محل تجمع چربی در بدن بر سن قلب اثر می‌گذارد

همه ما شنیده‌ایم که داشتن وزن اضافی می‌تواند به قلب شما آسیب برساند. اما یک مطالعه جدید و گسترده نشان می‌دهد که داستان پیچیده‌تر و از برخی جهات تعجب‌آور است. فقط میزان چربی مهم نیست، بلکه محل ذخیره آن در بدن نیز مهم است و وقتی صحبت از سلامت قلب می‌شود، قوانین برای مردان و زنان یکسان نیست.

به گزارش ایسنا، محققان کالج امپریال لندن و کالج کینگ لندن اسکن‌های MRI بیش از ۲۱ هزار فرد بزرگسال را در بانک زیستی بریتانیا که یک پروژه تحقیقاتی بزرگ سلامت است، تجزیه و تحلیل کردند. آنها می‌خواستند ببینند که انواع مختلف چربی، از جمله چربی عمیق شکم، چربی در عضلات، چربی اطراف کبد و چربی در ران، چگونه با «سن قلبی عروقی» مرتبط هستند. این معیاری است که نشان می‌دهد قلب و رگ‌های خونی در مقایسه با سن واقعی فرد چقدر پیر به نظر می‌رسند. یک فرد ۵۰ ساله می‌تواند سیستم قلبی عروقی داشته باشد که بسته به توزیع چربی بدن، ۶۰ یا ۴۰ ساله به نظر می‌رسد.

به نقل از اس‌اف، نویسندگان در مقاله خود که در مجله قلب اروپا منتشر شده است، نوشتند: پیری قلبی عروقی، از دست دادن تدریجی ذخایر فیزیولوژیکی است که توسط عوامل خطر محیطی و ژنتیکی تغییر می‌کند و به دلیل آسیب انباشته شده در انواع مختلف سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها، به بیماری‌های متعدد منجر می‌شود.

نتایج به یک پیام واضح اشاره دارند: چربی احشایی، چربی پنهانی که دور اندام‌های داخلی را می‌پوشاند، به طور مداوم با سیستم قلبی عروقی پیرتر در مردان و زنان مرتبط هستند. اما سایر رسوبات چربی، به ویژه برای زنان، داستان پیچیده‌تری را روایت می‌کنند.

مضرترین چربی، نوعی است که نمی‌توانید آن را نیشگون بگیرید. چربی احشایی در اعماق شکم قرار دارد و همیشه از بیرون مشخص نیست. برخلاف چربی درست زیر پوست، چربی احشایی بخشی از یک سیستم اندام فعال متابولیکی است. بافت چربی انرژی را ذخیره می‌کند، اما هورمون‌ها، سیتوکین‌ها و سایر مولکول‌های پیام‌رسانی را نیز ترشح می‌کند. هنگامی که این پیام‌رسانی غیرطبیعی باشد، می‌تواند التهاب را افزایش داده و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار دهد.

در این مطالعه، چربی احشایی بیشتر به شدت با سن قلبی عروقی بالاتر در هر دو جنس زن و مرد مرتبط بود. نفوذ چربی عضلانی که زمانی است که چربی به بافت عضله نفوذ می‌کند و چربی کبد نیز نامطلوب بودند و با سیستم‌های قلبی عروقی که پیرتر از حد انتظار به نظر می‌رسند، مرتبط بودند.

داستانی متفاوت برای دو جنسیت

جایی که یافته‌ها به ویژه جالب می‌شوند، زمانی است که مردان و زنان با هم مقایسه می‌شوند. برای مردان، افزایش چربی زیر جلدی شکم (درست زیر پوست شکم) و چربی آندروئید (توزیع کلاسیک سیب شکل) با سن قلبی عروقی بالاتر مرتبط بودند.

برای زنان، تصویر پیچیده‌تر بود. چربی احشایی، کبدی و عضلانی در زنان نیز مانند مردان مضر بود. اما چربی ژنیوئید، نوعی که در اطراف ران‌ها ذخیره می‌شود، قبل از یائسگی الگوی محافظتی نشان داد. زنان قبل از یائسگی با چربی ژنیوئید بیشتر، سن قلبی عروقی پایین‌تری نسبت به همسالان خود با چربی ژنیوئید کمتر داشتند که نشان می‌دهد این توزیع چربی ممکن است به محافظت از قلب کمک کند. پس از یائسگی، این اثر محافظتی از بین رفت که با افزایش شناخته شده خطر بیماری قلبی هنگام کاهش سطح استروژن همسو است.

محققان همچنین دریافتند که استرادیول، شکل اصلی استروژن در زنان، با کاهش پیری قلبی عروقی در شرکت‌کنندگان قبل از یائسگی مرتبط است که از این ایده که هورمون‌ها بر چگونگی تأثیر چربی بر قلب تأثیر می‌گذارند، پشتیبانی می‌کند.

پروفسور دکلان اورگان که رهبری این تحقیق را در آزمایشگاه علوم پزشکی MRC و کالج امپریال لندن بر عهده داشت، در بیانیه‌ای می‌گوید: ما از تمایز شکل سیبی و گلابی شکل در چربی بدن مطلع بوده‌ایم، اما مشخص نبوده است که چگونه منجر به پیامدهای نامطلوب سلامتی می‌شود. تحقیقات ما نشان می‌دهد که چربی «بد» که در اعماق اندام‌ها پنهان است، پیری قلب را تسریع می‌کند. اما برخی از انواع چربی می‌توانند در برابر پیری محافظت کنند، به ویژه چربی اطراف ران در زنان. ما همچنین نشان دادیم که شاخص توده بدنی BMI روش خوبی برای پیش‌بینی سن قلب نیست که اهمیت دانستن محل ذخیره چربی در بدن و نه فقط وزن کل بدن را نمایان می‌کند.

شاخص توده بدنی با چربی بدن اشتباه نشود

یکی از قابل توجه‌ترین یافته‌ها این بود که شاخص توده بدنی چقدر در تشخیص خطر واقعی بیماری‌های قلبی عروقی ضعیف عمل می‌کرد. محاسبه این شاخص آسان است، اما عضله و چربی را با هم در نظر می‌گیرد. دو نفر با شاخص توده بدنی یکسان می‌توانند بسته به توزیع چربی، خطرات قلبی بسیار متفاوتی داشته باشند.

در میان زنان دارای اضافه وزن، ۳۱ درصد در واقع درصد چربی کل بدن طبیعی داشتند. در میان مردان دارای اضافه وزن، ۱۱ درصد به عنوان توده چربی طبیعی طبقه‌بندی شدند. ۲۳ درصد دیگر از مردان دارای اضافه وزن در محدوده چاق طبقه‌بندی شدند.

این یافته‌ها نشان می‌دهد که چگونه شاخص توده بدنی می‌تواند گمراه‌کننده باشد. یک ورزشکار عضلانی و یک کارگر کم‌تحرک می‌توانند هر دو شاخص توده بدنی ۲۸ داشته باشند، اما خطرات قلبی آنها بسته به اینکه وزن آنها از عضله یا چربی احشایی باشد، به شدت متفاوت خواهد بود.

پیام اصلی این نیست که شاخص توده بدنی بی‌فایده است، بلکه این است که توزیع چربی بیش از آنچه که ما درک کرده‌ایم، اهمیت دارد. داشتن وزن در شکم به ویژه چربی احشایی به طور ویژه خطرناک است. در همین حال، چربی در ران‌ها لزوما برای زنان قبل از یائسگی چیز بدی نیست و حتی ممکن است محافظ باشد.

این مطالعه همچنین بررسی کرد که چگونه داروهای رایج ممکن است بر این رابطه تأثیر بگذارند. در میان شرکت‌کنندگان مبتلا به دیابت، افرادی که متفورمین مصرف می‌کردند، ارتباط کمتری بین رسوبات چربی مضر و پیری قلبی عروقی داشتند. این اثر متوسط ‌بود، اما نشان می‌دهد که متفورمین می‌تواند تأثیر چربی بر قلب را کاهش دهد.

نویسندگان همچنین به آگونیست‌های گیرنده GLP-۱، یک دسته جدیدتر از داروهای دیابت و کاهش وزن، به عنوان یک هدف امیدوارکننده برای تحقیقات آینده اشاره کردند. نشان داده شده است که این داروها چربی احشایی و کبدی را کاهش می‌دهند و ممکن است به تنظیم سیگنال‌های التهابی کمک کنند. با این حال، این مطالعه این داروها را مستقیما آزمایش نکرده است، بنابراین نقش آنها همچنان در حد حدس و گمان است.

مشابه همه تحقیقات، این مطالعه محدودیت‌هایی دارد. اکثر شرکت‌کنندگان سفیدپوست و از زمینه‌های نسبتا کمتر محروم بودند، بنابراین یافته‌ها ممکن است به طور یکسان برای همه جوامع صدق نکند. داده‌ها همچنین از یک نقطه زمانی واحد به دست آمده‌اند، به این معنی که نمی‌توانند نشان دهند که چگونه تغییرات در توزیع چربی در طول سال‌ها بر پیری قلبی عروقی تأثیر می‌گذارد و در حالی که مدل سن قلبی عروقی تأیید شد، روی افراد سالم آموزش داده شد که ممکن است نتایج را در افراد مبتلا به بیماری موجود منعکس نکند.

با این حال، این یکی از بزرگترین و دقیق‌ترین بررسی‌هایی است که تاکنون در مورد چگونگی ارتباط توزیع چربی با سلامت قلب انجام شده است. این از این ایده پشتیبانی می‌کند که محل ذخیره چربی می‌تواند بیش از وزن کلی شما اهمیت داشته باشد.

در حالی که هیچ یک از ما نمی‌توانیم هورمون‌ها یا تمایلات ژنتیکی خود را کنترل کنیم، انتخاب سبک زندگی همچنان مهم است. فعالیت بدنی منظم، تغذیه متعادل و کنترل قند خون، همگی به کاهش چربی احشایی کمک می‌کنند. توجه به دور کمر ممکن است درک بیشتری در مورد خطر بیماری‌های قلبی عروقی نسبت به شاخص توده بدنی به تنهایی ارائه دهد.

با ارزان‌تر و در دسترس‌تر شدن فناوری‌های تصویربرداری، پزشکان ممکن است در نهایت از اسکن‌های دقیق چربی بدن به عنوان بخشی از معاینات معمول استفاده کنند و به شناسایی افرادی که قلبشان «پیرتر» از سنشان به نظر می‌رسد، حتی اگر شاخص توده بدنی آنها طبیعی به نظر برسد، کمک کنند. تا آن زمان، بهترین توصیه این است که به حرکت ادامه دهید، خوب غذا بخورید و بدانید که محل ذخیره چربی شما تفاوت بزرگی ایجاد می‌کند.