جشنواره با حاشیه آغاز شد

روزنامه شهروند-مریم نراقی: در حالی ‌که امروز سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر آغاز به کار می‌کند، کانال تلگرامی برنامه حالا خورشید به تهیه‌کنندگی و اجرای رضا رشیدپور در یک اقدام عجیب نظرسنجی‌ را منتشر کرده است که در آن از مخاطبان سوال کرده «شما حدس می‌زنید کدام فیلم در جشنواره فیلم فجر سیمرغ بهترین فیلم را دریافت خواهد کرد؟» این در حالی است که هنوز مردم هیچ‌کدام از فیلم‌های جشنواره را ندیده‌اند. در حقیقت امسال به دلیل آماده‌نبودن بسیاری از فیلم‌ها حتی اهالی رسانه هم که قبل از جشنواره بسیاری از فیلم‌ها را در اکران‌های خصوصی می‌دیدند، موفق به تماشای فیلم‌های این دوره جشنواره نشدند. حالا سوال اینجاست که این نظرسنجی با چه رویکردی انجام شده و هدف دست‌اندرکاران برنامه حالا خورشید از این اقدام شائبه‌برانگیز چه بوده است.

١- ماجرا زمانی بحث‌برانگیزتر می‌شود که با اختلاف فیلم «به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا در رأس این نظرسنجی قرار دارد. فیلمی که حتی تا چند روز پیش هم شنیده می‌شد هنوز آماده نیست و ممکن است به جشنواره امسال نرسد؛ البته شنیده‌ها حاکی از این بود که شاید آماده‌نبودن فیلم بهانه‌ای برای کنار کشیدن ابراهیم حاتمی‌کیا از رقابت در جشنواره امسال است. جشنواره سی‌وششم رقبای قدرتمندی در مقابل «به وقت شام» دارد. «تنگه ابوغریب» به کارگردانی بهرام توکلی که شنیده می‌شود در نخستين تجربه دفاع مقدسی این کارگردان اثر قابل توجهی است و فیلم «سرو زیر آب» تازه‌ترین ساخته محمدعلی باشه آهنگر که یکی از مهمترین فیلم‌های جشنواره امسال با موضوع دفاع مقدس است و شاید به نوعی فیلم «بمب» پیمان معادی مهمترین رقبای حاتمی‌کیا در جشنواره سی‌وششم هستند. از آن سو «امپراطور جهنم»‌ اگر چه فیلم مهمی محسوب نمی‌شود اما کارگردان فیلم یعنی پرویز شیخ‌طادی می‌تواند رقیب شخصی ابراهیم حاتمی‌کیا باشد. «لاتاری» هم جدیدترین ساخته محمدحسین مهدویان و به تهیه‌کنندگی محمود رضوی است، اگر چه لاتاری مضمون دفاع مقدسی ندارد اما می‌تواند یکی از رقبای حاتمی‌کیا در طیف سینمای ارزشی باشد. شاید شنیدن اخبار حضور این فیلم‌ها در جشنواره امسال دلیل موجهی بود که ابراهیم حاتمی‌کیا برای حضور در عرصه رقابتی امسال مردد شود.

٢- از آن‌سو اما گمانه‌زنی‌های فراوانی در مورد «به وقت شام» حاتمی‌کیا مطرح بود. حدس و گمان‌ها در محافل سینمایی حکایت از آن داشت که امسال هم مانند دوره‌های پیشین توجه ویژه‌ای به فیلم حاتمی‌کیا خواهد شد؛ برخی شنیده‌ها حاکی از این بود که حاتمی‌کیا برای حضورش در جشنواره امسال شرط دریافت سیمرغ بهترین فیلم را مطرح کرده است و بسیاری از اکنون معتقدند سیمرغ بهترین فیلم جشنواره امسال به فیلم حاتمی‌کیا تعلق می‌گیرد. همین حرف‌و‌حدیث‌ها سبب شد بسیاری از فیلمسازان در پاسخ به دلیل عدم‌ حضورشان در جشنواره از همین اتفاقات از پیش تعیین‌شده گلایه کنند.

٣- فارغ از این‌که نظرسنجی‌ها و اقداماتی از این دست چه تأثیری بر آراي مردمی جشنواره دارد، نکته جالب این نظرسنجی این است که مردم هم کاملا با حواشی سینمای ایران آشنا هستند. مخاطبان برنامه «حالا خورشید» که در نخستين ساعات روز پخش می‌شود و قاعدتا ازجمله کسانی نیستند که آنها را سینمادوست می‌نامیم. در حقیقت بیشتر حالا خورشید را کاسبان و کارمندان سحرخیز و زنان خانه‌داری که برای راهی‌کردن فرزندان و همسران‌شان از خواب بیدار شده‌اند، تشکیل می‌دهند و وقتی در یک رأی‌گیری که اکثر شرکت‌کنندگانش از این طیف هستند، چنین نتیجه‌ای حاصل می‌آید، می‌تواند دلایل خاصی داشته باشد. در حقیقت در رأی‌گیری بین تماشاگران عام سینما یا کارگردانی که واقعا پرطرفدار است رأی می‌آورد یا کارگردانی که مردم در روزهای منتهی به رأی‌گیری یک سابقه ذهنی پر و پیمان از او داشته باشند. حاتمی‌کیا به گواهی آمار فروش فیلم‌هایش هیچ‌گاه جزو فیلمسازان خیلی پرطرفدار نبوده و با چنین پیش‌زمینه‌ای وقتی چنین سینماگری در رأی‌گیری میان آثاری که کسی آنها را ندیده بیش از ٨٢‌درصد آرا را به دست می‌آورد، به این معنا می‌تواند باشد که اکثریت مطلقی از مردم به این باور رسیده‌اند که اراده‌ای در کار است تا این کارگردان در جشنواره امسال سیمرغ بهترین فیلم را به خانه ببرد که اگر چنین نیست، آیا کسی می‌تواند فلسفه یا حتی دلیل رأی‌گیری میان فیلم‌هایی را که هیچ کدامشان را هیچ‌کس ندیده است، توضیح دهد؟

بعد از این‌که گفته شد انتخاب مهران مدیری به‌ عنوان مجری برنامه سینمایی هفت در روزهای جشنواره فیلم فجر بی‌فرجام مانده و رضا رشیدپور مجری همه فن حریف این روزهای تلویزیون قرار است این برنامه را اجرا کند، شایع شد که رقابت مجری‌ها برای اجرای این برنامه نه بر پایه شایستگی‌های آنها که بیشتر برپایه رقابت اسپانسرهای حامی هر کدام از این مجری‌ها صورت گرفته است. در حقیقت مدیری که شنیده می‌شد به واسطه پشتیبانی اسپانسری که اخیرا به حامی ثابت او و برنامه‌اش در شبکه نسیم تبدیل شده، برنده شده است، بعد از انتشار گزارش‌هایی علیه مدیری و صحبت‌های سربسته یک مقام مسئول درباره «یک مجری مشهور تلویزیون» که بدهکار موسسات اعتباری ا‌ست، عرصه را به رشیدپور واگذار کرد که او نیز چون مدیری مجری مناسبی برای هفت نبود و حتی آن کاریزمای مدیری را نیز که تنها پوئن مثبت او در این برنامه بود، نداشت. حالا در این وضع و حال که رشیدپور و توانایی‌هایش برای اجرای برنامه سینمایی زیر سوال است، با این نظرسنجی سینمایی که راه‌انداخته، حتی بیش از پیش دانسته‌هایش درباره سینما و به عبارت بهتر صلاحیتش را برای اجرای هفت مورد تردید قرار می‌دهد. البته او مجری باهوشی است و هیچ بعید نیست با دیدن واکنش‌های منفی علیه چنین اقدامی به‌سرعت موضعش را تغییر داده و مثلا چنین وانمود کند که هدفش از این کار هشدار به مدیران سینمایی بوده که مردم تمایل آنها برای حمایت از حاتمی‌کیا را فهمیده‌اند؛ اما....

چنین نظرسازی‌هایی هر جا که پای آرای مردمی وسط باشد می‌تواند آن آرا را جهت داده و نتیجه نهایی رأی‌گیری را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. البته هیچ هم بعید نیست چه با رأی عادلانه داوران، چه با امدادهای غیبی و چه چنین رأی‌سازی‌هایی درنهایت نتیجه‌ رأی‌گیری حالا خورشید در جشنواره هم تکرار شود؛ اما حالا با توجه به این‌که تمام این فیلم‌ها از فردا قرار است علاوه بر محضر داوران با معیار آرای مردمی نیز مورد قضاوت قرار گیرند، رأی‌گیری حالا خورشید به‌ عنوان یک عامل مخل و حداقل این‌که به‌عنوان یک عنصر تبلیغاتی خواه‌نا‌خواه به کمک فیلم حاتمی‌کیا آمده و واکنش‌هایی را نیز در میان سینماگران حاضر در جشنواره به وجود آورده است. انتظار بی‌جایی نیست اگر بخواهیم رضا رشیدپور حداقل این رویکردهای غیرمنطقی ظاهرا حمایتگرانه را در اجرای برنامه هفت دخالت ندهد.