رشد آموزش عالی، بدون مطالعه بازار کار

ابراهیم صالحی‌عمران با اشاره به علت توسعه نظام آموزش عالی طی سال‌های اخیر و ارتباط آن با افزایش جمعیت فارغ التحصیل بیکار در کشور گفت: در نگاه کلی شکل گیری نظام آموزش عالی به تئوری سرمایه انسانی در غرب بر می گردد به طوری که بعد از جنگ جهانی دوم که کشورها به سمت توسعه و رشد اقتصادی حرکت کردند این موضوع نیز به عنوان یک عامل توسعه اقتصادی مد نظر قرار گرفت.

وی با بیان اینکه در ابتدا تمرکز سرمایه گذاری‌ها در غرب در حوزه توسعه سرمایه‌های مادی و فیزیکی بود گفت: بر همین اساس اقتصاددانان بر این باور بودند که از این طریق می‌توان به توسعه رسید اما به تدریج کشورها به این نتیجه رسیدند در کنار توسعه سرمایه‌های مادی و فیزیکی، توسعه دانش نیز باید مد نظر قرار گیرد.

سرپرست دانشگاه فنی و حرفه ای کشور ادامه داد: با همین رویکرد از سال ۱۹۶۰ میلادی انسان به عنوان یک ابزار توسعه اقتصادی در کشورها تلقی شد به طوری که در سال ۱۹۷۰ سرمایه گذاری در آموزش عالی و توسعه دانش در غرب به اوج خود رسید اما همزمان با اوج سرمایه گذاری و فرهنگ سازی در توسعه آموزش عالی، این موضوع در خود غرب مورد نقد قرار گرفت؛ همین فرایند و تجربه در ایران نیز اتفاق افتاد به طوری که بعد از ۸ سال جنگ تحمیلی، در دوره بازسازی، توسعه آموزش عالی در کشور به اوج خود رسید.

صالحی عمران افزود: هر چند اثرات مثبت رشد و توسعه نظام آموزش عالی را نمی توان انکار کرد اما این نگاه به توسعه، نباید یک نگاه افراطی باشد بلکه باید منطبق بر نیاز جامعه حرکت کند که طبیعتا نیاز امروز جامعه اشتغال است.

وی تصریح کرد: در کنار سیاست های نادرست توسعه افراطی نظام آموزش عالی، در جامعه نیز یک فرهنگ مثبت از دانشگاه و آموزش عالی ایجاد شد و این موضوع به تدریج منجر به افزایش و گسترش دانشگاه‌های نامتوازن و همچنین ایجاد رشته‌های غیر مرتبط با نیاز جامعه شد.

سرپرست دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور با تاکید بر اینکه عطش دریافت مدرک تحصیلی در بین جوانان و تشویق والدین به تحصیلات عالی فرزندان نیز به توسعه بی رویه نظام آموزش عالی دامن زد، افزود: ضمن اینکه سیستم دولتی نیز مدرک محور شد به طوری که حتی هم اکنون ارتقا جایگاه‌ها و مشوق‌ها منوط به داشتن مدارک عالی تحصیلی است. بنابراین می توان گفت سیاست‌گذاری‌های اشتغال دولتی نیز به این عطش دامن زد و به این ترتیب چالش عدم انطباق رشته‌های تحصیلی در نظام آموزش عالی با نیاز بازار کار خود را نشان داد.

صالحی عمران با بیان اینکه نتیجه این سیاستگذاری‌ها امروز منجر به افزایش تعداد بیکاران فارغ التحصیل دانشگاهی شده است، گفت: یکی از ایرادات فعلی در نظام سیاستگذاری دولتی ناشی از ادوار گذشته این است که در توسعه نظام آموزش عالی، دنیای مشاغل و نیاز بازار کار مطالعه و شناسایی نشده است.

وی با بیان اینکه البته اخیرا مشاغل و کسب و کارهای متناسب با نیاز هر منطقه از سوی وزارت کار شناسایی شده است، ادامه داد: اکنون باید در این جهت گام برداریم که چه دانش‌هایی برای این کسب و کارهای شناسایی شده، نیاز است تا در نظام آموزش عالی مورد توجه قرار گیرد.

صالحی عمران تاکید کرد: امروز باید بگوییم نظام آموزش عالی نیروی کار ماهر تربیت نمی کند. نظام آموزش عالی مهارت‌های متناسب با نیاز بازار کار را به دانشجویان ارائه نکرده و صِرف دانش های نظری که البته نیاز آموزش عالی است، نمی توان اشتغال ایجاد کرد.

سرپرست دانشگاه فنی و حرفه ای کشور با اشاره به اینکه هر چند این دانشگاه نیز نقاط ضعفی دارد گفت: اما دانشگاه فنی و حرفه‌ای ماموریت گرا است و مطالعات لازم برای ارائه آموزش‌های مهارتی در راستای نیاز بازار کار به عنوان یکی از اهداف این دانشگاه در نظر گرفته شده است.

شناسایی رشته‌های جدید تحصیلی مبتنی بر نیاز بازار کار

وی با تاکید بر اینکه مطالعات رشته‌های جدید تحصیلی مبتنی بر صلاحیت و نیاز بازار کار نیز در دستور کار دانشگاه فنی و حرفه ای قرار دارد اظهار کرد: هدف از این اقدام این است که فارغ التحصیلان بلافاصله پس از اتمام تحصیل خود، بتوانند وارد بازار کار شوند.

صالحی عمران تربیت نیروی کار «حد متوسط» را یکی دیگر ماموریت‌های جدید دانشگاه فنی و حرفه‌ای عنوان کرد و گفت: با اجرای این سیاست، افراد با گذراندن دوره‌های کوتاه مدت می‌تواند پس از کسب مهارت‌های فنی، وارد بازار کار شوند.

رشته‌های جدید با رویکرد اشتغال باید شناسایی شوند

رئیس انجمن آموزش عالی کشور همچنین با تشریح ضعف نظام آموزش عالی در تربیت نیروی کار ماهر گفت: دانشگاه‌های ما ناگزیر هستند تا به سمت ارائه آموزش های مهارتی و حرفه ای‌گرایی حرکت کنند چرا که امروز باید بگوییم بسیاری از واحدهای درسی در دانشگاهها سنتی و قدیمی هستند که باید این واحدهای درسی حذف شوند ضمن اینکه باید رشته های تحصیلی جدیدی شناسایی شوند تا سطح مشاغل مورد نیاز را پوشش دهد.

وی با بیان اینکه سطح کیفی آموزشی در دانشگاه‌ها از نظر تنوع و میزان مشاغل باید توسعه یابد و به بازار کار متصل شوند، کشف مشاغل جدید متناسب با فناوری‌های نوین و نوظهور را از اهداف جدید دانشگاه فنی و حرفه‌ای نام برد و افزود: در حالی که حدود ۱۵۰ رشته تحصیلی در این دانشگاه تدریس می‌شود اما بسیاری از این رشته‌ها سنتی و قدیمی هستند که در این شرایط تعریف مشاغل جدید ضرورت دارد.

تحصیل ۸۰ درصد دانشجویان فقط در ۲۰ رشته تحصیلی

صالحی عمران با بیان اینکه امروز ۸۰ درصد دانشجویان ما فقط در ۲۰ رشته تحصیلی مشغول به تحصیلی هستند گفت: این بدان معناست که ما  نتوانستیم دانشجویان را برای تحصیل در رشته‌های دیگر هدایت کنیم و به دلیل اینکه در رشته‌های اشتغالزا جذابیت ایجاد نکردیم امروز داوطلب به سراغ رشته‌های تحصیلی اشباع شده می رود.

رئیس انجمن آموزش عالی کشور در پایان تاکید کرد: البته علاوه بر اصلاح سیاست‌های آموزش عالی منطبق بر نیاز بازار کار باید اصلاحاتی خارج از نظام آموزش عالی در اقتصاد صورت گیرد.