کلانتری: ایران کویر می‌شود

 عیسی کلانتری، خودکفایی در بخش کشاورزی را در شرایط فعلی را صحیح ندانست و اظهارداشت: زمانی که آب نباشد، نمی‌توان خودکفا شد، آب‌ها به شدت کم و به شدت شور شده‌اند، همچنین کیفیت و کمیت آب درکشور پایین آمده است؛ با این شرایط چگونه می‌خواهیم خودکفا شویم؟

وی با بیان اینکه در کشور زمین‌های فراوانی وجود دارد، افزود: علاوه بر این، ایران سرزمینی است که  آفتاب خوب و نیروی انسانی کافی در اختیار دارد اما اصلی‌ترین شرط تولید، آب را ندارد و در چنین شرایطی، بودن ۳ شرط دیگر برای تولید کافی نیست.

مشاور معاون اول رئیس جمهور با تاکید بر اینکه آب کشور محدود است، گفت: درحال حاضر حجم آبهای تجدیدپذیر به زیر ۹۰ میلیارد مترمکعب در سال رسیده است، در حالی که قبلا تصور می‌شد این عدد حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب باشد.

وی اضافه کرد: میزان بارش‌ها در چند سال اخیر به حدود ۲۰۰ میلی متر کاهش یافته، درجه حرارت در کشور ۱.۵ درجه سانتیگراد زیاد شده و تبخیر نیز افزایش یافته است.

کلانتری با بیان اینکه نیاز آبی گیاه در کشور افزایش یافته در حالی که آب‌ها کم  وشور شده‌اند، افزود: شوری آب در حال حاضر تهدید بزرگتری از کمبود آن است، بنابراین کسانی که حرف خود کفایی را می‌زنند، اعلام کنند چگونه؟

وزیر اسبق کشاورزی در پاسخ به این پرسش که میزان آب‌های موجود در کشور برای چند سال آینده کافی است؟ اظهارداشت: ما مقداری آب تجدیدپذیر داریم که در حال حاضر حجم آنها به زیر ۹۰ میلیارد متر مکعب رسیده، درحالی‌که  برداشت ما همین الان ۹۶ میلیارد مترمکعب است، ضمن اینکه در حال حاضر برداشت از آبهای زیر زمینی بیش از ۵۵ میلیارد و تجدید پذیری این آب‌ها ۳۳ میلیارد مترمکعب است.

کلانتری تصریح کرد: ما حق نداریم از آب‌های زیرزمینی بیش از ۱۰۰ درصد ظرفیت تجدید پذیری آن‌ها‌ برداشت کنیم، همچنین از آب‌های سطحی نیز حداکثر ۴۰ درصد می‌توان برداشت کرد در حالی‌که هم اکنون ما از آب‌های زیرزمینی حدود ۱۶۰ درصد ظرفیت آن‌ها برداشت می‌کنیم که نتیجه این کار کاهش آب‌های زیرزمینی، شورشدن و حتی  تمام شدن آب‌های شور است.

شرط کلانتری برای مناظره با منتقدان

دبیرکل خانه کشاورز در واکنش به انتقادات برخی‌ها نسبت به سخنانش درباره مزخرف خواندن خودکفایی در بخش کشاورزی و اعلام آمادگی برای مناظره با وی، اظهارداشت: این افراد باید اصول کشاورزی را مطالعه کنند و پس از آن به فکر مناظره باشند. خود آنان در شروع دوران مسئولیت شان اعلام کردند در تولید همه محصولات خودکفا خواهیم شد اما این حرف‌ها از روی بی اطلاعی بود، ضمن اینکه آن زمان شدت کمبود آب به اندازه امروز نبود.

کلانتری در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا آن زمان امکان رسیدن به خودکفایی در بخش کشاورزی وجود داشت؟ گفت: آن موقع هم نمی‌توانستند این کار را انجام دهند. در دولت‌های نهم و دهم ۷۵ میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی بیش از حد مجاز برداشت شد در حالی که در ۲۴ سال قبل از آن (از اول انقلاب تا ۸۴) فقط ۴۵ میلیارد مترمکعب به صورت غیرمجاز از این آب‌ها برداشت شده بود.

وی تاکید کرد: هر زمان این افراد الفبای کشاورزی را آموختند، بنده حاضر به مناظره با آنها هستم.

ادغام وزارت بازرگانی با صنعت اشتباه تاریخی بود

وزیر اسبق کشاورزی، ادغام وزارت صنعت با وزارت بازرگانی را اشتباه تاریخی مجلس شورای اسلامی عنوان کرد و افزود: تقسیم وظایف وزارت بازرگانی در دو وزارت‌خانه صنعت و کشاورزی از ابتدا اشتباه بود و در این میان، حقوق جمعیت مصرف کننده که حدود ۸۰ میلیون نفر هستند، ضایع شده است.

کلانتری ادامه داد: ما ۸۰ میلیون مصرف کننده داریم اما ۸۰ میلیون تولیدکننده نداریم. با این وحود کسی نیست از حقوق مصرف کننده دفاع یا حتی بازار را تنظیم کند. برخی موارد با نوسانات شدید قیمت‌ها مواجه هستیم، چراکه اصولا وزارت خانه‌های تولیدی در وهله نخست به‌دنبال حمایت از تولید و بعد از آن به فکر تنظیم بازار هستند.

مشاور معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه مجلس این کار را انجام داده و به اعتقاد بنده، خودش هم باید این مساله را حل کند، تصریح کرد: انحلال وزارت بازرگانی و تقسیم وظایف آن در دو وزارتخانه صنعت و معدن و جهادکشاورزی اشتباهی تاریخی در قانون‌گذاری بود.

کلانتری درباره احتمال تفکیک وزارت بازرگانی از وزارت صنعت افزود: مجلس فعلی دیگر فرصتی برای انجام این کار ندارد اما مجلس آینده باید حتما به این موضوع بپردازد و آن را حل کند.

لغو تحریم‌ها تاثیر چندانی بر بخش کشاورزی ندارد

دبیرکل خانه کشاورز درباره تاثیر توافق هسته‌ای و لغو احتمالی تحریم‌ها بر بخش کشاورزی اضافه کرد: در صورت تحقق این امر تهیه تدارکات و ورود تکنولوژی کمی آسان‌تر خواهد شد اما دو مشکل اصلی بخش کشاورزی کمبود آب و سرمایه است.

وی افزود: ساختار بخش کشاورزی به‌گونه‌ای است که سرمایه گذار خارجی نمی‌تواند در این بخش مانند صنعت نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع و ساخت زیربناها سرمایه گذاری کند. بخش کشاورزی خرده مالکی است و توان استفاده از سرمایه خارجی را ندارد، مگر اینکه دولت خود سرمایه خارجی جذب کند و آن را با توجه به سیاست‌های حمایت از بخش کشاورزی و افزایش تولید هزینه کند. در غیر این صورت، خود کشاورزان نمی‌توانند از منابع خارجی سرمایه جذب کنند.

کلانتری با بیان اینکه بنابراین اثر این مساله بر بخش کشاورزی چندان زیاد نخواهد بود، گفت: البته بی تاثیر هم نیست و حداقل تدارکاتی که از خارج وارد می‌شود، قیمت‌های تمام شده کمتری خواهند داشت، مشکلات تامین ارز برای تامین تدارکات از بین می‌رود و همچنین از تکنولوژی‌های پیشرفته خارجی راحت‌تر می توان استفاده کرد.

وی با اشاره به اینکه در صورت لغو تحریم‌ها احتمالا امر بازاریابی هم تسهیل خواهد شد، گفت: برخی محصولات را که ما در تولید آنها دارای مزیت نسبی هستیم، در این دوران راحت‌تر می‌توانیم صادر کنیم و قیمت مواد اولیه کشاورزی مانند علوفه، کود، سم و ماشین آلات تا حدی کاهش پیدا خواهد کرد، حمل ونقل و انتقال پول ارزان‌تر می‌شود، ریسک‌ها کاهش می‌یابد. با وجود این، تاثیرات خیلی معنی دار نخواهد بود، چراکه ما همچنان با دو مشکل اساسی کمبود آب و سرمایه مواجه هستیم.

برخی کشاورز را اسباب بازی فرض می‌کنند

کلانتری در واکنش به اظهارات برخی‌ها مبنی بر اینکه نقش سیاست در خانه کشاورز پررنگ‌ از کشاورزی است، خانه کشاورز را یک تشکیلات صنفی، سیاسی توصیف کرد و افزود: اگر کشاورزی بخواهد در مسائل سیاسی دخالت کند، جرم است؟ کشاورز می‌خواهد منافع صنفی و سیاسی خود را همزمان حفظ کند. کشاورز فکر و نظر دارد و باید نظرات سیاسی خود را بیان و اعمال کند.

کلانتری با بیان اینکه برخی فکر می‌کنند کشاورز یک اسباب بازی است که هر طور خواستند او را بازی دهند، تاکید کرد: کشاورز یک انسان و صاحب نظر است.

موافق گرانی آب هستم

مشاور معاون اول رئیس جمهور درباره مباحث مطرح شده مبنی بر گران شدن آب و نحوه تغییر قیمت آن گفت: قیمت آب، قطعا به تدریج افزایش پیدا خواهد کرد و دولت و شورای اقتصاد زیر بار افزایش یک مرتبه‌ای آن نمی‌روند.

کلانتری با بیان اینکه قیمت آب نه به دلیل افزایش درآمد بلکه برای جلوگیری از اسراف باید گران شود، اضافه کرد: در بخش کشاورزی باید این اتفاق رخ دهد، چراکه هم اکنون قیمت تمام شده آب برای کشاورزی که از چاه عمیق استفاده می‌کند، در مقایسه با کسی که از آب‌های سطحی استفاده می‌کند، حداقل حدود ۱۰ برابر متفاوت است اما هر دوی آنان محصول‌شان را به یک قیمت می‌فروشند.

وی اضافه کرد: کسی که از چاه عمیق استفاده می‌کند، ۲۰ تا ۲۵ درصد قیمت تمام شده محصولش مربوط به  پول آب است اما برای کسی که از شبکه‌های سطحی استفاده می‌کند، این رقم ۲ تا ۳ است. با این وجود، معلوم است که کشاورز در مصرف آب صرفه جویی نمی‌کند.

 کلانتری ادامه داد: البته وزارت نیرو باید در این زمینه تلاش و همت خود را افزایش دهد تا با کمک وزارت کشاورزی آب حجمی به کشاورزان  تحویل دهند، یعنی مقدار آب تحویلی به کشاورز از یک میزان معین نباید بیشتر باشد. به‌عنوان مثال، در حال حاضر اگر برای تولید یک محصول خوب ۶ هزار مترمکعب آب کافی باشد، کشاورز بیش از ۱۰ هزار متر مکعب آب برای آن مصرف می‌کند.

وی با بیان اینکه در شرایط مذکور آب هدر می‌رود، گفت: کشاورز به علت ارزانی توجه لازم را در مصرف آب ندارد؛ آنهم در سرزمینی که آب در آنجا حکم کیمیا را دارد.

وزیر اسبق کشاورزی با تاکید بر اینکه بنده از کشاورزان در هدر دادن آب دفاع نمی کنم، افزود: خود دولت هم باید تلاش بیشتری در تحویل حجمی آب و کنتورگذاری در چاه‌ها کند، اضافه کرد: به اعتقاد بنده، حتی دولت باید در مواردی اقدام به جیره‌ بندی آب کند، به عنوان مثال تولید گندم در مناطق سردسیری نباید بیش از ۴ هزار مترمکعب آب مصرف کند، یا تولید ذرت در مناطق سردسیری حداکثر آبی که نیاز دارد ۶ هزار مترمکعب است، همچنین نظام کشت هم باید تغییر کند و محصولات آب بر باید از چرخه تولید خارج شوند.

 دبیرکل خانه کشاورز افزود: محصولات آب بر مثل چغندر قند، در جاهایی که با کمبود آب مواجه هستیم و بیلان منفی است، نباید تولید شود.

باید اقتصاد آب را وارد زندگی مردم کرد

وی درباره انتقادات مطرح شده در زمینه تولید هندوانه در کشور اظهارداشت: هندوانه را با آب کم نیز می‌توان تولید کرد. با صرف ۲ هزار مترمکعب آب می‌توان حداقل ۴۰ تن هندوانه برداشت کرد، همچنین به ازای هر ۵۰ مترمکعب  آب می‌توان یک تن هندوانه  تولید کرد.

وزیر اسبق کشاورزی با بیان اینکه نباید با ۵۰۰ تن آب یک تن هندوانه تولید کرد، ضمن اینکه این مسائل باید نظارت شده انجام شود، اضافه کرد: نمی‌توان به مردم ایران گفت هندوانه نخورید. هندوانه هم کالای وارداتی نیست که بتوان آن را وارد کرد، بنابراین این محصول باید درحد مصرف داخلی تولید شود.

وی ادامه داد: درباره محصولی مانند سیب زمینی نباید تولید آن را متوقف کرد اما صادرات این محصول از بعد اقتصاد آب توجیه پذیر نیست، همچنین صادرات محصولی مانند پیاز از این بعد توجیه پذیر نیست. ما باید اقتصاد آب را وارد زندگی مردم کنیم، آب چیزی نیست که بتوان درباره آن مجادله و بحث و جدل کرد.

کلانتری در پاسخ به این پرسش که آیا مشخص است از چه‌زمانی این افزایش قیمت اعمال می‌شود؟ گفت: بنده اطلاعی از این موضوع ندارم، وزارت نیرو این موضوع را به دولت پیشنهاد می‌دهد و دولت هر زمان که صلاح بداند، با آن موافقت خواهد کرد اما بنده موافق هستم که به تدریج قیمت آب، چه برای مصرف کننده شهری و چه برای کشاورز منطقی شود.

تدوام وضعیت فعلی، ایران را کویر می‌کند

مشاور معاون اول رئیس جمهور درباره مباحث مطرح شده مبنی بر اینکه ایران ظرف چند سال آینده به کویری خشک تبدیل خواهد شد، گفت: در صورت تداوم وضعیت موجود، این اتفاق رخ خواهد داد و ما در نقاطی غیر از شمال کشور و غرب زاگرس، تقریبا آبی برای کشاورزی نخواهیم داشت.

وی با بیان اینکه نقاط مرکزی، جنوب شرق و جنوب کشور از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند و رودخانه ندارند، افزود: نقاطی غیر از خوزستان، گیلان، مازندران و غرب زاگرس به شدت با مشکل آب روبرو خواهند شد؛ هر چند که همین الان نقاطی مثل خراسان، کرمان، بلوچستان، اصفهان، یزد و شیراز با مشکل روبرو هستند و دشت‌ها در این نقاط نشست کرده‌اند.

کلانتری تصریح کرد: استان گیلان نیز اگر فکر جدی برای آن نشود، قطعا ظرف ۴ تا ۵ سال آینده به شدت با مشکل آب روبرو خواهد شد.

از ترس مرگ نباید خودکشی کرد

کلانتری همچنین در واکنش به مباحث مطرح شده مبنی بر عدم کشت برخی محصولات کشاورزی در کشور و واردات این محصولات گفت: بنده با عقل موافق هستم و هر چیزی که علم و عقل می‌گویند، به نظرم درست است. با احساسات نمی‌توان تولید و کشاورزی کرد. کشاورزی بخشی از اقتصاد است و تولید اقتصادی هم بخشی از عقل است. هر چیزی که در راستای توسعه پایدار نباشد، من با آن مخالف هستم.

دبیر کل خانه کشاورز درباره اظهارات برخی‌ها مبنی بر اینکه عدم خودکفایی در بخش کشاورزی سبب نابودی کشور در شرایط تحریم‌های احتمالی در آینده خواهد شد؟ افزود: ما در چندسال گذشته با شدیدترین تحریم‌ها مواجه بودیم اما هیچ گاه کالاهای کشاورزی تحریم نشد، ضمن اینکه از ترس مرگ نباید خودکشی کرد. به فرض هم که روزی با همه دنیا دشمن شدیم و هیچ کس حاضر به مبادلات تجاری با ما نشد، اگر ۳ ماه ذخیره گندم داشته باشیم، می‌توانیم گندم مورد نیاز کشور را تولید کنیم اما کدام عقل سالمی می‌گوید رفتاری انجام دهید که چنین برخوردی با شما شود؟