احتمال منفی شدن رشد جمعیت در ایران

روزنامه آرمان: دو سال پیش مرجع رسمی آماری کشور پیش بینی کرد که کل جمعیت ایران در پایان سال ۹۳ به ۸/۷۷ میلیون و در سال ۹۵ به بیش از ۶/۷۹ میلیون نفر خواهد رسید و مرکز آمار ایران با پیش بینی کارشناسی از این موضوع از افزایش ۱۰ میلیونی جمعیت کشور طی سال‌های ۸۵ تا ۹۵ و رشد حدود پنج میلیونی در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۵ خبر داد. بر این اساس جمعیت کل ایران بنا بر نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۰ از ۷۰ میلیون و ۴۹۶ هزار نفر در سال ۸۵ با رشد حدود یک میلیون نفری در هر سال به ۷۵ میلیون و ۱۵۰ هزار نفر در سال ۹۰ افزایش یافته است. این در حالی است که جمعیت کشور تا پایان سال ۹۳ بیش از ۷۷ میلیون و ۸۵۶ نفر بود. در عین حال پیش بینی می‌شود که با ادامه روند موجود جمعیت هر سال رشد یک میلیونی را پشت سر گذاشته و در نهایت در سال ۹۵ به مرز ۸۰ میلیون برسد. با وجود این، آخرین سرشماری به تازگی انجام شده است و همه منتظر اعلام نتیجه هستند تا آمار دقیق سال ۹۵ مشخص شود. از سوی دیگر، میانگین سنی ازدواج بالا رفته و جوانان به دلایل مختلفی از جمله ترس از طلاق ازدواج نمی‌کنند و به تبع آن فرزندآوری هم دچار مخاطره شده است. این در حالی است که اکثر زوج‌ها هم تمایل به فرزندآوری ندارند و اگر اقدام به این کار کنند تنها به داشتن یک فرزند رضایت می‌دهند و همین مساله تاثیر زیادی در رشد جمعیت ایران در سال‌های آینده دارد. دو سال گذشته یکی از اعضای کمیسیون بهداشت شورای فرهنگی اجتماعی زنان عنوان کرد که ایران به لحاظ نرخ رشد جمعیت، رتبه ۲۳ در میان ۲۶ کشور حاضر در منطقه را داراست. خلیل علی محمد زاده با اشاره به پژوهش‌های «بیل مک کیبن» پیرامون پدیده تک فرزندی اظهار کرد: تک فرزندی والدین علاوه بر اینکه تنظیم تربیتی خانواده‌‌ها را به چالش می‌‌کشد و انضباط رفتاری والدین با فرزندان را به مخاطره می‌‌اندازد باعث بلوغ زودرس فرزندان به علت تحمیل معاشرت آنها با افراد بزرگسال شده و قدرت مقابله آنها با مشکلات زندگی را کاهش می‌‌دهد. او به نقل از همین نویسنده گفت: علت گرایش زوج‌ها به تک فرزندی رواج فردگرایی، مادی‌گرایی، فرار از مسئولیت پذیری والدین و زیاده خواهی آنها برای تجمیع تمام امکانات مادی و معنوی برای تنها یک فرزند است. به گزارش ایسنا، او افزود: آنچه جمعیت فردای کشور را تعیین می‌کند نرخ باروری امروز است، اما آنچه به عنوان خطر مخفی در صورت تداوم نرخ باروری فعلی، جامعه فردای ایران را تهدید می‌‌کند و تاثیر خود را در ۳۰ سال آینده بر جنبه‌های مختلف زندگی مردم کشور تحمیل می‌کند نرخ رشد صفر و حتی منفی است.

کاهش نرخ باروری

کنترل جمعیت یکی از مسائلی است که باید دولتمردان همواره به آن توجه داشته باشند، چرا که اگر جمعیت یک کشور از تعادل خارج شود آینده جامعه را مختل می‌کند. این در حالی است که رهبر معظم انقلاب سیاست‌های جمعیتی را سال ۹۳ در ۱۴ بند به تمامی ارگان‌ها ابلاغ فرمودند ولی امروزه بسیاری از زوج‌ها ترس از فرزندآوری دارند و به دلیل مشکلات اقتصادی، اشتغال و نداشتن مسکن تمایل داشتن فرزند در آنها به حداقل رسیده است. از سوی دیگر، برخی زنان هم پا به پای مردان در جامعه به علت سختی زندگی مشغول به فعالیت هستند و برای اینکه شغل خود را از دست ندهند شرایط فرزندآوری را ندارند. نرخ باروری امروزه دستخوش مخاطراتی شده و از مرز هشدار نیز گذشته است، تا جایی که مهر امسال مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: نرخ باروری در ایران سال ۶۲ حدود ۸/۶ درصد بوده که این مقدار هم اکنون به ۹/۱ کاهش یافته است که باید تناسب و تنظیمی در میزان زاد و ولد شکل بگیرد. او افزود: مشکلات اقتصادی باعث شده جوانان تمایل چندانی به تشکیل خانواده نداشته باشند و هم اکنون با افزایش چهار تا شش سال سن ازدواج روبه‌رو شده‌ایم که مخاطرات خود به ویژه از نظر آسیب‌های اجتماعی را به دنبال دارد. به گزارش مهر، بنا به گفته محمداسماعیل مطلق تسهیل و ترویج تشکیل خانواده، حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنها در تامین هزینه‌های زندگی و افزایش فرزندآوری از سیاست‌های این وزارتخانه است.

پیری جمعیت را جدی بگیریم

کشورهای در حال توسعه با مساله رشد جمعیت دست و پنجه نرم می‌کنند و کشورها پیشرفته هم کشور پیر و سالخورده ای هستند. از سوی دیگر، در برخی کشورها مثل ایران به علت بالا رفتن سن بخش زیادی از جمعیت و عدم تمایل زوجین به فرزندآوری دچار بحران جمعیتی شده‌اند. بنابراین اکنون جهان در شرایط عدم تعادل جمعیتی قرار دارد. «کیفیت جمعیت کشور مطلوب نیست و اگر از اکنون برنامه ‌ریزی نکنیم با بحران سالمندی مواجه خواهیم شد و در ۳۰ سال آینده نرخ رشد جمعیت منفی می‌‌شود.» این اظهارنظر تیر امسال توسط معاون طرح‌های آماری مرکز آمار ایران انجام شد. به گفته علیرضا زاهدیان برآوردها نشان می‌دهد اگر نرخ باروری کل در کشور در حد ۸/۱ باقی بماند، این احتمال زیاد خواهد بود که نرخ رشد جمعیت کشور در فاصله سال‌های ۱۴۲۵ تا ۱۴۳۰ صفر یا حتی منفی شود و اگر تعداد موالید سال‌های ۱۳۹۴ ادامه پیدا کند منفی شدن نرخ رشد جمعیت عقب‌تر خواهد افتاد. به گزارش تسنیم، معاون طرح‌های آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران گفت: نظام تامین اجتماعی در حمایت و مراقبت از سالمندان با مشکلات جدی رو به ‌رو است و می‌‌توان از حمایت توسعه و سازماندهی موسسات رسمی ارائه خدمات به سالمندان شروع کرد. این در حالی است که اگر رشد جمعیتی با شتاب رو به کاهش باشد، کشور ایران هر چه زودتر به کشوری پیر تبدیل خواهد شد و همین مساله باعث کاهش نیروی کارآمد جوان، پیری و بی نشاطی جمعیت، انقطاع نسل بشر و... می‌شود که هر کدام به نوبه خود تبعاتی دارد. بنابراین باید مسئولان با سیاستگذاری و راهکارهای کارآمد زمینه را برای ازدواج جوانان فراهم کنند تا به تبع آن میزان فرزندآوری رشد یابد، چرا که شرایط نامناسب اقتصادی و وضعیت بد اشتغال به عدم تمایل زوج‌ها به فرزندآوری بسیار دامن می‌زند، چون اگر چنین شرایطی فراهم نشود نسل‌ها تداوم پیدا نمی‌کنند. آن‌چنان که تیر سال گذشته یک دکترای پزشکی اجتماعی گفت که اگر همین روند جمعیتی ادامه یابد بعد از سال ۱۴۰۰ کشور سالمندی خواهیم داشت. به گفته نوذر نخعی جمعیت در واقع یکی از مولفه‌های اصلی در تصمیم ‌گیری‌‌های اجتماعی، اقتصادی و سلامت یک جامعه است. بنابراین داشتن اطلاعات جامع و صحیح از جمعیت از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است. به گزارش ایسنا، این دکترای پزشکی اجتماعی افزود: در کشور ما رشد جمعیت یک و دو تا یک و سه دهم درصد است، یعنی به ازای هر ۱۰۰ نفر دو تا سه نفر افزوده می‌شود و اگر این میزان به زیر یک برسد با رشد منفی مواجه شده و میزان موالید کشور کم می‌شود.