دلالان عرب در کمین آثار تاریخی ایران

سال گذشته خبر راه اندازی موزه‌های روستایی در قشم از سوی منطقه آزاد قشم بر سر زبان‌ها افتاد. موزه‌هایی که می‌توانست در بحث فرهنگی و گردشگری تحولی بنیادین ایجاد کند و چرخ اقتصاد جامعه محلی را دگرگون سازد، اما با گذشت زمان این وعده عملی نشد تا بزرگترین جزیره خلیج فارس همچنان فاقد موزه برای نگهداری اشیاء تاریخی و فرهنگی باشد.

به گزارش مهر در قشم، حساسیت‌های بسیار برای مقابله با پدیده قاچاق آثار باستانی به خارج از کشور موجب نشده تا پدیده شوم "تاراج تاریخ" کاهش یابد. سایه بی توجهی مسئولان امر بر این موضوع باعث شده تا حاشیه نشینان خلیج فارس اقدام به بازسازی تاریخ نداشته و تاراج اشیاء تاریخی و قیمتی استان‌های جنوب کشور کنند. نبود موزه‌های بزرگ تاریخی در استان‌های جنوبی همچون هرمزگان فرصت را برای دلالان تاریخ مهیا کرده است. جعل تاریخ و اسنادسازی و مصادره اشیاء تاریخی استانهای جنوبی ایران به نام خود از جمله فعالیت کشورهای بی تاریخ و هویت حاشیه خلیج فارس است که آسیب جدی را متوجه تاریخ و گذشته این مرز و بوم می‌کند.

عبدالرضا دشتی‌زاده رئیس اداره میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم در گفتگویی در این زمینه تأکید دارد: موزه باعث هویت بخشی به مردم جامعه و معرفی منطقه است. دشتی‌زاده کمترین فایده موزه‌ها در قشم را معرفی فرهنگ غنی مردم جزیره به گردشگران ذکر کرد که یک گردشگر به سهولت می تواند تمام فرهنگ مردم را اعم از صنایع دستی، سفالگری، لباس های محلی، دانش دریانوردی، آلات ابزارهای موسیقی، کشاورزی و دامداری و بسیاری مسائل مرتبط با فرهنگ مردم را ببیند.

دلالان عربی در پی خرید آثار و اشیائ تاریخی استانهای جنوبی هستند
دشتی‌زاده یکی از اولویت‌های راه اندازی موزه در قشم را دلیل همجواری اش با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، دانست. وی نگران اشیاء مردم شناسی جنوب کشور است که از بین می روند و یا توسط کشورهای عربی خریداری می شوند. وی با نگاهی به وضعیت موزه‌ها در جنوب خلیج فارس، این موضوع را به زیان هویت ملی و سرزمین ما می‌داند.

وی با بیان اینکه تازیان تاریخ نداشته اشان را دارند بازسازی می کنند و ما تاریخ داشته ی خود را بر باد می دهیم، از اتفاقاتی که امروز می افتد و اتفاقاتی که در آینده شاهد آن خواهیم بود هشدار داد. علیرغم همه این دغدغه ها وی معتقد است که در قشم هیچ نوع موزه‌ای نیست مگر موزه ژئوپارک که آن هم کاملا غیراستاندارد است. وی عدم جانمایی مناسب این موزه، عدم نورپردازی صحیح و عدم ایمنی آن را کاملاً مغایر با معیارهای یک موزه استاندارد برشمرد.

دشتی‌زاده در ادامه، پویایی یک موزه را یکی از ویژگی های اساسی در بحث موزه‌ها دانست. وی موزه را جایی برای نمایش آثار و اشیاء تاریخی و به تبع آن باعث هویت بخشی محلی، ملی، بین المللی و منطقه ای توصیف کرد که می تواند در عرصه های مختلف به رشد صنعت گردشگری و اقتصاد محلی کمک کند. دشتی‌زاده ادامه داد: موزه ‌های روستایی قشم می‌توانند مدارک بلامنازع حضور چند هزار ساله ایرانیان در خلیج فارس باشند و این باعث آشتی فرهنگ ها خواهد شد. وی با اشاره به وجود ده ها موزه در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، نبود موزه در قشم به عنوان بزرگ ترین جزیره خلیج فارس را تامل برانگیز دانست.

وی در بحث چگونگی راه اندازی موزه‌ها در قشم اظهار داشت: بسیاری از خانه های روستایی و شهری قشم به لحاظ نوع معماری، دارای ارزش میراثی هستند که قابلیت تبدیل شدن به موزه را دارند. دشتی زاده در ادامه به تلاش هایش برای راه اندازی موزه در ساختمان در حال تخریب گمرک تاریخی سوزا اشاره کرد که تاکنون محقق نشده است. این باستان‌شناس با اشاره به تعدد موزه‌ها در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، وضعیت موزه ها را در نوار شمالی دریای پارس، از بوشهر تا بندرعباس در مراکز دو استان بزرگ ساحلی، تاسف آور خواند و تنها دو موزه تقریباً استاندارد را ذکر کرد که آن دو نیز از کاستی‌ها رنج می‌برند.

رئیس اداره میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم با اشاره به مفاهیم قدیم موزه‌ها در جهان که آن را یک جای لوکس برای انبار اشیا می دانستند به تغییر مفهوم امروزی موزه ها در جهان اشاره کرد و افزود: موزه های امروزی با داشتن فرهنگسرا، شهر بازی، کافی شاپ، کتابخانه و مرکز پژوهش، مرمت و نگهداری آثار، تبدیل به محلی برای جنب و جوش و رفت و آمد مردم شده است. وی با اشاره به این موضوع که دوستی نزدیکی بین مردم قشم و اداره میراث فرهنگی شهرستان وجود دارد، به تمایل و دغدغه‌های مردم برای داشتن موزه اشاره کرد و موزه ها را باعث احیاء صنایع دستی فراموش شده ی جزیره ذکر کرد.

دشتی‌زاده گفت: وقتی صنایع دستی زنان احیاء شود، زن به ارزش والایی در خانواده دست خواهد یافت، وی معتقد است که موزه‌ها می‌توانند باعث تحول فرهنگی و اقتصادی در قشم شوند. دشتی‌زاده موزه را باعث آشتی دنیای مدرن و سنتی می داند و وجود موزه ها را باعث نزدیکی فرهنگ ها ذکر کرد که برتری جویی فرهنگی را از بین می برد. دشتی زاده در ادامه به بسیاری از روستاهای جزیره از جمله باسعیدو، سلخ، سوزا، شهر قشم و... اشاره کرد که مستعد پذیرش موزه های روستایی استاندارد هستند.

وی با اظهار خوشحالی از واگذاری قطعه زمینی با جانمایی بسیار مناسب از سوی سازمان منطقه آزاد به موزه بزرگ قشم در سال گذشته، گفت: سال پیش زمینی را بدین منظور جانمایی کردند، اما این زمین هیچ گاه طراحی و اجرا نشد.
دشتی‌زاده معتقد است که در سازمان منطقه آزاد قشم، از صحبت تا قرارداد یک خواب زمستانی خیلی طولانی فاصله است. وی تشریح کرد: ما در سازمان قابلیت های خوبی داریم، همه ارکان سازمان باهم هستند و آشنایند و می توانند به هم کمک کنند، اما اگر در این حلقه یکی از مدیران کم کاری کند، این تعلل بر همه کارها تاثیر می گذارد.

وی ادامه داد: من در خیلی از موارد می بینم که بسیاری از رویدادهای ملی به خاطر مقاصد شخصی از بین می روند. بسیاری از تصمیم گیران چندان دغدغه ملی ندارند چون در دوران کودکی چندان آموزشی در مورد هویت ملی به آنها نشده است. دشتی‌زاده در ادامه با اشاره به مشکلات پیش روی ساخت موزه ها در قشم اظهار داشت: یکی از مشکلاتی که ما در ساخت موزه ها و حرکت های فرهنگی با آن دست به گریبانیم این است که آنچنان دید ملی و ارزش گذاری به هویت جامعه محلی وجود ندارد.

وی داشتن این نوع نگاه و دغدغه‌های فرهنگی را باعث تسریع در امور دانست و عکس آن را باعث اختلافات و رکود ذکر کرد. رئیس اداره میراث فرهنگی قشم در ادامه به اختلافات در ساخت موزه در روستای سلخ اشاره کرد که علیرغم واگذاری زمین مورد نیاز از سوی دهیاری، بعد از گذشت دو سال پیگیری همچنان لاینحل مانده است. دشتی‌زاده اگر چه از پاسخ صریح به این سوال که اگر بخشی از این بودجه های کلان که خرج جشنواره ها می شود را به موزه ها اختصاص دهند، آیا این مشکل رفع نخواهد شد؟ امتناع ورزید، اذعان کرد: که ما در سازمان منطقه آزاد کمترمشکل بودجه داریم با این حال اظهار داشت: من در اداره میراث فرهنگی تنها یک نفر نیرو دارم با جزیره ای به این بزرگی، دشتی زاده این اداره را فاقد استاندارد لازم دانست و خواستار اختصاص تشکیلات بهتری به اداره میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد شد.

دشتی‌زاده یکی دیگر از دلایل این ناکامی ها را تغییر شدید مدیریتی در مدیریت صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری سازمان منطقه آزاد دانست که به زعم وی تنها در سه سال گذشته چهار دوره مدیریتی را به خود دیده است.