وقتي پوتين به ترامپ لبخند مي‌زند!

استفان ديون، وزير خارجه كانادا، مي‌گويد: «كانادا تحريم‌ها عليه مسكو را تا زماني كه موضع كنوني خود را دنبال كند، كاهش نخواهد داد و از همه كشورها نيز مي‌خواهد نسبت به حفظ تحريم‌ها عليه روسيه همچنان قاطعانه برخورد كنند.» او به مواضع روسيه در مورد اوكراين و سوريه اشاره مي‌كند و اين موضوع را مسئله مهمي براي يك موضع واحد صريح و قاطع غرب در برابر مسكو مي‌داند و مي‌خواهد همه كشورهاي غربي در برابر حفظ تحريم‌ها عليه مسكو «كاملاً قاطع» باشند. اين درخواست او حاكي از نگراني نسبت به يك تغيير موضع قابل‌توجه از سوي غرب در برابر روسيه است و پيروزي دونالد ترامپ در انتخابات رياست جمهوري امريكا بهترين دليل اين نگراني است. در واقع، نگراني ديون تنها مختص به او نيست و مي‌توان اين نگراني را در ديگر مقامات كشورهاي غربي ديد، چنان كه روزنامه انگليسي ديلي‌تلگراف همين نگراني را در سخنان برخي مقام‌هاي وزارت خارجه بريتانيا منعكس كرده است. آنها نگران هستند كه با رفتن ترامپ به كاخ سفيد در حدود دو ماه ديگر نمي‌توانند چندان اطميناني به تداوم سياست تحريمي سه سال اخير خود عليه مسكو داشته باشند.

تعريف و تمجيدهاي ترامپ از ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه، در طول كارزار انتخاباتي نشان از تفاوت اساسي ترامپ با بارك اوباما و ديگر سياستمداران واشنگتن چه از ميان هم‌حزبي‌هاي جمهوريخواه يا دموكرات داشت. شايد كسي از مقام‌هاي غربي در آن موقع آن نشانه‌ها را جدي نمي‌گرفت چون قائل به شانسي براي ترامپ در كارزار انتخاباتي نبود اما حالا كه ترامپ پيروز شده، وضع به طور كلي فرق كرده است. در قبال سكوت همراه با تعجب و سرگشتگي آنها، اين پوتين بود كه درست ساعاتي بعد از اعلام پيروزي ترامپ، به او تبريك گفت. اين اعلام تبريك به معناي لبخندي است كه او به ترامپ مي‌زد و بايد آن را در برابر چهره‌هاي مغموم مقام‌هاي غربي از جمله  مثل فرانك اشتاين ماير، وزير خارجه آلمان، دانست كه به صراحت مي‌گويد انتظار داشته مردم امريكا انتخاب ديگري به جز ترامپ داشته باشند و حاضر نيست نسبت به اظهارات قبلي‌اش عليه ترامپ عذرخواهي بكند. علاوه بر اين، لبخند پوتين به پيروزي ترامپ تنها يك ژست سياسي نيست بلكه حالا معلوم شده كه روس‌ها به طور جدي براي پيروزي ترامپ دست به كار شده بودند تا آنجا كه ديميتري پسكوف، سخنگوي ارشد پوتين، به روزنامه روسي راسيسكايا گازتا گفته‌ كه كارشناسان امور امريكا و مسائل بين‌المللي روسيه با ستادهاي انتخاباتي ترامپ جمهوريخواه و هيلاري كلينتون نامزد دموكرات انتخابات رياست جمهوري ارتباط داشتند. پسكوف با اشاره به همكاري نزديك با ستادهاي تبليغاتي ترامپ از ديدار زودهنگام پوتين با ترامپ درست مدت كمي بعد از مراسم اداي سوگند رياست جمهوري ترامپ در 20 ژانويه مي‌گويد تا دوره‌اي از همكاري‌هاي نزديك دو طرف شروع بشود.

اين همكاري به خصوص در سه زمينه اهميت اساسي دارد. زمينه نخست به همان چيزي ارتباط دارد كه امثال ديون بابت آن نگران هستند. پوتين از ترامپ انتظار دارد نقش فعالي در پايان دادن تحريم‌هايي داشته باشد كه دست كم در سال گذشته ميلادي ضرري بالغ بر 100 ميليارد دلار به اقتصاد روسيه ‌زده است. البته بايد توجه داشت كه اين كار چندان براي ترامپ آسان نيست چرا كه گذشته از مخالفت شركاي غربي‌اش، او بايد در برابر مخالفت هم‌حزبي‌هاي جمهوريخواهي قرار بگيرد كه بعد از هشتم نوامبر اكثريت كنگره را حفظ كرده‌اند و به طور سنتي نگرش ضد روسي دارند. يك زمينه ديگر مربوط به رويكرد خصمانه ناتو عليه روسيه مي‌شود كه طي سال جاري ميلادي از حد تبليغات معمول ناتو گذشته و كرملين از تحركات نظامي ناتو در آن سوي مرزهايش احساس خطر مي‌كند. كمتر از يك هفته قبل بود كه مايكل فالن، وزير دفاع انگليس، در جمع كميته منتخب دفاعي پارلمان بريتانيا گفت كه كشورش تا دو سال آينده آماده جنگ با روسيه است و ناتو در حال بيدار شدن نسبت به چالش و تجاوزات روسيه است. اعزام هزاران سرباز و تجهيزات سنگين نظامي امريكا، بريتانيا و ديگر اعضاي ناتو به مرزهاي روسيه در كشورهايي مثل استوني يا نروژ مقدمات عملي ناتو براي جنگي است كه فالن از آن مي‌گويد.

اظهارات ترامپ در مورد ناتو و «منسوخ» خواندن اين اتحاديه نظامي و حتي «فروپاشي» آن باعث دلگرمي پوتين براي يك تغيير اساسي در روابط پرتنش فعلي بين مسكو و ناتو است اما بايد توجه داشت كه كار ترامپ در اين زمينه هم چندان آسان نيست چنان كه افرادي مثل آندرس فوگ راسموسن دبيركل ناتو، يا اورسلان وون درلين وزير دفاع آلمان، از حالا براي ترامپ خط و نشان مي‌كشند. شايد بهترين زمينه همكاري پوتين و ترامپ در بحران سوريه باشد كه با كارشكني‌هاي دولت اوباما به بن‌بست كامل كشيده شده و ترامپ هم در تبليغات انتخاباتي وعده همكاري با روسيه در اين بحران را داده بود. در واقع، بحران سوريه مي‌تواند نقطه شروع عملي براي همكاري نزديك مسكو و واشنگتن باشد تا آنكه دوران تازه‌اي از همكاري دو طرف در زمينه‌هاي ديگر باشد و به نظر مي‌رسد پوتين با توجه به اين نقطه شروع است كه به پيروزي ترامپ لبخند مي‌زند و اميدوارتر از هركس ديگري براي شروع اين دوره است.