تراکتورسازی؛ از یک کارخانه سنتی تا هلدینگ صنعتی چندوجهی

به گزارش خبرخودرو، کارخانه تراکتورسازی تبریز از بدو تأسیس خود، همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی کشور و به‌ویژه استان آذربایجان شرقی شناخته شده است. این مجموعه نه‌تنها نقشی بنیادین در شکل‌گیری هویت صنعتی تبریز ایفا کرده، بلکه به‌عنوان یک بنگاه مادر، صد‌ها صنعت پایین‌دستی و بالادستی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. بااین‌حال، آنچه در سال‌های اخیر اهمیت دوچندان یافته، تغییر راهبردی این مجموعه در راستای تنوع‌بخشی به سبد تولیدات است.

این سیاست به معنای آن است که ظرفیت تولید کارخانه به‌طور مساوی میان محصولات کلاسیک آن یعنی تراکتور و سایر محصولات صنعتی نظیر خودرو‌های تجاری با تناژ‌های مختلف (۶، ۹ و ۱۱ تن)، موتور‌های دیزلی و گازسوز، قطعات ریخته و لوازم یدکی توزیع می‌شود.

از منظر اقتصاد صنعتی، چنین تحولی به معنای حرکت از یک ساختار تک‌محصولی به سمت یک بنگاه چندمحصولی است که ریسک وابستگی به بازار تراکتور را کاهش داده و پایداری درآمدی را تضمین می‌کند.

بر مبنای نظریه‌های اقتصاد تولید، تنوع‌بخشی افقی، علاوه بر کاهش ریسک، منجر به بهبود بهره‌وری کل عوامل می‌شود. چرا که فناوری‌های مشترک در موتور‌سازی، ریخته‌گری و ساخت قطعات می‌تواند در صنایع مختلف به کار گرفته شده و از صرفه‌های ناشی از مقیاس و صرفه‌های ناشی از تنوع بهره‌مند گردد.

در واقع، تراکتورسازی تبریز با ورود به عرصه خودرو‌های تجاری و موتور‌های گازسوز، هم از تقاضای روبه‌رشد داخلی برای حمل‌ونقل و انرژی پاک منتفع خواهد شد و هم فرصت‌های صادراتی تازه‌ای به‌ویژه به کشور‌های همسایه پیدا خواهد کرد.

از سوی دیگر، نقش تراکتورسازی در اقتصاد آذربایجان شرقی فراتر از یک بنگاه صنعتی صرف است. این کارخانه همواره به‌عنوان یک «لنگر اقتصادی» عمل کرده؛ به این معنا که حیات هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم در صنایع فلزی، قطعه‌سازی و خدمات پس از فروش به آن گره خورده است. در شرایطی که اقتصاد استان نیازمند محرک‌های جدید برای رشد است، تغییر استراتژی این مجموعه می‌تواند به‌منزله یک پیشران تازه عمل کند و مسیر تنوع صنعتی در منطقه را تسریع نماید.

در یک چشم‌انداز میان‌مدت، انتظار می‌رود که سیاست جدید تراکتورسازی نه‌تنها تاب‌آوری این بنگاه را در برابر نوسانات بازار تقویت کند، بلکه به ارتقای جایگاه صنعتی آذربایجان شرقی در سطح ملی نیز بینجامد.

البته چنین تحولی، اگر با سیاست‌های حمایتی مناسب و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه همراه شود، می‌تواند تراکتورسازی را از یک تولیدکننده سنتی به یک هلدینگ صنعتی چندوجهی با نقش‌آفرینی جدی در اقتصاد ایران بدل سازد.