| |
دنیای اقتصاد: سهم 80 درصدي وسايل نقليه در آلودگي هواي پايتخت
جديدترين اطلاعات شركت كنترل كيفيت هوا نشان مي‌دهد از ابتداي امسال تا نيمه آبان‌ماه كيفيت هواي تهران سه‌روز در وضعيت پاك و 46 روز در وضعيت ناسالم قرار داشته، اين در حالي است كه در سال گذشته در همين مدت 15 روز هواي پاك و تنها 4 روز هواي ناسالم نصيب تهراني‌ها شده بود كه نشان‌دهنده افزايش حدود 12برابري روزهاي ناسالم در تهران است.
طبق تحقيقات انجام شده توسط بانك جهاني در طي 10 سال گذشته در تهران سالانه 4هزار نفر بر اثر استنشاق آلاينده‌ها و ذرات معلق در هوا دچار مرگ زودرس شده‌اند.
گزارش يك دستگاه بين‌المللي در زمينه خسارت‌هاي آلودگي هوا نشان مي‌دهد. سالانه در كشورمان 8/1ميليارد دلار خسارت ناشي از آلاينده‌هاي ذرات معلق به اقتصاد وارد مي‌شود.
اين آمارها تنها گوشه‌اي از مضرات و خطرات آلودگي هوا در كشور است.
اما وضعيت آلاينده‌ها در تهران به عنوان كلانشهري كه روزانه سه‌ميليون خودرو در آن تردد مي‌كنند، شرايط حادتري ايجاد كرده است.
معضل فصلي
آلودگي هوا به عنوان معضل فصلي در تهران مطرح است. به همين خاطر كميته‌اي تحت عنوان كميته آلودگي هوا در استانداري تهران تشكيل شده تا در روزهاي سرد سال كه پديده وارونگي هوا، شرايط اضطرار را در شهر ايجاد مي‌كند، برنامه‌هاي ويژه براي مقابله با آلودگي هوا در شهر به اجرا دربيايد.
دكتر يوسف رشيدي، مدير عامل شركت كنترل كيفيت هوا در اين زمينه به دنياي‌اقتصاد گفت: باد يكي از عواملي پخش و پراكندگي آلاينده‌ها در هواست كه ذرات معلق را به صورت افقي و عمودي جابه‌جا مي‌كند، اما در فصول سرد سال به دليل آنكه لايه‌هاي هواي سرد در پايين و لايه‌هاي هواي گرم در بالا قرار مي‌گيرد، تمايل براي جابه‌جايي هوا به صورت عمودي وجود ندارد و همين مساله باعث حذف پخش و پراكندگي آلاينده‌ها به صورت عمودي مي‌شود و لذا در روزهاي سرد سال آلودگي هوا را بيشتر احساس مي‌كنيم. وي با اشاره به اين‌گونه وارونگي هوا تصريح كرد: در سال گذشته و در ماه‌هاي آذر و دي با اين وضعيت مواجه بوديم كه البته پديده كاملا طبيعي است و در همه جاي دنيا نيز رخ مي‌دهد، اما هنر مسوولان و برنامه‌ريزان اين است كه بتوانند در بدترين وضعيت هوا هم آلودگي هوا را در شرايط استاندارد نگه دارند.
به گفته دكتر رشيدي توليد آلودگي هوا در مناطق مختلف تهران از منابع ثابت و متحرك ايجاد مي‌شود كه كارخانجات، واحدهاي تجاري، اداري و صنعتي جزو صنايع ثابت و خودروها، اتوبوس‌ها، ميني‌بوس‌ها و موتورسيكلت‌ها و به‌طور كل تمامي وسايطي كه در سطح شهر در حال تردد هستند، از منابع متحرك آلوده‌كننده به شمار مي‌روند.
وي افزود: چنانچه توليد آلودگي زيادي و شرايط جوي نامساعدي داشته باشيم، وارد شرايط بد آلودگي مي‌شويم؛ كه گاهي به واسطه انباشت آلودگي از روزهاي قبل و شرايط نامساعد جوي اين وضعيت رخ مي‌دهد.
وي با بيان اينكه به جز روزهايي كه مراسم خاص در شهر وجود دارد، توليد آلودگي يا وضعيت ترافيكي در هر روز تفاوت چنداني با هم ندارند، گفت: به‌رغم اينكه سالانه تعداد خودروها در كشور افزايش مي‌يابد، اما گاهي شاهد كاهش آلودگي در يك روز و افزايش آن در روز ديگر هستيم كه با اين وجود مي‌توان گفت شرايط هواشناسي و جوي نقش بسزايي در آلودگي هوا دارد، به عنوان مثال در سال جاري ميزان آلودگي هوا تا ابتداي آبان‌ماه 46 روز در وضعيت ناسالم قرار داشته كه اين مساله خود نشان‌دهنده ارتباط شرايط جوي و آلودگي هوا است.
وي در اين باره افزود: بايد توليد آلودگي را در شهر محدود كرده و به ميزاني برسانيم كه در بدترين شرايط جوي نيز آلودگي هواي زيادي نداشته باشيم.
وي در پاسخ به اين پرسش كه خودروها چه سهمي از منابع آلوده‌كننده هواي شهر تهران را دارند، گفت: در تهران بالاي 80درصد از آلودگي هوا متاثر از خودروهاست و از سوي ديگر تناژ توليد اين‌گونه از آلودگي‌ها كه وارد هواي تهران مي‌شود بسيار بالاست.
وي در زمينه تناژ اين‌گونه از آلودگي افزود: در حدود يك ميليون و 900 هزار تن در سال انواع آلودگي‌هاي مختلف از جمله هيدروكربن‌هاي نسوخته، اكسيدهاي ازت، گوگرد، مونواكسيد كربن و ذرات معلق توسط اين سيستم وارد هواي تهران مي‌شود. وي افزود: خودروهاي شخصي 70درصد از منابع آلايندگي هوا را ايجاد مي‌كنند.
وي در زمينه راهكارهاي كاهش آلودگي هوا اضافه كرد: به منظور كاهش آلودگي هوا مي‌توان از روش‌هاي جبري و همچنين به‌كارگيري ديدگاه‌هاي علمي استفاده كرد؛ به‌عنوان مثال اگر مي‌توانستيم زيرساخت‌هاي حملونقل عمومي را گسترش داده و به موازات آن سيستم‌هاي الكترونيكي را توسعه دهيم و همچنين از سوي ديگر هزينه استفاده از خودروها را افزايش دهيم تا مردم انتخاب كنند و بدانند كه چنانچه از وسايل نقليه عمومي استفاده كنند، مي‌توانند سريع، مطمئن و به‌طور منظم و بدون خطر به نقاط مختلف شهر دسترسي داشته باشند و اگر از خودروي شخصي خود استفاده كنند بايد هزينه سوخت، ماليات، عوارض و هزينه‌هاي استفاده از معابر عمومي را بپردازند و از اين رو بيشتر به حملونقل عمومي روي آورند، مي‌توان به كاهش آلودگي هوا در تهران اميدوار بود.
رشيدي تصريح كرد: چنانچه با اين نگرش به جلو برويم موفق خواهيم بود، در غير اين صورت اگر تمام خودروهاي تهران را نيز استاندارد كنيم و همه آنها داراي سوخت استاندارد باشند، باز هم با مشكلات ترافيكي مواجه خواهيم بود.
برنامه‌هاي زمستاني
مدير عامل شركت كنترل كيفيت هوا در زمينه برنامه‌هاي زمستاني براي جلوگيري از افزايش آلودگي هوا گفت: با توجه به راه‌اندازي سامانه پيش‌بيني آلودگي‌هوا، مي‌توان وضعيت آلودگي را تا سه روز آينده پيش‌بيني كرد، اما از سوي ديگر اين شركت قدرت اجرايي خاصي در اين زمينه ندارد، چون بر طبق قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا و دستورالعمل‌هاي اجرايي مرتبط با آن، در مواقع اضطراري كميته‌اي در استانداري تشكيل مي‌شود و با توجه به وضعيت آلودگي‌هوا، شرايط و محدوديت‌هاي زماني و مكاني را برقرار مي‌كنند؛ مانند، طرح زوج و فرد خودروها كه از سال 84 در كشور پياده‌سازي شد و در حال حاضر نيز در حال اجرا است.
وي در توضيح ديگري از وظايف كميته گفت: تعطيلي مدارس به خاطر آلودگي هوا نيز كه برخي روزها صورت مي‌گيرد، از تصميمات اين كميته است كه ما نيز به عنوان يكي از اعضاي كميته در جلسات حضور پيدا مي‌كنيم.
وي ابراز كرد: با توجه به شرايط كنوني و با توجه به حجم خودروها و همچنين كندي پيشرفت حملونقل عمومي، بايد بر روي توسعه هر چه بيشتر حملونقل عمومي سرمايه‌گذاري كرده و برنامه‌ريزي‌هاي دقيقي در اين زمينه صورت داد تا بتوان به نتيجه مطلوب دست يافت.
رشيدي راهكارهاي كاهش آلودگي هوا را بسيار متفاوت و متنوع اعلام كرد و گفت: با تقسيم‌بندي منابع توليد آلودگي به منابع ساكن و متحرك آلاينده‌هاي ساكن، كارخانجات، منازل، واحدهاي صنعتي بزرگ و كوچك از جمله منابعي هستند كه اگر بتوانيم در اين راستا الگوي بهينه‌سازي مصرف انرژي را توسعه دهيم، به دنبال آن شاهد كاهش مصرف سوخت خواهيم بود و از سوي ديگر اگر از سوخت‌هاي جايگزين و پاك استفاده كنيم، مي‌توانيم كاهش آلودگي هوا را احساس كنيم.
وي در اين باره ادامه داد: چنانچه بتوان از صنايع پاك استفاده كرد و فرآيندهاي مرتبط با هر كدام از واحدهاي صنعتي را تغيير داد و همچنين در دودكش‌ها و جايي كه آلودگي وارد اتمسفر مي‌شود، از تكنولوژي‌هاي كنترل مثل فيلترها، الكتروفيلترها، شست‌وشو دهنده‌ها و مواردي از اين قبيل استفاده شود و بتوان واحدهاي گوگردزدايي از دود و فرآيندهاي كاهش توليد اكسيدهاي ازت نيز ايجاد كرد، تا حد قابل توجهي از ميزان آلودگي‌هاي ساكن كاسته خواهد شد.
امان از خودروها
اما از سوي ديگر چون سهم بيشتر توليد آلودگي هواي تهران را خودروها تشكيل مي‌دهند، مي‌توان برنامه‌ها و راهكارهاي متنوعي ارائه كرد كه يكي از اين راهكارها نرم‌افزاري و مديريتي و ديگري راهكارهاي فني است. وي در زمينه راهكارهاي فني گفت: بايستي به منظور كاهش آلودگي از خودروهاي استاندارد استفاده كرده و استانداردهاي آنها را سختگيرانه‌تر كرد و از سوخت‌هاي پاك و از كاتاليزورها و سيستم‌هاي كاهش آلاينده‌ها در خودرو استفاده كنيم و سيستم معاينه فني را به صورت الزامي در كشور بسيار بهتر از قبل عملي كرده و به طور ويژه و مطابق با نيازهاي شهر تهران حمل و نقل پايدار را افزايش دهيم.
وي همچنين از دسترس خارج كردن خودروهاي فرسوده، تعيين استانداردهاي مناسب‌تر براي موتورسيكلت‌ها را نيز از ديگر راهكارهاي فني كنترل آلودگي هوا دانست.
رشيدي در زمينه راهكارهاي مديريتي گفت: چنانچه مديريت عرضه وتقاضا داشته و بتوان بين درخواست‌هايي كه از حملونقل عمومي مي‌شود و امكانات موجود، توازن برقرار كرد و از سوي ديگر با حذف سفرهاي زايد، برخي امور را به صورت الكترونيك انجام داد و همچنين بتوان قوانين و ساختارهاي اداري كشور را اصلاح كرد، مي‌شود نقش بسزايي در كاهش ترافيك و آلودگي هوا داشت. رشيدي در زمينه اقدامات شهرداري و دولت به منظور كاهش آلودگي هواي تهران گفت: تمامي راهكارهاي ذكر شده بر عهده دولت و شهرداري است كه در بحث استاندارد كردن خودروها، وزارت صنايع در استانداردسازي سوخت، وزارت نفت در بحث مديريت ترافيك، شهرداري و وزارت كشور و مواردي از اين قبيل صورت مي‌گيرد و همچنين از سوي ديگر طبق بند «د» ماده 104 قانون سوم توسعه و ماده 62 قانون برنامه چهارم توسعه، به صورت مشخص، دولت مكلف است كه آلودگي هواي تهران و شهرهاي كشور را تا حد استانداردهاي سازمان بهداشت جهاني كاهش دهد.
دو نقص عمده خودروها
وي در زمينه تاثير تنظيم موتور خودروها در كاهش آلودگي هوا گفت: خودروها در تهران به طور عمده با 2 نقص رو‌به‌رو هستند كه يكي در خودروهاي كاربراتوري است كه سامانه و مديريت سوخت مناسبي ندارند و سريع از تنظيم موتور خارج شده و موجب افزايش آلودگي هوا مي‌شوند كه با تنظيم آنها مي‌توانيم تا 100درصد از ميزان آلودگي هوا بكاهيم.
وي نقص ديگر را در تنظيم موتور خودروهاي انژكتوري عنوان كرد و گفت: در اين نوع از خودروها كاتاليزور نقش عمده‌اي داشته كه متاسفانه در كشور ما جدي گرفته نمي‌شود و با توجه به اينكه كاتاليزورها داراي عمر مفيد 50 تا 80هزار كيلومتر هستند، اگر فاسد و از رده خارج شوند، كاتاليزور نيز عملكرد خود را از دست داده و آلودگي تا 10ها برابر افزايش مي‌يابد.
وي تاكيد كرد: بايستي تعويض كاتاليزورها و مبدل‌هاي كاتاليزوري از سوي سازمان محيط‌زيست و مراكز خدمات پس از فروش خودروها بيشتر جدي گرفته شود.
وي گفت: در حال حاضر خودروسازي در دنيا به گونه‌اي است كه خودرو از بدو تولد تا لحظه مرگ تحت مراقبت و خدمات ويژه خودروساز بوده و سرويس‌هاي خاصي به خودرو ارائه مي‌دهد كه متاسفانه در كشور ما اين گونه خدمات بسيار كم بوده و خودروساز پس از توليد آن را تقريبا رها مي‌كند و اين موجب مي‌شود كه سازمان محيط‌زيست، شهرداري يا نيروي انتظامي به شكلي اجباري و قانوني خودرو را متوقف كرده و كاتاليست آن را چك كنند كه اين به نظر من شيوه صحيحي نيست.
مديرعامل كنترل كيفيت هوا در مورد تاثير آلودگي هوا بر روي سلامت افراد اظهار كرد: به طور قطع آلودگي هوا بر روي تمام قسمت‌هاي بدن تاثير مي‌گذارد و حملات قلبي، مشكلات تنفسي و سرطان‌ها و ايجاد مشكلات در يادگيري و هوش كودكان از جمله مضرات و تاثير آلودگي هوا بر انسان است.
وي افزود: اين مساله مي‌تواند هر بيماري را تحت تاثير قرار داده و عملكرد سيستم‌هاي مختلف بدن را مختل كند.
وي با بيان اينكه برخي از سرطان‌ها به طور مستقيم ناشي از آلودگي هواست، گفت: به‌عنوان مثال سرطان خون مي‌تواند به واسطه استنشاق آلاينده‌هاي هيدروكربني، بنزين و تركيبات آن ايجاد شود.
مديرعامل شركت كنترل كيفيت هوا در مورد آموزش و اطلاع‌رساني اين شركت در زمينه آلودگي هوا گفت: اين شركت برنامه‌هاي مختلفي را به ويژه براي سال 88 طراحي كرده و در دست بررسي و اجرا دارد كه در اين راستا با همكاري آموزش و پرورش استان تهران در برنامه‌اي 5 ساله تمام مناطق تحت پوشش اين اداره را آموزش داده و اطلاع‌رساني خواهيم كرد.
وي افزود: در اين برنامه مقاطع مختلف تحصيلي در تهران در زمينه آلودگي‌هاي هوا و آلودگي‌هاي صوتي، راهكارهاي كاهش و مقابله با آن كه بسيار ساده و موثر بوده و توسط افراد جامعه قابل اجرا هستند، آموزش‌هايي داده مي‌شود.
وي در زمينه اطلاع‌رساني آلودگي به عموم جامعه گفت: چون اين شركت به پيشگيري بيشتر از درمان معتقد است، اقدام به راه‌اندازي سيستم پيش‌بيني آلودگي هوا كرده كه براساس آن مي‌تواند تا 72 ساعت آينده ميزان آلودگي را با يك ضريب خطاي بسيار كم به مردم اعلام كند كه اين سيستم براي گروه‌هاي خاص جامعه مانند سالمندان، كودكان و زنان باردار كه شايد حساسيت ويژه‌اي به آلودگي هوا داشته باشند مفيد بوده و اين افراد مي‌توانند با اطلاع از شرايط آلودگي، برنامه‌ريزي بهتري داشته و سفرهاي درون شهري خود را پيش‌بيني كنند.
وي با اشاره به اينكه بايد با افزايش آلودگي‌هاي هوا و خروج آن در حالت استاندارد فعاليت‌هاي بدني شديد براي دانش‌آموزان محدود شود، گفت: عموم مردم مي‌توانند روزانه با مراجعه به پورتال شركت با آدرس اينترنتي www.Tehran.ir/aqcc از شرايط آلودگي تا 72 ساعت آينده مطلع شده و برنامه‌ريزي كنند.
