چه کسی صاحب سهام خودروسازان می شود؟

دنیای اقتصاد: تب فروش سهام خودروسازان کشور این روزها بالا گرفته است، تا آنجا که پس از ایران‌خودرو، دیگر خودروساز بزرگ داخلی نیز به‌دنبال واگذاری بخشی از سهام خود به بخش خصوصی است.

حدود یک ماه پیش بود که ایران‌خودرو اعلام کرد سهام ۸/ ۱۵ درصدی شرکت سرمایه‌گذاری سمند به‌صورت مزایده واگذار خواهد شد و قرار بود ظرف حداقل ۱۰ روز پس از انتشار آگهی موردنظر، این سهام در بورس عرضه شود. با این حال اما سهام موردنظر در محدوده زمانی اعلامی، عرضه نشد تا شائبه‌هایی مبنی‌بر منتفی شدن این موضوع ایجاد شود. این در شرایطی است که ایران‌خودرویی‌ها به‌تازگی اعلام کرده‌اند سهام ۸/ ۱۵ درصدی شرکت سرمایه‌گذاری سمند در تاریخ یازدهم بهمن‌ماه امسال عرضه خواهد شد.

جدا از ایران‌خودرو اما شنیده می‌شود دومین خودروساز بزرگ کشور نیز به‌دنبال فروش سهام زیرمجموعه خود است. براساس شنیده‌ها، گویا گروه خودروسازی سایپا قصد دارد تمام یا بخشی از سهام پارس‌خودرو را به بخش خصوصی واگذار کند. پارس‌خودرو در حال حاضر سومین خودروساز بزرگ ایران به شمار می‌رود و پیش‌تر نیز در مقاطعی صحبت‌هایی مبنی‌بر واگذاری آن به میان آمده بود. هرچند هنوز اخبار رسمی درباره فروش سهام پارس‌خودرو منتشر نشده، با این حال منابع آگاه می‌گویند سایپا به‌دنبال واگذاری این سهام بوده و این احتمال وجود دارد که در آینده‌ای نه چندان دور، آگهی عرضه آن در بورس منتشر شود.

اما خودروسازان داخلی در شرایطی به‌دنبال فروش سهام خود و زیرمجموعه‌هایشان هستند که هنوز دلیل اصلی این ماجرا مشخص نیست. البته گمانه‌زنی‌هایی در این مورد انجام شده که در این بین، مشکلات مالی بیش از سایر موارد، قریب به صحت است. به گفته منابع آگاه در خودروسازی، در حال حاضر شرکت‌های خودروساز کشور از اوضاع مالی مناسبی برخوردار نبوده و با وجود افزایش تولید و فروش، همچنان زیان انباشته‌ای بالا دارند.

شرایط به شکلی است که خودروسازان کماکان با مشکلات مالی درگیر بوده و دخل و خرج‌شان چندان با هم نمی‌خواند. از همین رو گفته می‌شود هدف اصلی ایران‌خودرو و سایپا از فروش سهام، تامین نقدینگی است. البته گمانه‌زنی‌های دیگری نیز در این مورد انجام شده و برخی معتقدند خودروسازان داخلی از سوی نهادهای بالاسری بابت خصوصی‌سازی، تحت فشار قرار گرفته‌اند.هرچه هست، تب فروش سهام در خودروسازان داخلی بالا گرفته و حالا همه انتظار مشخص شدن نام و نشان خریداران را می‌کشند. اتفاقا پرسش مهمی که این روزها مطرح می‌شود این است که سهام ایران و سهام پارس‌خودرو در نهایت به چه کسانی خواهد رسید؟

اگرچه برای پاسخ به این پرسش مهم فعلا باید صبر کرد، با این حال چند گزینه در این مورد مطرح شده و احتمال اینکه خریداران نهایی جزو همان‌ها باشند، بعید نیست. در این بین، قطعه‌سازان که همواره در این سال‌ها سودای خودروساز شدن را در سر پرورانده‌اند، یکی از گزینه‌های اصلی خرید سهام ایران‌خودرو و پارس‌خودرو به شمار می‌روند.

در حال حاضر بخشی از سهام ایران‌خودرو در اختیار قطعه‌سازان قرار دارد و آنها می‌خواهند با خرید سهام ۸/ ۱۵ درصدی شرکت سرمایه‌گذاری سمند، نقش و نفوذ خود را در بزرگ‌ترین خودروساز داخلی افزایش دهند. البته آن طور که شنیده می‌شود، پاسخ ایران‌خودرویی‌ها به یکی از قطعه‌سازان بزرگ داخلی برای خرید سهام موردنظر، منفی بوده و از همین رو قطعه‌سازان به‌دنبال تشکیل یک کنسرسیوم برای خرید این سهام هستند.

همچنین احتمال اینکه قطعه‌سازان برای خرید سهام پارس‌خودرو نیز پیشقدم شوند، بسیار بالا است، چه آنکه آنها را یک قدم بزرگ به رویایشان یعنی خودروساز شدن، نزدیک خواهد کرد. به جز قطعه‌سازان اما از شرکت‌های خارجی نیز به‌عنوان مشتاقان خرید سهام خودروسازان کشور یاد می‌شود و در این بین، اشتیاق آنها به پارس‌خودرو بسیار زیاد است.

به‌عنوان مثال، رنویی‌ها بارها از علاقه خود به خرید سهام خودروسازان داخلی به خصوص پارس‌خودرو گفته‌اند، با این حال هیچ‌گاه روی خوش از طرف ایرانی ندیده‌اند. این در شرایطی است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، واگذاری سهام خودروسازان داخلی به شرکت‌های خارجی بهترین گزینه است و می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه خودروسازی کشور داشته باشد.

به اعتقاد آنها، بهترین گزینه برای خرید سهام خودروسازان کشور، برندهای معتبر خارجی هستند؛ زیرا آنها می‌توانند به آموزش نیروهای داخلی بپردازند. به‌عنوان مثال، شرکتی مانند پارس‌خودرو که گفته می‌شود بسیار مجهز بوده و از امکانات مناسبی برای توسعه برخوردار است، گزینه بسیار مناسبی برای واگذاری به خودروسازان خارجی محسوب می‌شود.

در صورت رخ دادن چنین اتفاقی و گسترش و تعمیم آن، می‌توان امیدوار بود که خودروسازی ایران راه توسعه و جهانی شدن را زودتر و به نوعی از مسیر میانبر طی کند. اتفاقا تجربه‌های جهانی نشان داده که چنین سناریویی در دنیا بسیار جواب داده و برخی شرکت‌های حتی ورشکسته، پس از واگذاری به خارجی‌ها، کاملا احیا و پویا شده و در مسیر توسعه قرار گرفته‌اند.

در این مورد، داوود میرخانی‌رشتی، مشاور انجمن خودروسازان ایران و مدیرعامل پیشین ایران‌خودرو می‌گوید: واگذاری سهام خودروسازان داخلی به خارجی‌ها سبب می‌شود چیزهایی را که نمی‌دانیم، یاد بگیریم. وی با بیان اینکه چند دهه است از خودروسازی دنیا عقب افتاده‌ایم، می‌افزاید: با وجود این عقب‌افتادگی، می‌طلبد که کار را به کاربلد بسپاریم و بنابراین بهترین تصمیم در مورد سهام خودروسازان داخلی این است که آنها را به خارجی‌های معتبر بسپاریم.

میرخانی با بیان اینکه البته خارجی‌ها نیز به‌دنبال منافع خود در خودروسازی و بازار ایران هستند، تاکید می‌کند: با این حال صرف واگذاری سهام خودروسازان داخلی به شرکت‌های خارجی می‌تواند سبب یادگیری ما شود و این اتفاق بسیار مثبتی است. مدیرعامل پیشین ایران‌خودرو اما با اشتباه دانستن واگذاری سهام خودروسازان به قطعه‌سازها می‌گوید: به‌نظر می‌رسد که قطعه‌سازان نیز در صورت سهامداری همچون خودروسازان نسبت به اداره این شرکت‌ها اقدام خواهند کرد؛ بنابراین باید به‌دنبال خریدار اصلح بود.