همه راه ها از گردشگری می گذرد

خبرگزاری ایسنا: در اغلب مراسم و سخنرانی‌هایی که حضور دارد، محور صحبت‌هایش بیشتر در حمایت از گردشگری است و راهکارهایی که می‌توانند این صنعت را رونق دهند، حتی اگر اجرایی نشوند. در هفته‌ پژوهش نیز مهمترین بحثی که در پژوهشگاه میراث‌ فرهنگی و گردشگری مطرح می‌کند، «ضرورت اجرای پژوهش‌ برای گردشگری و صنایع‌ دستی» است.

علی‌اصغر مونسان که ۲۲ مرداد امسال به عنوان یازدهمین رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از کیش به تهران آمد، تا کنون بیشترین سَمت و سوی صحبت‌هایش را هر چند اگر در عمل اجرایی نشده باشند، به سمت گردشگری سوق داده است؛ صنعتی که از یک سو در مدت ریاستش در منطقه آزاد کیش بیش از دو حوزه‌ دیگر با آن مواجه بود و قطعا راهکارهایی بهتر از میراث فرهنگی و صنایع دستی در حمایت از آن‌ها در ذهن دارد. از سوی دیگر با نگاهی به سخنان و عملکرد رییسان این سازمان در دو دولت یازدهم و دوازدهم به نظر می‌رسد معاونان رئیس‌جمهور تکلیف مشخصی در این حوزه دارند تا این سازمان را بیشتر به سمت صنعت گردشگری سوق بدهند.

اما این‌که در طول دست‌کم چهار ماهِ گذشته تا امروز رئیس جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چه میزان در کنار نام بردن از گردشگری به "صنایع دستی" و "میراث فرهنگی" اشاره کرده است، به یک دستگاه شمارش نیاز دارد.

با این وجود مونسان با حضور در خبرگزاری ایسنا و در مقابل این اعتراض تاکید می‌کند که «سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هیچ فرقی برای من ندارند. من هر سه معاونت را مکمل یکدیگر می‌دانم و اینکه این سه معاونت را در سه بخش ببینیم اتفاق خوبی نیست.»  شاید به همین دلیل هم مونسان در صحبت‌هایش در این خبرگزاری بیشتر به بیان چالش‌های موجود در صنعت گردشگری می‌پردازد و معتقد است، همه‌ راه‌ها از میراث فرهنگی تا صنایع دستی به گردشگری ختم می‌شود یا این شاهد که «هرچه به موضوع میراث‌فرهنگی بپردازیم، این موضوع به توسعه گردشگری کمک می‌کند.»

با ایجاد حساب اختصاصی، درآمد موزه‌ها به خودشان برمی‌گردد

واریز درآمد موزه‌ها به خزانه‌ دولت و اختصاص درصدی از این درآمد به سازمان میراث فرهنگی و موزه‌ها اعتراضی است که در طول سال‌های گذشته به طور مداوم از سوی موزه‌داران و مسئولان میراث فرهنگیِ این سازمان مطرح می‌شد، اما پای راهکاری مناسب برای برطرف کردن آن در میان نبود و معمولا به همین نکته بسنده می‌شد که حدود ۷۰ درصد از این درآمد به موزه‌ها برگردانده می‌شود. هر چند برخی از مدیران موزه‌ها بارها اعلام کرده بودند این برگشتِ درآمد را به چشم نمی‌بینند، اما گذشته‌ از همه‌ این‌ها، حالا علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهور، اعلام می‌کند، با پیگیری‌هایی که انجام داده است توانسته درخواستِ باز کردنِ یک حساب اختصاصی برای بازگرداندن درآمد موزه‌ها به هر کدام از موزه‌ها را اجرایی کند.

او با اشاره به این‌که تعداد موزه‌های غنی در نقاط مختلف کشور زیاد است، و حتی غنای آثار تاریخی یک موزه‌ کوچک در زنجان در سطح آثار موزه ملی است، می‌گوید: با توجه به وجود این گستردگی در نقاط مختلف کشور و درآمدهای اندکی که از موزه‌ها به این سازمان تعلق می‌گرفت، اعتراض‌ها و پیگیری‌هایی به بخش‌های مختلف دولت داشتیم تا همه‌ درآمد موزه‌ها به دولت بازگردانده شود.

وی بیان می‌کند: گِله‌ من به بخش‌های مختلف دولت این بود که درآمدهای اندکی که از موزه‌ها به دست می‌آوریم به واسطه رونق گردشگری و ایجاد درآمد برای موزه‌هاست، اما آن درآمد نیز به سرجمع درآمدهای بودجه کل کشور واریز می‌شد و در نهایت عددی بین ۶۰ تا ۷۰ درصد به موزه‌ها تخصیص داده می‌شد.

او با اشاره به کمک سازمان برنامه و بودجه برای برطرف کردن این مشکل ادامه می‌دهد: پیگیری کردم تا درآمد موزه‌ها به ردیف‌های اختصاصی خود موزه داده شود، در واقع همان اندازه که پول به خزانه می‌رود، همان‌ اندازه نیز می‌توانیم هزینه کنیم.

با اعتراض به بخش‌های مختلف دولت برای بازگشت درآمدِ موزه‌ها به هر موزه و نه واریز آن به سرجمع درآمدهای بودجه کل کشور، خوشبختانه یک ردیف اختصاصی بودجه برای موزه‌ها اختصاص داده شد و خوشبختانه اکنون حساب اختصاصی برای موزه‌ها ایجاد شده است که بعد از واریز به خزانه دولت، همان مبلغِ درآمد موزه‌ای به حساب موزه‌ها برگردانده می‌شود

معاون رئیس جمهور با تاکید بر این‌که از این به بعد درآمد موزه‌ها در سرجمع قراردادهای دولت قرار نمی‌گیرد، ادامه می‌دهد: خوشبختانه یک ردیف اختصاصی بودجه برای موزه‌ها اختصاص داده شد، این کار باعث ایجاد انگیزه برای موزه‌ها می‌شود تا هر قدر که می‌توانند درآمد را افزایش دهند و دست‌شان باز می‌شود تا بتوانند برای موزه‌ها بیشتر هزینه کنند.

او با بیان این نکته ‌که در گذشته، درآمد موزه‌ها در سرجمع درآمدهای دولت و در قالب تخصیص اختصاص پیدا می‌کرد، می‌گوید: ممکن بود حتی بخشی از این اعتبار، به یک وزارتخانه اختصاص یابد، اما اکنون درآمد به خزانه می‌رود و این انگیزه برای موزه‌ها ایجاد می‌شود تا درآمدهای خود را بالاتر ببرند.

مونسان با اشاره به درخواستی که از موزه‌های زیرنظر سازمان میراث‌فرهنگی، مبنی بر بالابردن درآمد موزه‌های زیر نظر خود داشته است، بیان می‌کند: معمولا مدیران موزه‌ها بیان می‌کردند انجام این کار هیچ نفعی برای موزه‌ها ندارد، هر قدر که درآمد را افزایش دهیم، آن مبلغ به موزه بازگردانده نمی‌شود، آن‌ها معتقد بودند هر چقدر هم موزه پول بیشتری تولید کند، اما عدد کمتری به آن اختصاص پیدا می‌کند.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تاکید بر این‌که ابتدا همه‌ درآمدها باید به خزانه برود تا نخست توسط دولت کنترل شود، بیان می‌کند: خوشبختانه با پیگیری‌های مناسب، اکنون حساب اختصاصی برای موزه‌ها ایجاد شده است و بعد از واریز به خزانه دولت، همان مبلغِ درآمد موزه‌ای به حساب موزه‌ها برگردانده می‌شود.

مونسان با این‌ وجود با اشاره به برخی نکات منفی در موزه‌های زیرنظر سازمان میراث فرهنگی می‌گوید: جای تاسف دارد که یک سیستم الکترونیک راهنمایی در موزه ملی کشور وجود ندارد، یا بسیاری از اشیای تاریخی مانند لباس‌های سلطنتی در سعدآباد در معرض هوای عادی قرار دارند و قطعا به مرور از بین می‌روند.

او در پاسخ به این پرسش که بازگشت این درآمدها به حساب اختصاصی موزه‌ها چطور انجام می‌شود، تاکید می‌کند: مدت زمان برگشت درآمدها فرقی نمی‌کند، همین که این اتفاق تصویب شود و در قالبِ سرجمعِ درآمدهای سالانه تخصیص پیدا کند، یک اتفاق بسیار خوب است.

نحوه کنونی فروش بلیت در موزه‌ها مناسب نیست

معاون رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به نحوه‌ فروش بلیت در موزه‌های زیرنظر سازمان میراث‌ فرهنگی می‌گوید: فروش بلیت الکترونیک، شفافیت مالی و قدرت خرید مردم را بالا می‌برد و با این طرح هر کس در خانه‌ خود نیز می‌تواند بلیت تهیه کند.

او به نحوه‌ فروش بلیت در مجموعه‌ سعدآباد اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: این اتفاق در مجموعه‌های مانند سعدآباد اصلا خوب نیست، فقط در ورودی مجموعه بلیت فروخته می‌شود، اما اگر کسی در میانه‌های بازدید تمایل به بازدید از یک مجموعه جدید داشته باشد، باید همه راه را تا در ورودی مجموعه‌ به این بزرگی بازگردد و بار دیگر بلیت تهیه کند؛ این اتفاق خوب نیست.

مونسان با تاکید بر لزوم جلو بردن مسیر الکترونیک کردن فروش بلیت موزه‌ها، ادامه می‌دهد: در حال کار روی موضوعات الکترونیک کردن فرایندهای کلی در سازمان میراث فرهنگی هستیم. به عنوان مثال پرتابل گردشگری کشور یک نیازِ کشور است. در شرایط کنونی اگر با یک تعطیلی مواجه شویم، هیچ کس نمی‌داند در این تعطیلی، سازمان میراث‌فرهنگی چه تسهیلاتی می‌دهد یعنی گردشگران نمی‌دانند در این چند روز تعطیلی به چه نقاطی می‌توانند بروند. بنابراین باید داشته‌هایمان را در استان‌ها بارگذاری کنیم تا دست‌کم ایرانی‌ها با فضاها و مسیرهای گردشگری آشنا شوند و گردشگری داخلی و توزیع گردشگری تقویت شود.

به گفته‌ او، در این پرتابل گردشگری، باید داشته‌های کل کشور ارائه شوند و پروژه‌های متعدد جلو بروند. این اقدامات هر چند هزینه کمی از ما می‌گیرد، اما اثرگذاری بالایی دارد.

باید قوانین را تجمیع کنیم، تا مردم همه چیز را بدانند

ابلاغیه رئیس‌جمهور به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای تدوین قوانین مورد نیاز در این سه حوزه و برطرف کردن خلأهای قانونیِ حفاظت از میراث فرهنگی یکی دیگر از نکاتِ مهمی است که مونسان باید در راس کارهایش به آن توجه کند.

البته پیش از او زهرا احمدی‌پور در مدت زمان حضورش در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آن را در قالب یک دستور مطرح کرده و مسئولان مختلف در سه حوزه را موظف به تهیه‌ یک طرح جامع کرده بود. بعد از او نیز در ۱۹ آذر رئیس‌جمهور در دستوری به معاونِ خود در سازمان میراث فرهنگی، خواست تا در کمترین زمان یعنی سه‌ماهه اول سال ۹۷، دستورالعملی از قوانین جامع میراث فرهنگی و با هدف تهیه یک قانون جامع تدوین کند.

مونسان درباره‌ مشابهت کاری این دو دستور و میزان اقدامات انجام‌شده برای آن‌ها تا کنون می‌گوید: براساس آن دستور باید «قانونِ جامع حمایت از گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی» تهیه شود که تا کنون می‌توان گفت تقریبا قانون «حوزه میراث فرهنگی» آماده است، اما ما دنبال این هستیم تا در صورت امکان یک قانون داشته باشیم و همه آن‌هایی را که در هر سه حوزه فعالیت می‌کنند در بربگیرد. اکنون در همه جا پراکندگی قانون زیاد است، اگر بتوانیم باید قوانین را تجمیع کنیم و در یک بسته قرار دهیم تا همه، همه چیز را درباره‌ این سازمان بدانند.

او ادامه می‌دهد: رئیس‌جمهور نیز همان روز (۱۹ آذر) در ابلاغیه‌ای ماموریت‌هایی را برای ما تبیین کردند. در برنامه‌ ما این بود که سه‌ماهه اول سال آینده این قانون را نهایی کرده به دولت ارائه دهیم و تفکیک بگیریم. آقای رئیس‌جمهور در آن ابلاغیه به بخش میراث فرهنگی اشاره داشت و در آن به ما دو ماه فرصت داده است.

براساس ابلاغیه رئیس‌جمهور باید تا سه‌ماهه اول سال آینده قانون نهایی‌شده به دولت ارائه شود تا خلأهای قانونی در راستای حفظ آثار تاریخی احصا و اعلام شوندوی اضافه می‌کند: در آن ابلاغیه اعلام شده بود در این فاصله‌ دوماهه خلأهای قانونی در راستای حفظ آثار تاریخی احصا و اعلام شوند، بنابراین فکر می‌کنیم در آن مدت زمان به راحتی بتوانیم این درخواست را انجام دهیم، با توجه به این‌که در بحث میراث فرهنگی مشکلی نداریم.

او سپس با تاکید بر این‌که دستورالعمل اجرایی اعلام‌شده از سوی احمدی‌پور رئیس سابق میراث فرهنگی و ابلاغیه‌ رئیس‌جمهور هر کدام طرح‌های جدایی هستند، بیان می‌کند: طرح جامع حفاظتِ الکترونیک از موزه‌ها و سایت‌ توسط معاون توسعه و مدیریت به بخش‌های مختلف ابلاغ شده که ادامه‌ طرحِ «جامع حفاظت از میراث فرهنگی» است.

مونسان با تاکید بر محدودیت اعتبارات این سازمان می‌گوید: به واسطه حساسیت‌ها، عمده‌ اعتباراتِ ما به میراث‌فرهنگی داده می‌شود. ایران کشوری پهناور است. به عنوان مثال مدتی قبل در میدان امام (ره) همدان نخست یک حفاری کوچک انجام شد، اما اکنون گفته می‌شود یک مخزن از آثار تاریخی به دست آمده است، بنابراین به هر نقطه بپردازیم، کم است.

تصویب لایحه ساماندهی و احیای بافت‌های تاریخی کشور

او همچنین از تصویب لایحه ساماندهی و احیای بافت‌های تاریخی و میراث فرهنگی کشور و کمک به حوزه گردشگری در دولت خبر می‌دهد و می‌گوید: البته به صورت موازی طرحی را نمایندگان مجلس در کمیسیون فرهنگی با قید فوریت پیگیری می‌کنند که در آن به موضوعات جامع‌تری پرداخته شده، ولی خوشبختانه این لایحه در کمیسیون کلان‌شهرها نیز مطرح شد که در بیش از ۱۰ روز گذشته در صحن دولت تصویب شد.

مجلس تصویب کرد شهرداری‌ها می‌توانند اماکن تاریخی درون شهرها را تملک کنند و در مرمت، احیا، کاوش و معرفی آثار تاریخی مشارکت داشته باشندمعاون رییس‌جمهور اضافه می‌کند: این پروژه به حفظ، احیا و مرمت اماکن تاریخی و فاخر کمک می‌کند. بر این اساس شهرداری‌ها مجاز می‌شوند اماکن تاریخی درون شهرها را تملک کنند و درصدی از بودجه را برای این امر تخصیص دهند، در مرمت و احیا نیز می‌توانند کمک کنند و حتی برای کاوش و معرفی آثار تاریخی می‌توانند با ما مشارکت داشته باشند.

به گفته‌ او، قرار است شوراهای شهر بودجه‌ای را برای این منظور تخصیص دهند. در طرح مجلس نیز درصدِ مشخصی از بودجه را با این عنوان تعیین و شهرداری‌ها را به انجام این کار مکلف کرده‌اند.

وی بیان می‌کند: امیدواریم این طرح در صحن مجلس تصویب شود، چون موضوعات این سازمان گسترده است و اعتبارات ما جوابگوی این حجم از آثار نیست. امیدواریم با ورود شهرداری‌ها، دست‌کم ابنیه تاریخی و فاخر که در محدوده شهرها قرار گرفته‌اند، حفظ و احیا شوند.