خطرات پسازلزله از خود زلزله بیشتر است

 حدود سه هزار و ۲۷۰ هکتار، یعنی حدود ۵ درصد مساحت کل تهران را بافت فرسوده تشکیل می دهد، بافتی که هم به لحاظ ایمنی در برابر حوادثی مانند زلزله آسیب پذیر است و هم به لحاظ آسیب های اجتماعی با چالش اساسی رو به رو است.

محمد سالاری رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در گفتگو با خبرنگار مهر درباره چالشی به نام بافت فرسوده می گوید: یکی از مهمترین چالش های شهرسازی ما در کل کشور به ویژه کلان شهر تهران چالش گستردگی بافت های فرسوده است. در شهر تهران ما ۳۲۷۰ هکتار بافت فرسوده تمام عیار را داریم که همه مولفه های فرسودگی را دارند و در کنار آن هم حدود ۸ هزار هکتار بافت ناپایدار را داریم.

نوسازی در بافت فرسوده موضوعی است که البته مورد تاکید جدی قرار دارد و اقدامات مهمی نیز برای تحقق آن صورت گرفته، در مجموع، ۳۲ نهاد و دستگاه، متولی این امر هستند اما تا زمانی که همه دستگاه ها در کنار هم قرار نگیرند، شاهد اقدامات موثر در این زمینه نخواهیم بود.

سیدجلال ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به بافت فرسوده گفت: یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که در کلانشهرها در هنگام وقوع زلزله وجود دارد، وجود بافت های فرسوده شهرهاست. غالباً این بخش ها از ابنیه و ساختمان های قدیمی که عمر زیادی دارند تشکیل شده و بسیاری از این ساختمان ها در گذشته براساس اصول معماری و شهرسازی ساخته نشده اند. بسیاری از این ساختمان ها فوندانسیون و زیرسازی مناسبی نداشته و معابر آن ها بسیار باریک است و درصورت بروز زلزله حتی گاهی با کمترین لرزشی تخریب می شوند و باعث مسدود شدن معابر می شوند و همین امر باعث اختلال در تردد خودروهای امدادی می شود.

ملکی اضافه کرد: تراکم جمعیت در شهرهای بزرگ به ویژه بافت های فرسوده نیز از عوامل بالابرنده ریسک خطر است. مسایل دیگری چون پارک چندلایه و نامنظم خودروها، سقوط درختان، تیرهای برق و .... را هم به این مسایل باید اضافه کرد و آن وقت می بینید درصورت بروز زلزله، با یک بحران مواجه می شویم که روند امدادرسانی را با مشکلات زیادی مواجه می کند.

وی با اشاره به نقش دستگاه های دولتی گفت: دولت ها علاوه بر نقشی که در زمان زلزله و پس از آن دارند، نقش هایی را نیز به عنوان پیشگیری قبل از زلزله دارند و این ها باید در زمان قبل از بحران انجام شده باشد. اقدامات زیرساختی و آموزشی نظیر، فراهم کردن زیرساخت های لازم که باعث کاهش خسارت و آسیب ها می شود که از آن جمله می توان به برگزاری دوره های آموزشی برای هموطنان اشاره کرد که بحث در این باره در این مقال نمی گنجد.

نبود آمادگی می تواند باعث بحران شود

سخنگوی سازمان آتش نشانی با اشاره به زلزله و نگرانی شهروندان تهرانی گفت: زلزله یا هر حادثه طبیعی دیگری درصورتی که آمادگی لازم برای کنترل خسارات و آسیب های آن وجود نداشته باشد می تواند تبدیل به یک بحران شود. بحرانی که گاهی سال ها قابلیت بازگشت به وضعیت اولیه نخواهد بود.

وی افزود: بحران و حوادث بحرانی در تمام کشورهای دنیا اتفاق می افتد و تقریباً هیچ کشوری به تنهایی یارای مقابله کامل با بحران را ندارد. البته برخی کشورهای پیشرفته آمادگی های نسبتاً خوبی در این زمینه فراهم کرده اند، اما آنان نیز در مواجهه با بحران های عظیم کاری از پیش نمی برند. به عنوان مثال، ژاپن یک کشور زلزله خیر و پرطوفان است، اما با اقداماتی که در این خصوص انجام داده یک همزیستی مناسبی بین این کشور و این حوادث ایجاد شده و این امر، اتفاقی نیست.

ملکی تصریح کرد: گاهی خطرات پس از زلزله، از خود زلزله بیشتر است. مانند بی احتیاطی به هنگام خروج افراد. در موارد زیادی افراد به سرعت وارد معابر شده و با خودروهای عبوری برخورد کرده اند و یا به هنگام حرکت در راه پله ها به پایین سقوط کرده اند.

سخنگوی سازمان آتش نشانی گفت: استفاده از آسانسور نیز از عوامل خطرناک است. خطرات شکستگی خطوط انرژی مانند نشت آب که می تواند باعث جاری شدن در زیر آوارها و معابر شود و لوله های گاز که می تواند باعث انفجار و آتش سوزی شود.

وی گفت: در برخی زلزله های بزرگ دنیا، بخش زیادی از شهر بعد از زلزله در آتش قرار می گیرد. البته اقدامات خوبی در زمینه تعبیه سیستم قطع کن اتوماتیک در خطوط انرژی انجام شده که باید تکمیل شود.

نقش شهروندان در لحظه زلزله

ملکی اضافه کرد: دولت، بخش های غیردولتی و  مردم هر یک وظایفی دارند که باید با آنها کاملاً آشنا بوده و به سرعت انجام دهند.

سخنگوی سازمان آتش نشانی در ادامه گفت: دستگاه های دولتی در زمان وقوع بحران و حوادث طبیعی باید نسبت به آماده سازی و بسیج امکانات مورد نیاز اقدام کند. از جمله اعزام تیم های امداد و نجات، ایجاد مراکز درمان، بستری و اعزام، تهیه آذوقه و بویژه آب آشامیدنی سالم که از مهم ترین نیازهاست، تامین چادر، کانکس و امکانات اقامت موقت، فراهم شدن لوازم مورد نیاز مانند البسه، وسایل ارتباطی، وسایل بهداشتی، لوازم کودکان و...

ملکی با اشاره به نقش مردم در وقوع بحران گفت: مردم و هموطنان نیز می توانند در این زمینه بسیار کمک کنند. آنان باید با فراگیری دوره های آموزشی و عمل به آنها در زمان بحران از گسترش آسیب ها وتلفات جلوگیری کنند. نوسازی و مقاوم سازی ساختمان ها خصوصاً در روستاها و بافت های فرسوده از دیگر اقدامات موثر هموطنان است و نکته مهم اینکه در زمان بحران سراسیمه و بدون هدف وارد معابر و خیابان ها نشده و با ایجاد ترافیک های کاذب، مانع امدادرسانی نیروها نشوند.

وی تاکید کرد: به نیروهای امدادی و مسئولین اعتماد داشته باشند و از طریق رسانه های مورد تایید بویژه رادیو که رسانه ی زمان بحران است، در جریان اخبار و توصیه های لازم قرار بگیرند.