| |
به گزارش خبرخودرو ، بارها از صداي بوق خودرو يا سر و صداي بيش از اندازه يک موتورسيکلت که با سرعت از کنارمان رد مي شود، از جا پريده ايم.
به گزارش خبرنگار خبرخودرو ، انگار ديگر شنيدن تمام اين صداهاي ناهنجار برايمان عادي شده است و تمام اين آلودگي هاي صوتي ، ديگر بخشي از زندگي روزمره مان است که هرگز خيابان هاي شهر را ترک نمي کنند.
بررسي نتايج مطالعات در يکي از فرودگاه هاي آلمان نشان مي دهد سلامت کودکان ساکن در مناطق مجاور اين فرودگاه ، بيش از ديگر کودکان در معرض تهديد است.
افزايش ضربان قلب ، اختلال در سيستم عصبي و رفتاري ازجمله عوارض مهم آلودگي صوتي است که در ساکنان اين مناطق بروز کرده است.
بررسي ها نشان مي دهد؛ خودروها به دليل تعداد و پراکندگي در سطح شهر، يکي از مهمترين عوامل آلودگي صوتي در شهرهاي بزرگ بويژه تهران هستند و در حالي که مسوولان از اجباري شدن رعايت استانداردهاي آلودگي صوتي از سوي خودروسازان از سال آينده خبر مي دهند، به نظر مي رسد که چقدر دير به فکر اجراي چنين استانداردهايي افتاده ايم و اگرچه اين مساله بايد سال ها پيش رخ مي داد، اما بي شک رعايت اين استانداردها از سوي بخش هاي مربوط به منظور حفظ سلامت شهروندان هنوز هم دير نيست.
شرکت کنترل کيفيت هوا در گزارشي اعلام کرد؛ اغلب شهروندان تهراني از آلودگي صوتي رنج مي برند.بررسي ها نشان مي دهد بيشتر شهروندان تهراني در مناطقي زندگي مي کنند که سر و صدا در آن مناطق ، بيش از استانداردهاي تعيين شده است ، به طور مثال در جنوب تهران علاوه بر سر و صداي ناشي از ترافيک ، سر و صداي ناشي از فرودگاه و راه آهن نيز اين منطقه را از نظر صوتي ، بسيار آلوده کرده است.
اين در حالي است که گسترش روزافزون بزرگراه ها در سطح شهر، ميزان اين آلودگي را به مراتب افزايش مي دهد، يکي از پيامدهاي ناخواسته توسعه اقتصادي در جهان امروز، آلودگي محيط زيست است.
فعاليت هاي صنعتي و خدماتي در سطوح گوناگون با تحميل انواع آلودگي ها بر هوا، آب و خاک همراه است که يکي از مهم ترين آنها، آلودگي صوتي است.
آلودگي صوتي يا به بيان ساده تر، سر و صدا تنها به معني آزردگي خاطر نيست.
اگرچه در بسياري موارد، به دليل ويژگي آلودگي صوتي که بتدريج براي گوش انسان عادي مي شود، آثار زيانبار آن جلوه ظاهري کمتري دارد، اما اين آثار پنهان ، تا سال ها بر روح و جسم انسان تاثيرگذار است.
سازمان بهداشت جهاني (WHO) آلودگي صوتي را تهديدي جدي براي سلامت انسان دانسته است که به دليل تنوع منابع (ترافيک ، صنعت ، محل کار و همجواري) يکي از گسترده ترين خطرات براي سلامت انسان به شمار مي رود. در اروپا، 40درصد جمعيت در معرض ترازهايي از صوت قرار دارند که بالقوه براي سلامت خطرناک است.
دست کم 170ميليون اروپايي در محل زندگي شان بشدت از آلودگي صوتي آزار مي بينند. از سوي ديگر، هر ساله منابع مالي بسياري از سوي جامعه صرف جلوگيري يا محدود کردن آلودگي صوتي مي شود که اجراي قوانين و استفاده از ابزارهاي اقتصادي مانند تعيين جرايم از آن جمله اند. متاسفانه منابع مالي اجتماع محدود است و از اين رو، تلفيق ملاحظات مربوط به آلودگي صوتي با تصميم گيري هاي اقتصادي ، به انديشه بيشتر نياز دارد. براي اقتصاددانان اين موضوع دو مشکل اساسي ايجاد مي کند، اول اين که چگونه و از چه روشي مي توان آزردگي ناشي از آلودگي صوتي را ارزشگذاري کرد؟ محدوديت هاي اين روش ها از ديدگاه هاي نظري ، علمي و اخلاقي چيست؟ آيا اين روش ها براي دانشمندان ، بهره برداران و تصميم گيران سياسي قابل قبول است؟ آيا ارزش پولي حاصل از مطالعه را مي توان به عنوان ورودي ديگر فعاليت هاي سياستگذاري به کاربرد و دوم اين که کدام تصميمات اقتصادي با استفاده از ارزش پولي آلودگي صوتي تحت تاثير قرار مي گيرند.
آلودگي صوتي چيست؟
آلودگي صوتي صداي ناخواسته يا صدايي با مدت زمان ، شدت يا کيفيت ديگري است که سبب آسيب جسمي يا رواني به انسان مي شود. واحد اندازه گيري صوت دسي بل (dB) است که يک مقياس لگاريتمي است. هر 10دسي بل افزايش نشانگر 2برابر شدن تراز صوت است. واحد دسي بل در شبکه وزني dBA بر فرکانس هايي که گوش انسان به آنها حساس است و بخوبي با ادراک انسان از بلندي صوت ارتباط دارد، تاکيد مي کند. ترازهاي معمولي صوت از 30 تا 90 دسي بل است.
اجراي طرح جامع کاهش آلودگي صوتي
مديرکل دفتر بررسي آلودگي هواي سازمان حفاظت محيط زيست نيز در اين ارتباط گفت : سازمان حفاظت محيط زيست طرح تملک آلودگي صوتي را به تصويب رسانده است که بنابراين با داشتن رديف بودجه اي مي توان مانند طرح جامع کاهش آلودگي هوا طرح جامع کاهش آلودگي صوتي را در 7محور اجرا کنيم.
دکتر محمدرضا منظم افزود: در اين طرح ، محورهاي مختلفي در زمينه استانداردها، پايش مطالعات و تحقيقات و سياست هاي تشويقي در نظر گرفته شده که طرح توجيه فني آن در دست تهيه است.
وي با اشاره به اين که تنها تصويب چنين قوانيني کافي نيست ، گفت : بايد تلاش شود طرح هايي که به تصويب مي رسد، به بهترين شکل اجرا شوند و با تداوم آن ، افق روشني از دستاوردها را پيش رو داشته باشيم.
هزينه هاي زيست محيطي آلودگي صوتي
ارزشگذاري هزينه هاي ناشي از آلودگي صوتي و دستيابي به اعداد و ارقام پولي ناشي از آنها به گونه اي که بتواند تا حد ممکن همه انواع هزينه ها را دربر گيرد، به دلايل گوناگون حائزاهميت است.
اين کارشناس ارشد بررسي آلودگي صدا و ارتعاش سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اين که هنوز در کشور چنين بررسي هايي انجام نشده است ، مي گويد: در نظر داريم بزودي اين طرح را با همکاري چندين مرکز علمي مانند دانشگاه ها در کشور آغاز کنيم.
وي افزود: به نظر مي رسد اين مساله براي نمونه در ابتدا در تهران وبعضي از جاده هاي بين شهري آغاز شود و بعد بر اساس برنامه زمان بندي تداوم يابد.او با اشاره به اين که نتايج اين مطالعات در تصميم گيري مسوولان براي اجراي طرح هاي عمراني ، بسيار ضروري است ، ادامه داد: اولين مساله در توجيه لزوم انجام چنين پژوهش هايي ارزيابي ميزان آلودگي تحميل شده بر جامعه است.
تبديل آثار آلودگي صوتي به اعداد و ارقام پولي در جهان امروز که پايه بسياري مناسبات آن بر علوم اقتصادي بنا شده و فرهنگ غالب در ارزيابي و ارزشگذاري ، فرهنگ اقتصادي است ، ميزان اين آثار را ملموس تر مي کند. وي گفت : از سوي ديگر، تصميم گيري براي پروژه ها و طرح هاي توسعه در آينده مي تواند بر پايه اين ارزش پولي مورد قضاوت دقيق تر قرار گيرد. يکي ديگر از کاربردهاي چنين مطالعاتي استفاده در طراحي شبکه راه هاست که در آن ، علاوه بر معيارهايي چون زمان طي مسير و کوتاه بودن آن هزينه زيست محيطي مسير و آلودگي صوتي نيز مي تواند مدنظر قرار گيرد. بوبه رژ افزود: هزينه هاي ناشي از آلودگي صوتي شامل هزينه هاي مستقيم مانند ساخت موانع صوتي ، عايق بندي ، اثر منفي بر قيمت خانه ها و هزينه هاي غيرمستقيم همچون هزينه هاي بهداشتي ، بيمه افراد، بهره وري ، استفاده کمتر از زمان هاي تفريح و فراغت و ناآرامي است.
روش هاي ارزشگذاري و محاسبه
به منظور برآورد و محاسبه اين هزينه ها روش هاي گوناگوني مورد استفاده قرار مي گيرد که ورودي اصلي همه انواع محاسبات به منظور کمي کردن آلودگي صوتي و تعيين ارزش پولي آن پاسخ به اين سه سوال است که چقدر آلودگي صوتي توليد مي شود، چه ميزان فراتر از آستانه قابل قبول است و هزينه يک واحد آلودگي صوتي چقدر است.
آثار آلودگي صدا بر انسان
مهديه بوبه رژ، کارشناس ارشد بررسي آلودگي صدا و ارتعاش سازمان حفاظت محيط زيست مي گويد، آلودگي صوتي آثار جسمي و رواني بسياري بر انسان دارد.
شناخته شده ترين اثر جسمي آلودگي صوتي صدمه به دستگاه شنوايي است که گاه به دليل تدريجي بودن پنهان مي ماند.
وي افزود: افت موقت و دائم شنوايي ، وزوز گوش ، پارگي پرده صماخ يا صدمه به بافت هاي متصل کننده قطعات استخواني بخشي از اين آثار است.
وي ادامه داد: علاوه بر ويژگي هاي صوت ازجمله مدت زمان ، فرکانس و شدت آن ، عوامل فردي نظير سن ، جنس ، ضايعات سيستم انتقال گوش مياني و واکنش عضلات گوش مياني ، رنگ چشم و رنگ پوست نيز در شدت بروز اين گونه آسيب ها تعيين کننده است.
اثر بر اندام بينايي ، سيستم تعادلي ، سيستم عصبي ، آثار فيزيولوژيک عمومي ازجمله اثرات جسمي آلودگي صوتي و اثر ذهني و ناراحتي هاي اجتماعي مثال هايي از آثار رواني آلودگي صوتي است.
ضمن آن که تداخل با مکالمه ، کاهش بازده کار و افزايش خطر بروز حوادث نيز در زمره آثار جانبي آلودگي صوتي به شمار مي رود.
در روش ارزيابي مشروط که شايد مستقيم ترين راه تعيين هزينه يک ناهنجاري است ، مطرح کردن سوال هاي فرضي است : به عنوان مثال چقدر فرد حاضر است براي کاهش اين ناهنجاري تا حد معين بپردازد يا چقدر فرد حاضر است براي جلوگيري از رويارويي با افزايش حد معيني از آن عامل بپردازد. اين روش از آنجا که بر اساس پاسخ هاي فرضي به سوال هاي فرضي است ، بايد با استفاده از يکي از روش هاي آشکار بازسنجي شود. ضمن آن که ديدگاه افراد در مورد حقوق خود و ارزيابي آنها از مشکلات نيز سبب کاهش دقت اين روش مي شود.
هزينه هاي محاسبه شده
مطالعات گوناگوني در کشورهاي مختلف در مورد هزينه هاي آلودگي صوتي صورت گرفته است که برخي از آنها به نتايج بسيار جالبي دست يافته اند. نکته قابل توجه اين است که با وجود روش هاي گوناگون محاسبه باز هم همه عوامل و تاثيرات آلودگي صوتي با استفاده از اين روش ها قابل محاسبه نيست.
براي مثال با هيچ معيار و مقياسي نمي توان درد و رنج و ناراحتي رواني ناشي از مواجهه با آلودگي صوتي را پيمانه کرد. با اين حال ، دقت در ارقام حاصل خالي از لطف نيست.
براي مثال محاسبه اي که سال 1992 در نروژ انجام شده است ، هزينه آلودگي صوتي را سرانه 88 تا 541 دلار در سال برآورد کرده است و هزينه هاي اجتماعي آلودگي صوتي در اتحاديه اروپايي (زماني که 15 عضو داشت) 42 ميليارد يورو بود که با توجه به افزايش تعداد اعضا به 27 عضو در حال بررسي مجدد است.
هزينه هاي آلودگي صوتي در بخش حمل و نقل
مهم ترين منبع آلودگي صوتي به لحاظ گستردگي و نفوذ در دروني ترين لايه هاي زندگي ، سيستم هاي حمل و نقل جاده اي ، ريلي و راه آهن است که شايد به دليل اين اهميت و يا امکان بيشتر کمي کردن آثار آنها، عمده بررسي هاي انجام شده در اين زمينه بوده است.
به طور کلي در سيستم حمل و نقل جاده اي چه درون محدوده هاي شهري و چه خارج از آن عوامل بسياري بر ميزان صداي ناشي از ترافيک و هزينه هاي آن موثر است که نوع خودرو، سرعت ترافيک ، توقف ها و شيب ها، شرايط و نوع پوشش سطحي و موانع و فاصله از آن جمله اند. منابع توليد صوت در خودروها نيز متغير بوده و شامل شتاب موتور، تماس بين جاده و تاير، ترمز، بوق و دزدگير است.
از اين رو، ميزان و آثار صوت بر حسب نوع و شرايط خودرو، موقعيت و زمان متفاوت است.
در سرعت هاي پايين صدا بيشتر ناشي از موتور و نيروي پيش برنده و در سرعت هاي بالا صوت غالب صداي تماس تاير با جاده و وضعيت آيروديناميک خودرو است.
بديهي است که خودروهاي سواري آرام تر از اتوبوس و موتورسيکلت هستند. ضمن آن که هزينه هاي آلودگي صوتي در شهر بيشتر است ، چرا که تعداد انسان ها بيشتر است ولي وجود يک خودرو در مناطق روستايي ، اثر بيشتري نسبت به خودروي بيشتر در شهر دارد. آلودگي صوتي ناشي از حمل و نقل بر حيات وحش نيز اثر دارد که بر هزينه هاي زيست محيطي آن مي افزايد. بر اساس پژوهش انجام شده در سال 1996 که در آن ، هزينه هاي اجتماعي سالانه استفاده از خودروها در امريکا بر اساس داده هاي سال 1990 - 1991 محاسبه شده است ، هزينه آلودگي صوتي از 100ميليون تا 40 ميليارد دلار متغير است.
در کانادا، هزينه سالانه آلودگي صوتي راه ها بيش از 223ميليون دلار و در ونکوور 0.5 سنت در هر کيلومتر برآورد شده است. اين رقم در دانمارک 80 - 450 ميليون يورو در سال است.
همچنين بخشي از هزينه هاي آلودگي صوتي هزينه هاي مستقيم است. از جمله هزينه هاي مستقيم اثر بر ارزش املاک است. مطالعات انجام شده نشان داده است به ازاء هر واحد تغيير در ميانگين تراز صدا در 24 ساعت در محدوده 50 - 60 دسي بل حدود 0.5 درصد و حدود بالاي 65 دسي بل تا 0.8 درصد ارزش ملک کاهش مي يابد. طبق برآوردهاي ديگر، سالانه در ازائ هر واحد افزايش تراز صوت 21دلار از ارزش هر واحد مسکوني کاسته مي شود. هزينه مستقيم ديگر ساخت موانع صوتي در امتداد راه هاست که در امريکا هزينه ساخت هر مايل (1.6 کيلومتر) ديواره 1.5 ميليون دلار برآورد شده است. (2 و 6) در بخش حمل و نقل هوايي نيز برآوردهايي انجام شده که بر اين اساس ، هزينه ناشي از آلودگي صوتي به ازائ برخاستن و فرود آمدن هر هواپيما در اروپا بر حسب نوع آن حدود 150 تا 2805 يورو محاسبه شده است.
اگرچه تاکنون اين گونه مطالعات در کشور ما صورت نگرفته و سوابقي جهت مقايسه با ديگر کشورها در اين زمينه وجود ندارد؛ با اين حال ، ارقام و موارد ياد شده مي تواند چشم اندازي کلي از وضع کنوني آلودگي صوتي به تصوير بکشد. همچنين بايد گفت ؛ از ديدگاه سياسي و سياستگذارانه مي تواند با آلودگي صوتي ناشي از منابع گوناگون با توجه به تنوع و گستردگي منابع و ارقام مربوط به هزينه هاي ناشي از آن به دوگونه رفتار کرد؛ يا بايد با وضع قوانين کاهش انتشار آلودگي صوتي از محصولات و خدمات بويژه خودروها و اجزاي آنها و حمل و نقل ريلي و هوايي رفتاري قهرآميز داشت و روز به روز با بي توجهي به صورت مساله از آن فاصله گرفت که به نظر مي رسد نه تنها در ايران که در هيچ يک از کشورهاي جهان در کاهش آلودگي صوتي موثر نبوده است و يا بايد با تشويق به سبک هاي آرامتر چه در بخش حمل و نقل و صنايع و تجهيزات مربوط به آن و چه در ديگر منابع آلودگي صوتي و لحاظ تراز صوتي منتشر شده از اين منابع در طراحي ، برنامه ريزي و توليد محصولات و فرآيندها فاصله ها را کمتر کرده و به سوي محيطي آرامتر پيش رفت.
