فخر معماری جهان بر بلندای آسمان ایران

خبرگزاری مهر:  پس از آنکه در سال ۱۳۶۷ حضرت امام خمینی (ره) دستور اختصاص بخشی از اراضی عباس آباد همراه با مقداری پول از محل سهم امام زمان (ع) را به عنوان برکت ساخت مجموعه مصلای تهران بزرگ به رهبر معظم انقلاب که در آن زمان رئیس جمهور بودند رائه می دهد، کار ساخت و ساز در این محوطه آغاز اما فعالیت عمرانی عملا به سال ۷۲ موکول می شود. از آن دوره به بعد اقدامات خوبی در مجموعه بزرگ مصلی زیبنده نگاه شهروندان می شود؛ در حال حاضر نیز در سال های پایانی ساخت و ساز این مجموعه عظیم قرار داریم.
 
از زیباترین و ماندگارترین طرح های معماری کشور و دنیا، ساخت گند، گلدسته و ایوان جنوبی این مجموعه عبادتگاه و مرکز آیینی ـ ملی ایرانیان است. طرحی که مرحوم دکتر مؤید عهد از بزرگان معماری ایران و از استادان معماری دانشگاه سوربن پاریس طراحی کرده بود ولی کمتر کسی فکر می کرد مهندسان جوان ایرانی از پس اجرای بزرگترین سازه طاقی شکل دنیا بربیایند.
 
ایوان مرکزی مصلای امام خمینی واقع در جبهه جنوبی این بنا، سازه ای فلزی ـ بتنی است که نمای کلی آن از بالا، شبیه «کلاه خود» سربازان ایران باستان طراحی شده اما در دل خود ظرافت ها و جذابیت های طرح های معماری اسلامی با نقوش اسلیمی متعدد را به همراه دارد. همچنین این سازه طاقی شکل، از انتهایی ترین نقطه بزرگ ترین پایه در سمت شرق تا انتهایی ترین نقطه پایه غربی آن، ۱۱۰ متر طول دارد. ارتفاع سازه در بلندترین نقطه آن در بالای سقف ایوان نسبت به محل استقرار پایه های سازه، ۷۵ متر و محیط بیرونی سازه ۲۰۱ متر طول دارد؛ ضمن اینکه خود سازه طاقی در محل تلاقی قوسی ها، دو بخش شمالی و جنوبی به صورت نقاب دارد که طول آن از شمال تا جنوب نقاب ها ۱۱۰ متر است. نقاب جلویی به عنوان نوک سازه و نقاب عقبی نیز به شکل نوک تیز بوده و به عنوان بخش عقبی این کلاه خود طراحی شده است.
 
اجرای چنین سازه خاص و پیچیده با این ابعاد برای نخستین بار است که در دنیا اجرا می شود. شرکت های زیادی برای ساخت آن اعلام آمادگی کردند اما وقتی از نزدیک با پیچیدگی های آن روبه رو می شوند، از اجرای طرح سرباز می زنند. با این حال جوانان برومند این سرزمین به همت قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) در پی دستور رهبر معظم انقلاب مبنی بر تسریع در اتمام فرآیند ساخت و ساز مصلای تهران وارد میدان عمل شده و با تیزهوشی و نبوغ خود کاری می کنند، کارستان.
 
این سازه عظیم طاقی که ابتدا بخش فلزی آن و سپس رویه بتنی اجرا می شود، تمام ساخته دست همین مهندسان است. آنها ابتدا قطعات هر بخش از پایه های قوسی شکل را در اندازه هایی مشخص مونتاژ کرده و سپس با جرثقیل ۴۵۰ تنی به ارتفاع بیش از ۱۰۰ متری از سطح زمین منتقل می کنند، همه این قطعات با پیچ و مهره به یکدیگر متصل می شوند و کوچکترین اثری از جوشکاری در این مرحله دیده نمی شود.
 
وزن سازه بیش از ۴ هزار تن است که در ابتدا قرار بود برای سوار کردن آن، زیرسازی به شکل داربست های مستحکم در یک محوطه بسیار بزرگ از کف زمین تا ارتفاع بیش از ۲۰۰ متری ایجاد شده و سپس ساخت آن انجام شود؛ اما مهندسان مؤسسه حراء تصمیم می گیرند تا این روش پرهزینه و زمان بر را تغییر داده و سازه را به صورت اتصال قطعات به یکدیگر بدون نیاز به پایه زمینی سرپا کنند، این روش ۵۰ میلیارد تومان از هزینه های ساخت و ساز کم کرده است.
 
سرپرست پروژه: اتمام پروژه در برنامه زمان بندی، برای قرارگاه اهمیت زیادی دارد
 
در همین ارتباط، سبحان حسن زاده، سرپرست پروژه مصلای تهران در گفت وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه این پروژه (ایوان مرکزی مصلی در بخش جنوبی) از سال ۹۰ شروع شده افزود: اما بنا به دلایلی به خصوص به دلیل عدم قابلیت اجرای آن، این پروژه در سال های گذشته متوقف بود؛ با این حال یک سال است که مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) تصمیم گرفت تا این پروژه شامل شبستان ها غربی و شرقی و ایوان مرکزی را به مؤسسه حراء از مؤسسات زیرمجموعه قرب نوح (ع) بسپارد.
 
سرپرست پروژه مصلای تهران ادامه داد: قرارداد گنبد و گلدسته ها را هم به ما ابلاغ کرده اند اما هنوز قرارداد وارد فاز اجرایی نشده است برنامه زمان بندی ساخت شبستان های شرقی و غربی و ایوان مرکزی از سوی مؤسسه حراء ۳۴ ماهه بود که از سوی کارفرما مورد تأیید قرار گرفت. در حال حاضر ۱۲ تا ۱۳ ماه از برنامه زمانی معادل ۲۵ درصد آن گذشته است. اما در اجرا از این برنامه زمانی عقب مانده ایم. علت عقب ماندن از زمان بندی این است که طرح قبلی برای ساخت ایوان مرکزی قابل اجرا نبود و ما می خواستیم برنامه را تغییر بدهیم اخذ تأییدیه طرح جدید از کارفرما و مشاور پروژه، نزدیک به ۶ ماه زمان برد.
 
وی افزود: بعد از اخذ تأییدیه ساخت سازه آغاز شد و شرکتی برای اجرای این پروژه انتخاب شد که ساخت پل صدر تهران را در کارنامه خود دارد.
 
حسن زاده که به تازگی به عنوان مدیر ارشد اجرایی «نمونه» قرارگاه سازندگی خاتم النبیاء (ص) برگزیده شده، ادامه داد: نصب سازه طاقی ایوان مرکزی بسیار سخت و نفس گیر بود. چنین سازه طاقه ای با این ابعاد برای نخستین بار است که در دنیا اجرا می شود. برای نصب آن یک جرثقیل ۴۵۰ تنی متعلق به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء را در اختیار گرفتیم. تیم طراح بر روی سازه بررسی های زیادی انجام داد. نهایتا به این نتیجه رسید که کار را به این صورت اجرا کند که بخش هایی از سازه فلزی در روی زمین مونتاژ شده و سپس بر روی کل سازه سوار می شود.
 
وی اظهار کرد: تا به حال ۸۸ درصد بخش فلزی سازه به پایان رسیده است. تنها بخش از نقاب های شمالی و جنوبی و بخشی از پایه های سازه باقی مانده است که تا ۱۰ مرداد این پایه ها نیز به طور کامل نصب می شوند.
 
سرپرست پروژه ایوان مرکزی مصلای تهران تصریح کرد: همچنین نقاب جنوبی سازه در حال حاضر در کارخانه ساخته شده و ساخت نقاب شمالی آن هم استارت خورده است. در آینده نزدیک بخش فلزی آن به پایان خواهد رسید و کار آرماتوربندی و بتن ریزی بر روی سازه فلزی در بخش های مرکزی و طاقی های سازه آغاز خواهد شد.
 
این مقام اجرایی ساخت و ساز مصلای تهران افزود: ما در بخش قالب سازی برای رویه بتنی، از همه شرکت های داخلی دعوت به بازدید کردیم اما متأسفانه هیچ کدام حاضر به ساخت قالب بتون ریزی آن نشدند. به همین دلیل از یک شرکت معتبر خارجی دعوت کردیم تا از پروژه بازدید کرده و قالب بتن ریزی را تولید کنند. این قالب ها آماده شده و از طریق ترکیه وارد کشور می شوند. مقداری از این قالب های ساخته شده در گمرک و آماده ترخیص هستند که به زودی وارد پروژه خواهد شد. سازنده این قالب بتن ها یک شرکتی متشکل از چند کشور اروپایی است و با ورود اینها کار آرماتور بندی و بتن ریزی بر روی سازه فلزی عملیاتی می شود.
 
حسن زاده خاطرنشان کرد: پیش بینی زمان بندی ما برای پایان کامل سازه مستقر بر روی ایوان مرکزی مصلای امام خمینی (ره)، آبان ماه ۹۷ است. البته کار ساخت و ساز و هم کار معماری نماهای بیرونی و داخلی شبستان های شرقی و غربی برای عید فطر سال بعد به پایان می رسد. امیدواریم برای عید فطر سال بعد نماز را در داخل شبستان برگزار کنیم. مجموعه وزارت راه و شهرسازی و سازمان مجری ساختمان ها و تأسیسات دولتی و عمومی نیز هر روز پروژه را رصد می کنند و تا به حال کمک های بسیار خوبی به پروژه داشته اند.
 
وی با بیان اینکه معماری پروژه توسط دکتر مؤید عهد انجام شده که یک طرح ایرانی ـ اسلامی است، اظهار کرد: گنبد و گلدسته ها نماد معماری اسلامی و خود سازه مستقر بر روی ایوان مرکزی نیز که نمادی از کلاه یک سرباز ایرانی در عهد باستان است، معماری ایرانی را یادآور می شود. درواقع گلدسته های مصلا از سوی دیگر علاوه بر اینکه نمادی از عبادتگاه مسلمانان است، نیزه ها و اسلحه یک سرباز ایرانی هم به حساب می آیند.
 
حسن زاده درباره هزینه ساخت پروژه که مصوب دولت و سازمان برنامه و بودجه است، گفت: بودجه این پروژه به صورت نقدی ارائه نمی شود بلکه به شکل اوراق است. اوراق اسناد خزانه نیز از زمانی که در اختیار قرارگاه خاتم قرار می گیرد تا زمانی که نقد می شود چند سال زمان می برد با این حال از آنجایی که اتمام پروژه مصلا، مطالبه جدی رهبر معظم انقلاب است، مسئولان ارشد قرارگاه سازندگی خاتم نیز همکاری کامل را با ما داشته اند که سبب شده تا به حال هیچ گونه مشکل مالی نداشته باشیم. تا کنون بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان در پروژه هزینه شده است. به نظر من سازمان مجری و شورای سیاست گذاری باید همکاری تنگاتنگ تری داشته باشند تا ما همگام با برنامه زمان بندی یا حتی زودتر از آن پروژه را به اتمام برسانیم. تأکید مدیرعامل گروه حراء نیز همین است.