بازگشت دوباره داعش به شام

دیده‌بان سوری حقوق بشر که در بریتانیا مستقر است معتقد است کنترل ۵۰ درصدی داعش بر سوریه طی سال گذشته (۲۰۱۷) به ۳ درصد کاهش یافت اما در دو ماه گذشته (ژانویه ۲۰۱۸ و دسامبر ۲۰۱۷) «خلافت اسلامی» به شکل خزنده توانست قلمروی خود را از ۳ درصد به ۷/ ۳ درصد افزایش دهد و ۸۲ روستا در شمال غرب سوریه را به تصرف در آورد. در سال ۲۰۱۷ و با سقوط رقه، پایتخت خلافت، اعضای این گروه به مناطق بیابانی میان سوریه و عراق رفته بودند. فایننشال‌تایمز می‌افزاید در ماه‌های اخیر که روسیه و آمریکا مبادرت به اتهام‌زنی به یکدیگر در سوریه کرده‌اند، داعش فرصت را مغتنم شمرد و خود را در شرق سوریه احیا کرد. کلنل ریان دیلون، سخنگوی ائتلاف آمریکایی می‌گوید: «نیروهای داعش متفرق هستند و هدف‌گیری‌شان دشوار است.»


«کریستجن نیلسن»، وزیر امنیت داخلی آمریکا، به تازگی در واشنگتن گفت: «شبه‌نظامیان داعش در حال فرار از سوریه و عراق هستند. افراطی‌ها زیرزمینی می‌شوند، به سایر پناهگاه‌های امن از جمله در اینترنت می‌روند و به کشورهای مبدا خودشان باز می‌گردند.» «ژنرال پل جی. سِلوا»، معاون ستاد مشترک ارتش آمریکا، هفته گذشته به خبرنگاران گفت بقیه رهبران داعشی حتی آنهایی که درحال فرار هستند هنوز ارتباطات «نسبتا قوی» با شبکه شبه‌نظامیان زیرزمینی دارند. درحالی‌که دونالد ترامپ در نطق جدید سالانه‌اش روی آزادسازی تقریبا کل اراضی تحت اشغال داعش در سوریه و عراق تاکید کرد اما ارتش و مقام‌های اطلاعاتی آمریکا می‌گویند این گروه هنوز هم قادر است حامیانش را جذب و توانمند سازد تا حملاتی را صورت دهند.

به نظر می‌رسد ترامپ در سخنرانی خودش به این مساله اذعان کرده باشد که گفت: «کارهای بسیار بیشتری باید انجام شود.» تحلیلگران می‌گویند نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد شبه‌نظامیان داعش از تاکتیک‌های چریکی برای ترساندن غیرنظامیان استفاده می‌کنند. «اوتسو ایهو»، تحلیلگر ارشد مرکز Jane در IHS Markit لندن می‌گوید: «این گروه درحال تبدیل شدن به سازمانی زیر زمینی است که بهای بیشتری به تاکتیک‌های نامتقارن همچون حملات انتحاری علیه اهداف آسان در مناطق امن دولتی مثل بغداد می‌دهد.» او در ادامه به حمله ماه گذشته دو عامل انتحاری در بغداد اشاره کرد که ده‌ها کشته و بیش از ۹۰ زخمی داشت. این حمله در یک میدان پرتردد بغداد انجام شد که معمولا کارگران برای یافتن کار به آنجا مراجعه می‌کنند.

برآورد شمار شبه‌نظامیانی که از سوریه یا عراق و مناطق دیگر فرار کردند، آسان نیست اما سایر تحلیلگران اطلاعاتی و ضد تروریسم آمریکا و سایر کشورهای غربی که به ارزیابی‌های محرمانه دسترسی دارند شمار آنها را دست‌کم هزاران تن می‌دانند. بسیاری از آنها به همراه همسران و فرزندانشان که عمدتا افراطی شدند، سفر می‌کنند و می‌توانند خطرات امنیتی داشته باشند. ماه دسامبر، رایان دیلون، تاکید کرد: «فرماندهان رژیم سوریه در شرق سوریه می‌گویند شبه‌نظامیان داعش ممکن است از صفوف دفاعی سوریه و روسیه در دره رود فرات خودشان را به نواحی نزدیک دمشق برسانند.» وقتی نیویورک‌تایمز در ماه دسامبر از تعداد این مبارزان پرسید، وی جواب داد که بیش از هزار مبارز و خانواده‌هایشان از رود فرات عبور کرده‌اند.