4 گزینه اصلی پادشاهی در عربستان

کارشناسان حاضر در نشست "بررسی تحولات سیاسی و جابجایی قدرت در عربستان" با تشریح وضعیت کنونی هیئت حاکمه آل سعود، ریشه های سست شکل گیری این رژیم را در تحولات آتی تاثیرگذار دانستند.

نشست بررسی تحولات سیاسی عربستان با توجه به افزایش گمانه زنیهای منابع آگاه درباره مسئله جانشینی "ملک عبدالله" (پادشاه عربستان) با حضور کارشناسان آگاه مسائل خاورمیانه در خبرگزاری مهر برگزار شد که در آن به بررسی موضوعی این مسئله پرداخته شد.

"خاک رند" ادامه با اشاره به بازگشت ناگهانی "بندر بن سلطان" به ریاض که از سه سال پیش با سرطان دست و پنجه نرم می کند، اظهار داشت : این مسئله اوراق بازی را در عربستان به هم ریخت. این مسئله سبب شد کمی تحلیل ها و برداشتهای سیاسی تغییر کند.

بندر گزینه آمریکا برای جانشینی ملک عبدالله

وی افزود: انتخاب شاهزاده "متعب" (فرزند سوم ملک عبدالله) توسط ملک عبدالله به عنوان رئیس گارد ملی و عضو ارشد حکومتی سبب شد ناظران سیاسی تاکید کنند که همچنان رقابت بر سر قدرت در عربستان وجود دارد و وی می خواهد "متعب" را به جای خودش بنشاند.

این کارشناس آگاه خاورمیانه تاکید کرد: در این میان باید متذکر شد که مسئله انتخاب شاهزاده متعب به عنوان رئیس گارد ملی که نهادی حکومتی نظامی و بسیار تاثیرگذاری است سبب ایجاد شبهاتی شد. لازم به ذکر است که گارد ملی عربستان حداقل 130هزار نیروی تمام حرفه ای دارد و این گارد مسئولیتش حفظ رژیم است و انتخاب متعب نشان می دهد که ملک عبدالله یک اقدام پیشگیرانه ای را انجام داد که قدرت در نسلش باقی بماند که این خود مسئله مهمی است.

وی افزود: البته درون هیئت حاکمه عربستان رقابتهای مختلفی وجود دارد. "بندر" فرزند "سلطان" (ولیعهد فعلی) است. وی 22 سال در دستگاه دیپلماسی عربستان مشغول به کار بود که بیشتر این مدت را در آمریکا به عنوان سفیر مشغول به فعالیت بوده است. وی ارتباطات تنگاتنگی با سرویسهای اطلاعاتی غرب به ویژه سازمان سیا دارد. بندر مدتی پیش پس از پایان ماموریتش به عنوان سفیر در آمریکا به عربستان بازگشت در آن زمان اعلام شد که وی قصد کودتا داشته است. پس از آن مورد غضب قرار گرفت و دور رانده شد.

به گزارش مهر، خاک رند اظهار داشت : بندر پس از سفر ملک عبدالله به آمریکا برای درمان دوباره به ریاض بازگشت. این مسائل سبب شده بحث و ابهامات درباره مسئله جابجایی قدرت در عربستان جدی شود. آمریکا روی بندر برای پادشاهی در عربستان نظر مثبتی دارد تا پس از ملک عبدالله به تخت حکومت تکیه زند.

وی افزود: در حال حاضر می توان گفت عربستان کشوری با چهار پادشاه است؛ یکی از آنها ملک عبدالله است، دیگری ولیعهد وی "سلطان"، سومی شاهزاده "سلمان" (امیر ریاض) و چهارمی بندر است. بنابراین همانطور که گفته شده اختلافی طایفه ای میان صدیریها و نجدیها در مسئله قدرت در عربستان وجود دارد، علاوه بر این اختلاف گرایشی دیگری نیز بین محافظه کاران سنتی و غرب زده های اصلاح طلب و مدرن وجود دارد که مسئله قابل بحثی است. در این میان بندر بن سلطان سر دسته غرب زده های اصلاح طلب است و در مقابل، نوادگان ملک فهد (پادشاه قبلی) از محافظه کاران سنتی محسوب می شوند. این رقابت میان این دو جریان هم اکنون شدید شده که آن را از چندجهت می توان تحلیل کرد.

انگلیس و شکل گیری رژیم آل سعود

در ادامه این نشست "حسن هانی زاده" کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار داشت : در ابتدا لازم است به شکل گیری این نظام در شبه جزیره عربستان اشاره کنم. عربستان سعودی عجیب ترین نظامهای دنیاست جامع سنت و مدرنیته یعنی شما یک مظاهر و نمادهایی همچون ساختمانهای بسیار مدرن چند ده طبقه می بینید که در آنها مغزهایی مربوط به دوران جاهلیت اعراب زندگی می کنند.

هانی زاده تاکید کرد: آنان حاضر نیستند هیچ گاه دیگران را به رسمیت بشناسند و در یک ساختار فکری عقب مانده سیر می کنند. در واقع رژیم آل سعود برآیند یک سلسله تحولات ناشی از جنگ جهانی اول بود. در جنگ جهان اول یک اتفاقاتی رخ داد . قدرتها در آن زمان انگلیس و فرانسه بودند که غنایم و قدرت را در منطقه تقسیم کردند. در آن زمان آمریکا قدرتی نداشت. در دوران پس از جنگ جهانی اول دو اتفاق رخ داد یکی پیمان بالفور در زمینه تاسیس رژیم صهیونیستی و دیگری طرح سایکس پیکو بود که به موجب آن خاورمیانه میان انگلیس و فرانسه تقسیم شد.

وی خاطرنشان کرد: در این تقسیم بندی انگلیسها بخشی از شمال آفریقا و خاورمیانه شامل عراق و اردن، فلسطین را آاز ن خود کردند. فرانسویها هم سوریه و لبنان و قسمتهایی از غرب آفریقا را از آن خود کردند. عربستان در آن زمان وضعیت خاصی داشت و وجود عثمانی ها یکی از مشکلات دو ابرقدرت آن زمان بود. عثمانی ها یک مانع بزرگ برای اجرای وعده بالفور بودند. به همین دلیل انگلیسها به این فکر افتادند که آنان را از میان برداشته و به جای آنها رژیمی قبیله ای را حاکم کنند که دارای یک زیرساختار فکری عقب مانده باشد و با محیط مجاور خود همچون ایران و عراق (کشورهای شیعه) سازگار نباشد.

وی تاکید کرد: در واقع آنها در پی نظامی بودند که جامع سنت فکری بوده و در عین حال به دلیل منابع نفتی عربستان حافظ منافع انگلیسیها در این منطقه باشند. اما عثمانی ها مانع شکل گیری رژیم صهیونیستی بودند "سلطان عبدالحمید" در آن زمان هرگز زیربار تشکیل دولت یهودی در فلسطین نرفت. پس در سال 1916 انقلاب بزرگ عربی را به راه انداختند که علیه عثمانیها بجنگند. آنان پایه حکومتی در عربستان را می خواستند بر مبنایی بگذارند که تفکرات آن با محیط مجاورش در تعارض باشد. در همین راستا وهابیها توسط انگلیس انتخاب شدند. یعنی آبشخور فکری خاندان آل سعود وهابی ها بودند. این بهترین گزینه برای آن بود که عراق و ایران شیعه مهار شوند.

به گزارش مهر، هانی زاده افزود: البته یکی دیگر از موانعی که انگلیسها در راستای تشکیل کشور یهودی با آن برخورد کردند مخالفت شیعیان بود. برخی شاید ندانند که سالها پیش رئیس کمیته دفاع از بیت المقدس یک ایرانی بود و نخستین کسی که نماز جماعت 10 هزار نفری را در بیت المقدس اقامه کرد مرحوم شیخ "محمد حسن کاشف الغطاء" مرجع عالیقدر شیعیان در عراق بود. آنان شیعیان را مانع تاسیس رژیم صهیونیستی می دانستند. به همین دلیل انگلیسها درصدد ایجاد گروهی برای منزوی کردن و مهار قدرت شیعیان بودند، بهترین گزینه برای آنها هم آل سعود با زیربنای وهابیت بود. در آن دوره انگلیسها از مسائل زیادی از شیعیان زخم خورده بودند. از جمله اینکه کمیته قدس به ریاست "سیدضیاء الدین طباطبایی" رجل سیاسی ایران تشکیل می شود که اجازه شهرک سازی در نزدیکی بیت المقدس را به یهودیان نمی دهند.

وی تاکید کرد: بر همین اساس نظام آل سعود بنیان نهاده شد، یک نظام با تفکرات کاملا ضد شیعی و رژیمی که با مظاهر امروزی سازگاری داشته باشد، دربست در اختیار غربیها باشد. در نهایت رژیم آل سعود با رهبری "ملک عبدالعزیز" در شبه جزیره عربستان حکمرانی را آغاز کرد و از همان ابتدا موافقت خود را با تشکیل دولت یهودی در فلسطین اعلام کرد. این باعث شد انگلیسیها با یک تیر دو نشان بزنند هم شیعیان را محدود کنند و هم اینکه نظامی قبیله ای و خشونت طلب را بر سر قدرت بیاورند که از منافع انگلیسیها در منطقه شامل منابع نفتی و کشتیرانی در دریای سرخ احفاظت کند.

هانی زاده در ادامه مسئله ذخایر هنگفت نفتی عربستان را مهمتر از مسائل سیاسی در این کشور برای بازیگران خارجی دانست و افزود: به طور کلی برآیند جنگ جهانی اول را می توان تشکیل دولت آل سعود و برآیند جنگ جهانی دوم را می توان تاسیس رژیم صهیونیستی در سال 1948 دانست.