خیابان نفت، مصدق شد

روزنامه شرق نوشت: مطالبه نام‌گذاري خياباني در پايتخت به نام «مصدق» که از حدود ٤٠ سال قبل تاکنون با انواع ديدگاه‌هاي اجتماعي چپ و راست و مخالفت‌هاي ناشي از ديدگاه‌هاي سياسي و تاريخي غيرقابل‌استناد و... متوقف مانده بود، حالا در آخرين روزهاي سال ٩٦، محقق شد و با رأي ١٩ نفر از اعضاي شوراي شهر دوره پنجم تهران، خيابان «نفت» در منطقه سه تهران به‌صورت رسمي به «محمد مصدق» تغيير يافت.

جلسه روز گذشته شوراي شهر آخرين جلسه اين شورا در اولين سال فعاليت اعضاي دوره پنجم بود و در نهايت ١٩ عضو حاضر در جلسه اين روز با اکثريت قاطع به پيشنهاد تغيير نام خيابان نفت به مصدق رأي موافق دادند. اين در حالي بود که پيش از اين گمانه‌زني‌ها و صحبت‌ها درباره تغيير نام خيابان کارگر شمالي به نام رهبر جبهه ملي ايران بود، اما در نهايت قرعه فال به نام خيابان نفت آن هم در اسفندماه افتاد.

سابقه ٤٠ ساله

محمد توسلي، اولين شهردار تهران پس از انقلاب که در اوج روزهاي شلوغ بعد از انقلاب وظيفه مديريت اين شهر پرتنش را بر عهده داشته، سال ٩٣ در بخشي از گفت‌وگويش با «شرق»، به نام‌گذاري‌ها و تغيير نام‌هاي آن سال‌ها اشاره کرد. او گفت: «تعدادي از معابر و ميادين شهر تهران را خود مردم در راهپيمايي‌هاي بزرگ سال ٥٧ به‌ويژه بعد از ٢٦ دي‌ (فرار شاه) انجام داده بودند و در شعارهاي راهپيمايي‌ها از جمله «چهارراه مصدق» و «ميدان شهدا» نيز تکرار مي‌شد و خيابان پهلوي را خود مردم به خيابان مصدق تغيير داده بودند. بعد از سال٦٠، در يکي از نمازهاي جمعه، ‌مرحوم فلسفي در پيش‌خطبه نماز جمعه صحبت‌هايي را درباره مصدق مطرح کرد و گفت: «اصلا مصدق کيست؟ انقلاب ما در اين راستا نبوده است که نام مصدق را روي خيابان‌هايش بگذارند. بعد هم نام «وليعصر(عج)» را پيشنهاد داد. نام جايگزين هم نامي نبود که بخواهند با آن مخالفت کنند».

پس از اين تغيير نام برخلاف خواسته مردم، ديگر تا امروز خیابانی به نام مصدق در تهران نام‌گذاري نشده است و در سال‌هاي گذشته پيشنهاد نام‌گذاري معبري به نام مصدق همواره با مخالفت جريان اصولگرا در شوراي شهر تهران و جرياني در بيرون از شورا که هيچ‌گاه اظهارنظر مستقيمی نمي‌کنند، روبه‌رو بوده است.

از شوراي سوم شهر تهران که سه اصلاح‌طلب به شورا راه يافتند، پيشنهاد نام‌گذاري در سطحي علني مطرح شد، اما نتيجه‌اي حاصل نشد. همان زمان معصومه آباد به‌عنوان رئيس کميسيون نام‌گذاري در توضيحي مختصر اما گويا، گفت: «نام‌گذاري خياباني به نام دکتر مصدق، شرايط لازم براي طرح در کميته نام‌گذاري را ندارد، چراکه آرا و افکار ايشان مورد تأييد مقامات رسمي ايران نيست». مهدي چمران، رئيس شوراي شهر هم براي اينکه بار اين تصميم را از دوش خود کمي بردارد، گفت: «تعيين تکليف درمورد نام‌گذاري چنين خياباني فقط مربوط به شورا نمي‌شود».

در دوره چهارم اين موضوع دوباره مطرح شد و باز هم به نتيجه نرسيد. مجتبي شاکري، عضو اصولگراي شوراي چهارم، درباره اين نام‌گذاري گفته بود: «به نظر مي‌رسد درباره نام‌گذاري مکاني به نام دکتر مصدق اين پيامدهاي اعتراضي وجود داشته باشد. افرادي که اين پيشنهاد را مي‌دهند و ابراز دوستي با دکتر مصدق و افکارش مي‌کنند، در جامعه مقبول نيستند. بالاخره اين شخصيت‌ها جنبه‌هاي مثبتي هم در کنار خطا‌هايشان داشته‌اند و جزء تاريخ کشور هستند. درباره دکتر شريعتي هم همين بوده، ايشان هم مخالفانی جدي داشتند هم موافقان جدي، ولي در مجموع مي‌گويند مرحوم شريعتي کسي بوده که ايستادگي و مبارزه کرده و عدالت‌خواه و ضد ظلم بوده است. مصدق را هم بايد در برايند رفتار‌ها و تلاش‌هايش بررسي کرد. شاکري به‌عنوان رئيس کميته نام‌گذاري شوراي چهارم گفته بود: «بعيد مي‌دانم اصولگرايان شورا دخالتي در عدم نام‌گذاري داشته باشند و در‌عين‌حال خط قرمزي براي اين نام‌گذاري وجود داشته باشد. او گفته بود به خاطر حفظ حرمت اشخاص نبايد نام‌گذاري طوري باشد که برخوردي شود که حرمت افراد هتک شود».

در همان دوره چهارم غلامرضا انصاري، به‌عنوان يکي از اصلاح‌طلبان شورا اعلام کرده بود که دليل تعلل و تأخير در نام‌گذاري محلي به نام مصدق، نبود خياباني مناسب و درخور براي اين شخصيت ملي است. او گفته بود: «محدوديت خاصي براي اين نام‌گذاري وجود ندارد، اما معتقديم بايد جايي که به نام ايشان نام‌گذاري مي‌شود، در شأن ايشان باشد، درحال‌حاضر اکثر خيابان‌هاي اصلي نام‌گذاري شده‌اند و خياباني که در شأن ايشان باشد نداريم». پيگيري‌هاي شوراي چهارمي‌ها در همين حد باقي ماند و شوراي پنجم هم نزديک بود دچار همين روند شود، اما اندکي موقعيت‌شناسي و تدبير باعث شد در اين فضاي پرابهام که معلوم نيست چه کساني پايشان را روي سيم تصويب اين مصوبه گذاشته‌‌اند و کسي در نهايت مسئوليت اجرا‌شدن یا اجرانشدن آن را بر عهده نمي‌گيرد، به نام‌گذاري خياباني فرعي رضايت بدهند. شوراي پنجمي‌ها که از همان ابتدا روي چند گزينه مطرح‌شده اختلاف اساسي داشتند و اختلافشان تا همين ديروز جدي بود، ترجيح دادند به کم قانع شوند تا اصلا موضوع نام‌گذاري پس از چهار دهه و در شرايطي که مديريت شهري همراه است، اجرائي شود.

به‌هر‌روي حالا طبق مصوبه شوراي شهر تهران اگر در فرمانداري مخالفت نشود، خيابان «نفت» در بلوار «ميرداماد» به نام «محمد مصدق» نام‌گذاري شده و در آستانه ٢٩ اسفند روز ملي‌شدن صنعت نفت اين نام‌گذاري مي‌تواند در اين خيابان به ثبت برسد.

پيشنهاد خياباني به نام مهندس بازرگان

در همين جلسه احمد مسجدجامعي، عضو شوراي شهر تهران، از يک نام‌گذاري مهم ديگر در تهران هم خبر داد، براساس گزارش خبرگزاري‌ها او از نام‌گذاري خياباني به نام مهندس مهدي بازرگان در پايتخت خبر داد.
مسجدجامعي همچنين در ابتداي سخنان خود درخصوص نام‌گذاري سالن اصلي شوراي اسلامي شهر تهران به نام دکتر عباس شيباني گفت: تصور من اين بود پيشنهادي که براي نام‌گذاري اين سالن داديم در شوراي قبل مطرح و تصويب شود، اما آن طرح در اين شورا به تصويب رسيد و من از همکارانم بابت اين موضوع تشکر مي‌کنم، چون ايشان تنها شخصيت بازمانده از شوراي‌عالي انقلاب هم هستند که سال‌هاي‌سال در همين شورا و همين ساختمان فعال بودند.

عضو شوراي اسلامي شهر تهران در ادامه بيان کرد: حال که نام‌گذاري خياباني به نام دکتر مصدق به نتيجه رسيده، خوب است به نقش مهندس مهدي بازرگان در مبارزه با استعمار انگليس و مديريت اعتصابات نفت در دوران انقلاب هم توجه داشت و خياباني را به نام وي نام‌گذاري کرد. وي در اين خصوص توضيح داد: مهندس بازرگان دو بار نقشی ويژه درخصوص صنعت نفت و مبارزه با استعمار ايفا کرد؛ بار اول از طرف مرحوم دکتر مصدق همراه با گروهي به آبادان رفت و پرچم انگليس را پايين آورد. بار دوم هم از طرف مرحوم امام مأموريت پيدا کرد که به آبادان برود و اعتصاب کارگران شريف صنعت نفت را مديريت کند تا منجر به صدمه‌ديدن مردم نشود. در اين مرتبه که مرحوم آقاي هاشمي‌رفسنجاني نيز همراه ايشان بود، وي نقش خود را به‌خوبي در عرصه نفت ايفا کرد. مسجدجامعي در پايان گفت: بازرگان اولين نخست‌وزير دوران انقلاب هم هست که آقاي عباس شيباني هم سال‌هاي طولاني در نهضت ملي همراه و بعدها همکارشان بودند و جا دارد براي ايشان هم اقدامي مناسب انجام گيرد.