي ادامه‌ي تحصيل در رشته‌ي ادبي به دارالفنون رفتم. از زماني كه به مدرسه‌ي دارالفنون مي‌رفتم به شعرخواني (دكلماسيون) علاقه داشتم. در سال 30 و همزمان با گرفتن مدرك ششم متوسطه به من پيشنهاد كار در راديو داده شد و به من گفتند كه نيرو هوايي مرا براي كار در راديو قبول مي‌كند. در راديو خانم عاطفي و اسدالله پيمان فعال بودند. آن موقع نمي‌دانستم پخش مستقيم و توليدي برنامه يعني چه؟ آن‌جا متني را به من دادند و من خواندم «براي تو گلداني از شوق به ارمغان آورده‌ام... .» پس از خواندن چند خط از اين نوشته، ديدم كه با دقت دارند به نحوه‌ي كار من نگاه مي‌كنند. پس از تمام شدن متن هم از كارم تعريف كردند. بدين ترتيب و با توجه به علاقه‌ي بسيار من به گويندگي ،اين كار را آغاز كردم.

* فهميدن صداي خوب و و رها كردن راديو

كاملي در پاسخ به اين پرسش ايسنا كه چه زماني متوجه زيبا بودن صداي خود شديد خاطرنشان كرده بود: به گويندگي در راديو علاقه‌ي زيادي داشتم، البته نمي‌دانستم صداي خوبي دارم. حاجي حالتي در سال 42 به من گفت« به راديو بروم» و اصرار داشت كه كار خود را در اين رسانه ادامه دهم. در راديو دركلاس فن بيان نام‌نويسي كردم و عملكردم مورد استقبال قرار گرفت و ديپلم به من و همدوره‌اي‌هايم دادند. در راديو مورد توجه قرار گرفتم، اما كار وقت زيادي از من مي‌گرفت و با توجه به آن‌كه مدير دوبلاژ مشهوري بودم و كارهاي مختلفي به من ارجاع مي‌شود، فهميدم كه درحال ضرركردن هستم و راديو جلوي پيشرفت مرا گرفته است. بنابراين در سال 44 استعفا دادم چراكه در راديو ماهي 700 تومان اما براي دوبله‌ي هر فيلم، 1200 تومان پرداخت مي‌شد.

كاملي درباره‌ي گويندگي آنونس مي گويد: پس از مدتي كه به دوبلاژ وارد شدم، ديدم كه همكارانم آنونس مي‌گويند. آن موقع در آنونس‌ها مي‌گفتند« اين فيلم را ببينيد، چه‌قدر خوب است!» زماني‌كه يك فيلم براي گفتن آنونس‌ به من دادند، براي آن ديالوگي به اين مضمون نوشتم «ارزش‌ها براي پول با بازيگري …» و آن را اجرا كردم .بدين ترتيب گويندگي آنونس مدرن را در ايران به وجود آوردم.

عطاالله كاملي 24 شهريور ماه 87 در جمع هنرمندان در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.