ايران متأثر از تبليغات منفي درباره آفريقا
سفير پيشين ايران در زامبيا با بيان اينكه جامعه ايران هنوز متأثر از تبليغات منفي غرب درباره آفريقاست، گفت: آفريقا مي‌تواند بازار مناسبي براي صادرات كالاهاي غيرنفتي ايران باشد.
محسن پاك‌آيين كه از 1367 تا 1372 سفير ايران در زامبيا بوده در آستانه برگزاري همايش «هم‌انديشي ايران و آفريقا» در گفت‌وگويي با خبرگزاري فارس با بيان اينكه قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، رژيم‌هاي سلطنتي ايران به دليل همسويي با قدرت‌هاي سلطه‌جو در جهان، روابط گسترده‌اي با كشورهاي آفريقايي نداشتند، گفت: تنها «آفريقاي جنوبي» به دليل ويژگي‌هاي خاص خود روابط پر رونقي با رژيم پهلوي داشت و در اين زمان ايران تنها در 9 كشور از اين قاره داراي نمايندگي سياسي بود.
پاك‌آيين افزود: در دهه اول پيروزي انقلاب، جمهوري اسلامي ايران داراي 26 نمايندگي در كشورهاي مختلف آفريقايي بود كه وظيفه آنها تلاش جهت گسترش همكاري‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي متقابل بود.
وي با بيان اينكه آفريقا دومين قاره بزرگ جهان با 30300000 كيلومتر مربع وسعت، يك پنجم خشكي‌هاي زمين را در برگرفته است، اظهار داشت: در اين قاره 54 كشور مستقل وجود دارد و بيش از 700 ميليون نفر كه 15 درصد جمعيت دنيا را تشكيل مي‌دهند در آن زندگي مي‌كنند. به رغم اينكه نام آفريقا همواره يادآور فقر و فاقه بوده است، اما براساس برآوردهاي بين‌المللي 96 درصد الماس، 90درصد كروم، 85 درصد پلاتين، 50 درصد كبالت، 55 درصد منگنز، 40 درصد بوكسيت، 13 درصد مس، 50 درصد فسفات، 65 درصد طلا و 30 درصد توريوم و اورانيوم جهان در آفريقا قرار دارد.
سفير پيشين ايران در زامبيا اضافه كرد: از نظر ژئوپليتيك قرار گرفتن آفريقا در بين قاره‌هاي آسيا و اروپا و وجود چهار آبراه استراتژيك دريايي (كانال سوئز، تنگه جبل الطارق، باب المندب و دماغه اميدنيك) اهميت ويژه‌اي به اين قاره بخشيده است. به لحاظ فرهنگي بيش از 55 درصد از مردم آفريقا مسلمان هستند و به عبارتي مي‌توان گفت آفريقا تنها قاره‌اي است كه بيشتر جمعيت آن را مسلمانان تشكيل مي‌دهند. بنابر آمار منتشر شده، رشد جمعيت مسلمانان در آفريقا از بقيه قاره‌ها سريعتر بوده و رشد اسلام در آفريقا به عنوان يك مكتب در دهه گذشته از رشد بقيه مذاهب از جمله مسيحيت بيشتر بوده است.
پاك‌آيين ادامه داد: از نظر مساحت، بزرگترين كشورهاي آفريقا، كشورهاي مسلمان هستند (سودان و الجزاير) و از نظر جمعيت نيز دو كشور مصر و نيجريه در رده‌هاي اول و دوم قرار دارند. بيش از 200 ميليون نفر از جمعيت آفريقا به عربي صحبت مي‌كنند و زبان سواحيلي كه در شرق اين قاره متداول است، اختلاطي از زبان‌هاي فارسي، عربي و تركي مي‌باشد كه از ممالك اسلامي از جمله ايران (به وسيله شيرازي‌ها) به اين خطه وارد شده است.
وي افزود: مجموعه كشورهاي آفريقايي حدود يك سوم اعضاي سازمان ملل متحد و ديگر نهادهاي وابسته را تشكيل مي‌دهند و در واقع كشورهاي جهان براي پيشبرد هدف‌هاي بين‌المللي خود به آراي اين كشورها نيازمند هستند.
* روابط با آفريقا اولويت دولت‌هاي نهم و دهم
وي در ارزيابي از عملكرد دولت نهم و دهم در آفريقا با بيان اينكه آفريقا قاره اسلام، تمدن، غناي طبيعي و ظرفيت عظيم اقتصادي است و نمي‌تواند در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران ناديده گرفته شود، افزود: بر اين اساس سياست خارجي دولت نهم و دهم نيز براي روابط با آفريقا، اولويت قائل است. در اين دوره نقش كشورهاي آفريقايي در روابط خارجي جمهوري اسلامي ايران افزايش يافته و تعيين يك استراتژي عملي و درازمدت در قبال كشورهاي اين قاره، اولويت اصلي سياستگذاران ايراني بخصوص در وزارت امور خارجه مي‌باشد.
سفير پيشين ايران در زامبيا با تأكيد بر اينكه ما در زمينه گسترش روابط با آفريقا نيازمند تعيين خط مشي و روش اجرايي در زمينه‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي هستيم، يادآور شد: تاكنون نگرش سياست خارجي ايران به آفريقا، گسترش روابط از طريق كمك‌هاي اقتصادي بوده است. در آينده اين روش نبايد به عنوان تنها روش موجود تلقي شود. نياز آفريقا به كمك‌هاي مالي و اقتصادي نبايد تنها عامل مشوق براي گسترش روابط باشد.
پاك‌آيين يادآور شد: اگرچه اين نكته نبايد به معناي نفي همه جانبه ضرورت اعطاي برخي كمك‌هاي بشردوستانه نيز تلقي شود. ما در آفريقا بايد به دنبال نوعي همكاري اقتصادي باشيم، به نحوي كه اين همكاري در عين سودمندي براي ايران، روند توسعه اقتصادي در كشورهاي آفريقايي را نيز تسريع كند.
به باور پاك‌آيين امكانات بالقوه آفريقا مي‌تواند در آينده بخشي از نيازهاي وارداتي جمهوري اسلامي ايران را تأمين كند.
وي ادامه داد: به علاوه اين قاره با توجه به الگوي مصرف مردم آن مي‌تواند بازار مناسبي براي صادرات كالاهاي غير نفتي ايران باشد. به ويژه با توجه به سياست‌هاي تعديل ساختار اقتصادي كه تكيه بر آزادي تجارت و تسهيل در امر سرمايه‌گذاري دارد، با سهولت بيشتري مي‌توان همكاري‌هاي متقابل را توسعه بخشيد. بر اين اساس، توجه بخش خصوصي ايران به حضور بيشتر در فعاليت‌هاي اقتصادي در آفريقا بايد افزايش يابد.
پاك‌آيين با بيان اينكه آنچه هيئت‌هاي اعزامي بخش خصوصي در آفريقا ديده‌اند با تصور ذهني قبلي آنها بسيار متفاوت بوده است، اظهار داشت: آنان به جاي بيابان‌هاي گرم و خشك و انسان‌هاي قحطي‌زده در جنوب و شرق آفريقا، شهرهاي سرسبز و منابع عظيم طبيعي، اراضي وسيع مسطح، وفور نزولات آسماني، شرايط مناسب تجاري و نيروي كار ارزان را مشاهده كرده‌اند. البته بعد مسافت و عدم وجود خدمات زيربنايي، مشكلاتي بر سر راه ادامه حضور بخش خصوصي در آفريقا ايجاد كرده است.
* ايران راهبرد مشخصي تدوين كند
وي با اشاره به همايش هم‌انديشي ايران و آفريقا، گفت: در اين مقطع هم‌انديشي ايران و آفريقا بسيار مهم تلقي مي‌شود. جمهوري اسلامي ايران در پايان اين هم‌انديشي مي‌تواند يك راهبرد مشخص تدوين كند و با مثبت ارزيابي كردن گسترش مناسبات با كشورهاي آفريقايي، از طريق همكاري‌هاي متقابل، بخش عمده‌اي از نيازهاي طرفين را با استفاده از امكانات و توانايي‌هاي خود تأمين كند.
سفير پيشين ايران در زامبيا ادامه داد: بديهي است تقويت روابط اقتصادي عاملي براي تحكيم مناسبات سياسي، فرهنگي و بين‌المللي است و اين موضوع اهميت توسعه همكاري با قاره آفريقا را مضاعف مي‌كند. البته در اين ارتباط، ايجاد تحول اساسي در شيوه تبليغات داخلي و خارجي درباره آفريقا ضرورت دارد.
وي گفت: دست اندركاران سياست خارجي قبل از هر چيز بايد باورهاي فرهنگي و اقتصادي خود را در مسير آفرينش زمينه‌هاي ارتباط طبيعي با آفريقا بارور كنند. جامعه ايران متأسفانه هنوز متأثر از تبليغات منفي غرب در مورد آفريقاست و تا اين تبليغات خاتمه نيابد، در زمينه ارتباط با جوامع آفريقايي دچار مشكلات جدي خواهيم بود.
پاك‌آيين ادامه داد: در اين زمينه، نقش رسانه‌هاي گروهي و مديران مطبوعات بسيار اهميت دارد. تكيه بر اسلام به عنوان دين حامي مظلومان، زمينه ساز گسترش روابط اعتقادي و انساني بين مردم ايران و اين قاره است.
وي خاطرنشان كرد: بحران‌هاي امروز آفريقا كه نتيجه فقر فرهنگي بوده و ريشه در ميراث استعمار دارد، زمينه معرفي اسلام به اين قاره را فراهم كرده است. اسلام راه برقراري عدالت اجتماعي را نشان مي‌دهد، چيزي كه هم اكنون مردم آفريقا به آن نياز دارند.
* علاقه مردم زامبيا براي گسترش روابط با ايران
وي در خصوص روابط ايران و زامبيا خاطرنشان كرد: اگر چه سفارت ايران در لوزاكا پس از سرگيري روابط و پوزش خواهي زامبيا از عملكرد دولت قبلي خود بازگشايي نشد، اما تأكيد بر ضرورت همكاري‌هاي فيمابين از سوي مقامات دو كشور دنبال شده و طرفين از هر فرصتي براي ابراز علاقه كشورشان به طرف مقابل بهره برده‌اند. در عين حال مركز اسلامي زامبيا با نماينده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي كماكان در زامبيا فعال مي‌باشد.
پاك‌آيين با ذكر اين نكته كه سفير ايران در حراره در لوزاكا آكرديته است، گفت: ايران و زامبيا ظرفيت‌هاي خوبي در زمينه تجاري، صنعتي و حضور بيشتر تجار در بازار آن كشور و مشاركت پيمانكاران ايراني در اجراي پروژه‌ها و تحقيقات علمي و پزشكي مي‌توانند داشته باشند. مي‌توان با اجراي پروژه سدسازي و حضور پيمانكاران فني و مهندسي و با انتقال تجربيات شاهد توسعه روابط بود.
سفير پيشين ايران در زامبيا ادامه داد: در زمينه فرهنگي نيز در صورت امضاء يادداشت تفاهم همكاري بين دو كشور، خواهيم توانست همكاري و كمك‌هاي مفيدي در خصوص چگونگي همكاري‌هاي فرهنگي و مهار ايدز و راهكارهاي درماني آن را در ايران داشته باشيم.
وي گفت كه مردم زامبيا علاقه خاصي نسبت به تحكيم و گسترش روابط همه جانبه با جمهوري اسلامي ايران دارند.
