| |
توسعه دستگاه‌هاي خودپرداز در ایران با استانداردهای جهانی فاصله دارد. هم‌اکنون در ایران نسبت استفاده از ابزار‌هاي پرداخت الکترونیک 11 به 89 است، در حالی که در بسیاری از کشورها این نسبت حدود 60 به 40 است.
به نوشته «دنياي اقتصاد»، مسعود علیاری، معاون اداره کل خدمات کارت بانک کشاورزی، در گفت‌وگو با پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، عدم فرهنگ‌سازی برای استفاده بهینه از خدمات بانکداری الکترونیک را یکی از مهمترین چالش‌هاي سرویس‌دهی خودپردازها دانست و گفت: «اغلب دارندگان کارت تصور می‌کنند صرفا باید پول فیزیکی از دستگاه دریافت و آن را در مراکز خرید به مصرف برسانند؛ در حالی که با استقرار حدود هشتصد هزار دستگاه پایانه فروش در اکثر مراکز خرید، دارنده کارت می‌تواند بدون نقل و انتقال فیزیکی پول با استفاده از POS اقدام به خرید کند.»
وی با اشاره به اینکه در ایران نسبت‌هاي استفاده از pos و ATM منطبق با میانگین جهانی استفاده از دستگاهای مذکور نیست و همین امر سبب شده بر دستگاه‌هاي ATM فشار وارد شود، عنوان کرد: «در حال حاضر در ایران نسبت استفاده از ابزار‌هاي پرداخت الکترونیک 11 به 89 است؛ یعنی دارندگان کارت 11 درصد از pos و 89 درصد از ATM استفاده می‌کنند؛ در حالی که در بسیاری از کشورها این نسبت حدود 60 به 40 است، برای همین، لزوم فرهنگ‌سازی استفاده بهینه از خدمات بانکداری الکترونیک برای جلوگیری از نقل‌وانتقال فیزیکی وجوه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»
وی با اشاره به مشکلات دیگر خودپردازها در ایران افزود: «چالش دیگر، محدودیت افزایش تعداد دستگاه‌ها با توجه به لزوم سرمایه‌گذاری بانک‌ها در مقایسه با تعداد کارت‌هاي صادره است، با توجه به اینکه دستگاه‌های خودپرداز عمدتا وارداتی بوده خرید و سرمایه‌گذاری برای بانک‌ها نیز بسیار هزینه‌بر بوده است، البته در سال‌های اخیر، تلاش‌هاي زیادی برای ساخت خودپرداز داخلی صورت گرفته و نتایج خوبی نیز در بر داشته است، ولی با توجه به نیاز کشور به توسعه و افزایش دستگاهای خود پرداز این اقدامات باید گسترش بیشتری یابد.
علیاری اظهار داشت: «در حال حاضر تعداد کارت‌هاي صادره کل شبکه بانکی بالغ بر 65 میلیون کارت است، در حالی که تعداد دستگاه‌هاي خودپرداز به‌رغم تلاش‌هاي گسترده بانک‌ها تاکنون به سیزده هزار دستگاه رسیده است و نسبت کارت به ATM در حال حاضر به پنج هزار رسیده، در حالی که استاندارد جهانی هزار است.»
معاون اداره خدمات کارت بانک کشاورزی با بیان اینکه در زمینه توسعه دستگاه‌هاي خودپرداز با استانداردهای جهانی فاصله داریم، عنوان کرد: «توسعه و افزایش تعداد کارت راحت‌تر ولی توسعه دستگاهای خودپرداز مراحل سنگین‌تر و هزینه‌برتری دارد؛ بنابراین، توسعه ATM همگام با صدور کارت صورت نگرفته است.»
وی یکی دیگر از مهمترین چالش‌هایی را که سرویس‌دهی دستگاه‌های خودپرداز با آن روبه‌رو هستند، مشکل تامين نقدینگی مورد نیاز آنها دانست و افزود: «دستگاه‌های مزبور برای سرویس‌دهی به اسکناس‌هاي نو و پاکسازی شده نیازدارند؛ در غیر این صورت، سرویس‌دهی آنها دچار اختلال می‌شود. از سوی دیگر کم ارزش بودن اسکناس‌هاي رایج در کشور مشکل مذکور را تشدیدکرده و با توجه به اینکه مشتریان برای رفع نیازهای روزانه به مبالغ بیشتری وجه نقد نیاز دارند، مشکل تأمین نقدینگی دستگاه‌ها با توجه به ظرفیت محدود نگهداری پول در دستگاه تشدید می‌شود.»
این کارشناس بانکی خاطرنشان ساخت: «به تازگی با ابلاغ دستورالعمل بانک مرکزی، مبنی بر قرار دادن ایران چک‌هاي پانصد هزار ریالی در دستگاه‌های خودپرداز، این مشکل تا اندازه بسیازی تعدیل شده و ظرفیت پول‌گذاری دستگاه به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است.»
علیاری چالش دیگر در سرویس‌دهی دستگاه‌ها را عوامل خارج از اختیار سیستم بانکی عنوان کرد و خاطرنشان ساخت: «تعدادی از خودپردازها از سیستم خطوط مخابراتی جهت ارتباط با مرکز استفاده می‌کنند که در موقع قطعی خطوط، سرویس‌دهی دستگاه‌ها دچار مشکل شده و ارتباط آنها با مرکز قطع می‌شود.»
وی با اشاره به مشکل تأمین قطعه و پشتیبانی دستگاه‌هاي خودپرداز گفت: «با توجه به اینکه در سال‌هاي گذشته اکثریت دستگاه‌هاي خودپرداز وارداتی و از کشورهای خارج تامین شده در حال حاضر در تامین قطعات آنها مشکلاتی وجود دارد که سرویس‌دهی سریع آنها را با مشکل روبه‌رو می‌کند.»
علیاری با اشاره به خدمات بانکداری الکترونیک در بانک کشاورزی گفت: «شبکه دستگاه‌هاي خودپرداز بانک کشاورزی از سال 81 با 300دستگاه آغاز به کار کرده و هم‌اکنون تعداد دستگاه‌هاي بانک کشاورزی به 1300 رسیده که حدود 10 درصد از کل دستگاه‌هاي شبکه بانکی را شامل می‌شود.»
وی افزود: «به موازات آغاز به کار دستگاه‌هاي خودپرداز در کشور، علاوه بر نقش پرداخت وجه نقد، کارکردهای دیگری برای دستگاه‌های خودپرداز ایجاد شده که هم‌اکنون این کارکرد‌ها از جمله نقل و انتقال وجوه و پرداخت الکترونیکی قبوض نقش چشمگیری در کاستن ازدحام شعب بانک‌ها دارند. در حال حاضر علاوه بر پرداخت وجه نقد، عملیات دریافت وجه نقد به صورت offline نقل و انتقال وجوه بین حساب‌هاي مشتری و دیگر حساب‌ها به تشخیص و درخواست صاحب حساب، پرداخت قبوض شرکت‌هاي خدماتی آب، برق، گاز، تلفن و تلفن سیار، شارژ کارت‌هاي اعتباری تلفن همراه اول و ایرانسل، انتقال وجه سریع به حساب‌هاي خاص نظیر کمیته امداد امام خمینی، هلال احمر و موسسه حمایت از کودکان سرطانی(محک)، اعلام مانده حساب و دریافت صورت حساب 5 تراکنش آخر از طریق دستگاه‌هاي خودپرداز بانک کشاورزی امکان‌پذیر است.»
