وقتی تیلرسون اعراب را علیه ایران می‌شوراند

رکس تیلرسون که برای کنفرانس حمایت از عراق در کویت به سر می‌برد با شبکه عربی الحره کویت گفتگو کرده است، وزیر خارجه آمریکا در این مصاحبه ضمن اظهارات نخ نمای همیشگی ایران را متهم می‌کند به حضور نظامی در دیگر کشور‌های همسایه و سوریه، بر همین اساس درباره مسائل مختلف از قبیل: بازسازی عراق، حضور آمریکا در عراق، شکست داعش، تحولات اخیر سوریه و حمله اخیر اسرائیل به این کشور و نقش ایران در تحولات منطقه و مسائل دیگر به پرسش‌ها پاسخ داد.

مشروح مصاحبه :


جناب وزیر، ابتدا از شما تشکر می‌کنم که وقت خود و این فرصت را در اختیار تلویزیون الحره قرار دادید. ما این گفتگو را از جایی شروع می‌کنیم که شما روزتان را در کویت با آن به پایان رساندید -- یک روز طولانی. نظر شما در این باره چیست که کویت که زمانی مورد تجاوز نظامی عراق، در دوره رژیم سابق، قرار گرفت اکنون میزبان کنفرانسی برای بازسازی عراق است؟
من فکر می‌کنم این نشان دهنده اهمیتی است که کویت، و نیز کل کشور‌های خلیج (فارس) و جهان عرب، برای آینده عراق قائل اند. عراق سال‌های طولانی از بقیه کشور‌های منطقه خلیج (فارس) دور افتاده بود و من فکر می‌کنم اکنون مشاهده این نزدیکی و برقراری دوباره فعالیت اقتصادی، برقراری دوباره روابطی که برای آینده عراق بسیار مهم خواهد بود، بسیار دلگرم کننده است؛ و بیش از ۱۰۰ شرکت آمریکایی در این کار -- یا در کنفرانس بازسازی عراق -- مشارکت کرده اند. بخش خصوصی آمریکا چه نقشی می‌تواند در بازسازی عراق ایفا کند؟

من فکر می‌کنم این کاملا روشن است که آوردن دلار برای سرمایه گذاری در عراق برای ایجاد شغل و رشد اقتصادی در عراق بسیار مهم است. اما فراتر از آن، آوردن شیوه‌های تجارت آمریکایی و ارزش‌های آمریکایی به عراق نیز مهم است. شرکت‌های آمریکایی به تعامل و همکاری با رژیم‌هایی که حاکمیت قانون را با قدرت اعمال می‌کنند خو گرفته اند و من فکر می‌کنم این مسئله آنچه را در عراق برای موفقیت در دراز مدت نیاز داریم، تقویت می‌کند.

منتقدان می‌گویند دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا پولی برای بازسازی عراق نخواهد داد و بر بخش خصوصی و سازمان‌های بین المللی متکی خواهد بود. پاسخ شما به آن‌ها چیست؟
کاملا مشخص است که این کنفرانس قرار نبود کنفرانس کمک کنندگان یا کنفرانس وعده دادن باشد. این کنفرانس در واقع برای این برگزار شده است که اطمینان یابیم شرکت ها، بخش خصوصی، و نیز دیگر موسسات وام دهنده به درک خوبی از اوضاع کنونی عراق پس از شکست داعش، و فرصت‌هایی که در دسترس قرار گرفته است، برسند و این کنفرانس برای ایجاد علاقه و هیجان درباره عراق به عنوان یک فرصت خوب برای سرمایه گذاری و تجارت برگزار شده است. با این کار، ما اطمینان داریم که کار بسیار زیادی در زمینه بازسازی عراق از طریق بخش خصوصی و نیز با مشارکت موسسات وام دهنده -- مانند شرکت سرمایه گذاری خصوصی برون مرزی (OPIC)، بانک صادرات و واردات آمریکا (Ex-Im)، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول -- انجام می‌گیرد و همه این‌ها عناصر مهمی برای اطمینان یافتن از آینده موفق عراق هستند.


آیا شما از نتایج آنچه امروز به دست آوردید، رضایت دارید؟
تیلرسون: من فکر می‌کنم علاقه بسیار زیادی وجود داشت. ما چند شرکت را داشتیم که آمدند و در این کنفرانس حضور یافتند، اما چند شرکت هم هستند که یا اعلام کردند فرصت‌هایی برای مشارکت در بازسازی عراق به دست آورده اند، یا اینکه با عراق سرگرم مذاکره اند. من فکر می‌کنم این واقعا مهم بود که اکنون عراق را در ویترین بگذاریم و همانطور که در اظهاراتم گفتم، نشان دهیم که این کشور آماده تجارت است؛ و در خصوص آینده حضور آمریکا در عراق، فکر می‌کنید این حضور چگونه خواهد بود؟

اگر سوال شما درباره حضور دولت آمریکا یا حضور نظامی باشد، این موضوعی است که هنوز باید درباره آن با دولت عراق، با حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، مذاکره کنیم. البته آن‌ها انتخابات را پیش رو دارند. ما امروز هنوز در عراق حضور داریم تا اطمینان یابیم که داعش دوباره ظاهر نشود. هرچند ما داعش را شکست داده ایم و آن را از مناطقی که در عراق اشغال کرده بود بیرون کرده ایم. ما می‌دانیم -- همانطور که نخست وزیر عبادی نیز به آن اذعان دارد -- هنوز عناصری از داعش هستند که عراق را تهدید می‌کنند و ما قصد داریم تا آنجا که لازم باشد در عراق بمانیم تا اطمینان حاصل کنیم که با این عناصر نیز برخورد کرده ایم.


ائتلاف بین المللی ضد داعش پیشرفت‌های بزرگی در سوریه و عراق داشت. بزرگترین چالشی که شما هنوز با آن مواجه اید چیست و چه طرح یا هدفی برای سال آینده دارید؟
نشست وزیران که ما امروز برای ائتلاف جهانی ضد داعش تشکیل دادیم فرصت بسیار مهمی بود تا همه اعضای ائتلاف گردهم بیایند و به موفقیت‌هایی که در عراق و سوریه به دست آمده است اذعان کنند. اما ما این را نیز می‌دانیم که شکست داعش یک تهدید جهانی نیز به وجود آورده است و ما می‌کوشیم از این فرصت استفاده کنیم و به بررسی این بپردازیم که جنگجویان خارجی چگونه ممکن است بخواهند به کشور‌های خود بازگردند و ما چگونه می‌توانیم رد کسانی را که با داعش همکاری می‌کرده اند، بگیریم. ما مجموعه جدیدی از اصول راهنما را تصویب کردیم که راهنمای تلاش‌های ما در آینده خواهد بود و مبنای آن نیز مبادله فراوان اطلاعات، جمع آوری اطلاعات با استفاده از بانک اطلاعاتی اینترپل است. بنابراین، ما وارد مرحله بعدی شده ایم که مرحله اطمینان یافتن از این است که داعش را برای همیشه شکست می‌دهیم.


جناب وزیر، نگرانی‌هایی در منطقه به سبب رویارویی اخیر میان اسرائیل، ایران، و سوریه به وجود آمده است. برخی نگران وقوع جنگی منطقه‌ای هستند. آیا شما هم این نگرانی را دارید؟

من درست قبل از اینکه سفرم به منطقه را شروع کنم، گفتگویی بسیار طولانی و مفصل با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل داشتم که به سبب همین حملات بود و ما مذاکره‌ای طولانی درباره تهدیداتی که اسرائیل با آن‌ها مواجه است داشتیم -- تهدیداتی که منشاء آن‌ها از لبنان به سبب حزب الله لبنان، و نیز از سوریه است. ما این تهدیدات علیه اسرائیل را بسیار جدی می‌گیریم و معتقدیم اسرائیل کاملا حق دارد از خود در برابر این تهدیدات دفاع کند. ما نگرانیم که سوریه موجب بی ثباتی و ایجاد فرصت‌هایی برای تهدیدات بیشتر نه فقط علیه اسرائیل، بلکه علیه اردن و ترکیه و همه همسایگانش شود و به همین دلیل است که تا زمانی که داعش کاملا شکست بخورد و اطمینان یابیم که نمی‌تواند مجددا سر بلند کند، ما در سوریه خواهیم ماند. ما به مشارکت در روند سیاسی برای سوریه نیز ادامه خواهیم داد و معتقدیم راه دراز مدت برای برقراری ثبات در سوریه و احیای ماهیت مستقل سوریه همین روند سیاسی است.


اما در میدان عمل آمریکا به طور خاص برای مهار نفوذ روزافزون ایران در سوریه، در لبنان، در عراق و جا‌های دیگر چه می‌کند؟
ما معتقدیم واکنش آینده به نفوذ ایران در سوریه از طریق روند سیاسی و از طریق خود روند صلح خواهد بود. مجددا باید بگویم که آمریکا فقط برای یک هدف در سوریه حضور دارد و آن هم شکست دادن داعش و اطمینان یافتن از شکست دائمی داعش است. اما برای این کار ما رویکردی را انتخاب کرده ایم که بر اساس آن می‌خواهیم از فرصتی که به وجود آمده است استفاده کنیم و اطمینان یابیم که میان جناح‌های داخل سوریه جنگی رخ ندهد و شاهد یک جنگ داخلی دیگر در این کشور نباشیم. ما همچنین می‌خواهیم از حضور خودمان به عنوان یک عامل ثبات برای پشتیبانی از مذاکرات تحت نظارت سازمان ملل در ژنو استفاده کنیم و به مردم سوریه اجازه دهیم یک قانون اساسی جدید بنویسند و یک انتخابات آزاد و سالم برگزار کنند. ما معتقدیم از طریق این روند سوریه استقلال خود را تقویت خواهد کرد و برای کاستن از نفوذ ایران در داخل سوریه و در نهایت طرد این نفوذ خودش اقدام خواهد کرد. نفوذ ایران داخل سوریه مثبت نیست، این نفوذ منفی است، چون ایرانی‌ها با خود بی ثباتی و خشونت می‌آورند.


اما جناب وزیر، شما بر شکست دادن داعش متمرکز شده اید و ایران و رژیم سوریه و روسیه در میدان در حال پیشروی اند. شما در این خصوص چه خواهید کرد؟
من فکر نمی‌کنم رژیم (سوریه)، روسیه و ایران لزوما در حال پیشروی باشند. من معتقدم در نهایت، کل کشور سوریه در حال شکست دادن داعش است. مجددا باید بگویم که ما روسیه و دیگران را تشویق می‌کنیم که جلو تشدید درگیری‌ها را بگیرند و پس از آنکه داعش شکست خورد، به خشونت دامن نزنند. ما از روسیه خواسته ایم رژیم سوریه را ترغیب کند که پیشروی و کارزار خود را در برابر نیرو‌های مخالف متوقف کند. آن‌ها (روس ها) با آتش بس در برخی مناطق و ثبات در برخی مناطق موافقت کرده اند، اما باید این‌ها را عملی کنند تا شرایط برای دستیابی به یک راه حل صلح آمیز برای آینده سوریه مهیا شود؛ و در خصوص مداخله گسترده ایران در منطقه، ما با صراحت درباره حضور بی ثبات ساز ایران در یمن، حضور بی ثبات ساز آن‌ها در سوریه، در لبنان، و نیز در عراق حرف خود را زده ایم. از دید ما -- که من فکر می‌کنم این دیدگاه بخش اعظم جامعه بین المللی نیز باشد -- حضور ایران در این کشور‌ها مفید نیست. این حضور موجب ثبات نمی‌شود. این حضور برای شهروندان این کشور‌ها امنیت نمی‌آورد. ما از ایران می‌خواهیم عقب نشینی کند و نیروهایش را به کشورش بازگرداند و از دید ما این مسیر درست به سوی آینده است.


اما ایرانی‌ها عکس این کار را می‌کنند.
آنها، چون فقط ما از آن‌ها خواسته ایم، نیرو‌های خود را از این کشور‌ها خارج نمی‌کنند. من فکر می‌کنم در نهایت اراده مردم سوریه و احیای یک سوریه آزاد، یکپارچه، دموکراتیک و مستقل به طرد مداخله بیرونی ایران در این کشور منجر خواهد شد.


جناب وزیر، به نظر می‌رسد تاکنون روند سوچی و روند ژنو بی نتیجه بوده است. هماهنگی و همکاری با روسیه نیز نتیجه بخش نبوده است. آیا آمریکا قصد دارد به همین روند ادامه دهد یا اینکه شما دنبال چیز دیگری هستید و قصد دارید دوبارره از مخالفان سوری حمایت و آن‌ها را مسلح کنید تا مناطقی را مجددا تصرف کنند؟
خیر، تنها تلاش ما این است که از روند صلح سازمان ملل در ژنو حمایت کنیم. من فکر می‌کنم مهم است که فراموش نکنیم که رئیس جمهور ترامپ و رئیس جمهور پوتین هر دو در نوامبر گذشته بیانیه‌ای در حاشیه نشست آسه آن در دانانگ ویتنام منتشر کردند که هر دو در آن خود را به روند ژنو به عنوان مسیر حرکت رو به جلو در سوریه متعهد کردند. ما همچنان با روس‌ها و با شرکای دیگر در منطقه برای حمایت از روند ژنو کار می‌کنیم. نشست سوچی در برخی جنبه‌ها نتوانست برخی انتظارات را که به اعتقاد من برگزار کنندگان این نشست به دنبال آن بودند، محقق کند، اما از طرف دیگر، اگر بیانیه پایانی این نشست را ببینید، می‌بینید با صراحت اعلام شد که ژنو جایی است که این مسائل در آن حل و فصل خواهد شد و این بیانیه بر نقش مهمی که استفان دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه باید در هدایت این روند ایفا کند، تاکید کرد. بنابراین، من فکر می‌کنم همه طرف‌های کلیدی -- روسیه، آمریکا، ائتلاف ما، کشور‌های همفکر ما در خصوص مسئله سوریه -- از روند ژنو حمایت می‌کنند.


دولت ترامپ تهدید کرده است در صورتی که رژیم سوریه از سلاح‌های شیمیایی استفاده کند، واکنش نظامی به آن نشان خواهد داد. گزارش‌ها حاکی است رژیم سوریه ماه گذشته شش بار از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد. آیا آمریکا یا جامعه بین المللی واکنشی به آن نشان خواهد داد؟
ما از این گزارش‌ها بسیار نگرانیم -- گزارش‌هایی که از استفاده از بمب‌های حاوی کلر و نیز استفاده مجدد از مهمات حاوی گاز سارین حکایت دارند. من فکر می‌کنم چیزی که امروز اهمیت دارد این است که جامعه بین المللی ساز و کار خوبی برای راستی آزمایی و تایید این گزارش‌ها ندارد. شورای امنیت سازمان ملل رای گیری‌های متعددی برای تمدید ماموریت ساز و کار تحقیقی مشترک انجام داد تا به کارشناسان اجازه دهد به سوریه بروند و درباره این گزارش‌ها تحقیق کنند و ببینند اولا آیا این گزارش‌ها واقعا صحت دارد و ثانیا مشخص کنند چه کسی مسئول است. دولت ترامپ استفاده از سلاح‌های شیمیایی را بسیار جدی می‌گیرد و این را می‌توان از اقداماتی که سال گذشته انجام داد مشاهده کرد. ما باید تحلیل و تحقیقاتی مستقل در باره این گزارش‌ها داشته باشیم و چیزی که ما واقعا نیاز داریم این است که روسیه وتو کردن تمدید ماموریت ساز و کار تحقیقی مشترک را متوقف کند تا ما به اطلاعات بهتری درباره اینکه در سوریه دقیقا چه اتفاقی می‌افتد، دست یابیم.

اما از زمانی که شما به سوریه حمله کردید اتفاقی نیفتاده و چیزی تغییر نکرده است و رژیم سوریه دوباره از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده است.

خب، از آن زمان به صورت گسترده، به ویژه از گاز سارین استفاده نشده است. ما فکر می‌کنیم توانسته ایم جلو سوریه را بگیریم و نگذاریم از این نوع سلاح شیمیایی استفاده کند. با این حال، این گزارش‌ها بسیار نگران کننده است. چیزی که ما می‌دانیم این است که کسانی بر اثر چیزی که به نظر می‌رسد سلاح‌های شیمیایی بوده است، جان خود را از دست داده اند. ما به اطلاعات بهتری از طرف کارشناسانی نیاز داریم که بتوانند از طریق ساز و کاری مانند ساز و کار تحقیقی مشترک از داخل سوریه به ما بدهند.


جناب وزیر، در این سفر طولانی شما قصد دارید از لبنان نیز دیدن کنید و این در حالی است که تنش میان لبنان و اسرائیل بر سر مرز‌های دریایی و زمینی بالا گرفته است. آمریکا میان این دو میانجیگیری کرده است. آیا به نظر شما ما به حصول یک توافق نزدیک شده ایم یا به جنگ؟
روشن است که ما تا آنجا که بتوانیم می‌کوشیم جلو درگیری را بگیریم و همچنان تلاش خواهیم کرد یک دولت مستقل را در لبنان تقویت کنیم. ما تلاش خواهیم کرد نیرو‌های امنیتی مستقل لبنان را تقویت کنیم. ما می‌دانیم که لبنان در حال طی کردن روندی است که احتمالا یک دوره گذار طولانی خواهد بود. من فکر می‌کنم لبنانی‌ها گام‌های مثبتی در زمینه قانون "عدم مداخله" برداشته اند، قانونی که ایجاب می‌کند نیرو‌های لبنانی از یمن یا جا‌های دیگر خارج شوند. ما در لبنان هستیم تا از این کشور برای طی کردن این دوره گذار طولانی پشتیبانی کنیم.


در همین حال، شما فشار‌ها و تحریم‌های بیشتری علیه حزب الله اعمال کرده اید. آیا دولت لبنان در این خصوص با آمریکا هماهنگی و همکاری می‌کند؟ شما چطور می‌توانید بدون تاثیرگذاری بر دولت لبنان بر حزب الله فشار بیاورید؟
این سوال بسیار خوبی است. ما بسیار مراقب هستیم و می‌دانیم که مسئله ما با حزب الله لبنان است، یعنی با یک سازمان تروریست. مسئله ما با مردم لبنان نیست، مسئله ما با دولت لبنان نیست. بنابراین، ما می‌کوشیم در خصوص اقداماتی که اتخاذ می‌کنیم بسیار دقیق عمل کنیم تا به مردم لبنان آسیبی نرسانیم. اما ما به پشتیبانی دولت لبنان نیاز داریم تا بتوانیم با این فعالیت‌ها که حزب الله لبنان در پیش گرفته است و برای بقیه جهان غیرقابل قبول است، به روشنی و با قاطعیت برخورد کنیم.


به عنوان سوال آخر، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه گفت: با آمریکا به عنوان میانجی در کشمکش با اسرائیل دیگر هیچ گونه همکاری نخواهد داشت. آیا شما واکنشی به این حرف ندارید؟
من محمود عباس و نگرانی‌های او را در خصوص برخی اقدامات و تصمیمات آمریکا درک می‌کنم. پیام من به او این است که آمریکا هنوز خود را متعهد می‌داند که روند صلح خاورمیانه به موفقیت برسد و آماده است برای پیشبرد این روند کمک کند. ما امیدواریم عباس راه بازگشت به میز مذکره را پیدا کند.