۷ تحول مهم اقتصادی جهان در سال ۹۶

فارس: طی سال گذشته اتفاقات زیادی اقتصاد جهان را تکان داد. قیمت نفت طی سال جاری افزایش قابل توجهی را تجربه کرد و در دیگر حوزه‌های اقتصادی جهان شاهد تحولات گوناگونی بود.

*نفت

سال گذشته در همین موقع قیمت نفت در حدود ۵۰ دلار در هر بشکه بود که طی ماه‌های گذشته نفت برنت توانست رکورد ۷۰ دلار را پس از حدود ۳ سال بشکند. از جمله مهمترین دلایل بالا رفتن قیمت نفت توافق کشور‌های عضو اوپک و دیگر کشور‌های تولید کننده نفت جهان برای ادامه اجرای توافق کاهش عرضه نفت بود که در دسامبر ۲۰۱۶ امضا شد. البته در طول سال جاری افزایش تولید نفت شیل آمریکا باعث محدود شدن روند افزایشی قیمت نفت در بازار شد. از سوی دیگر چشم‌انداز افزایش تقاضای نفت طی سال جاری و سال آینده مثبت بود و بنا به گزارشات موجود مازاد عرضه نفت در بازار جهانی طی یک سال گذشته کاهش چشمگیری را تجربه کرده است.

*ارز‌های مجازی

طی ۱۲ ماه گذشته بازار ارز‌های مجازی شاهد تحولات بسیار بزرگی بود قیمت بیت کوین طی ۸ ماه روند شدیدا صعودی را طی کرد و از ۱۲۰۰ دلار به ۲۰ هزار دلار در اواسط ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ رسید، اما از آن زمان تا کنون قیمت بیت کوین روندی نزولی را در پیش گرفته و طی ساعات گذشته به ۷ هزار و ۶۳۳ دلار رسیده است. ارزش کل بازار این ارز نیز از ۲۰ میلیارد دلار در سال گذشته به بالای ۳۱۰ میلیارد دلار در اواسط دسامبر سال ۲۰۱۷ رسید و هم اکنون ارزش بازار آن ۱۲۹ میلیارد دلار است.

* جابجایی رئیس کل بانک مرکزی فدرال آمریکا

طی ماه‌های گذشته دوره ریاست جنت یلن رئیس کل پیشین بانک مرکزی فدرال آمریکا پایان یافت و آنگونه که انتظار می‌رفت دونالد ترامپ وی را ابقا نکرد و ترامپ ژرومه پاول را به عنوان رئیس جدید بانک مرکزی فدرال آمریکا برگزید. جنت یلن اولین زنی بود که توانست به ریاست بانک مرکزی فدرال آمریکا برسد. پاول که سابقه ریاست بر برخی بانک‌های آمریکا را در پرونده خود داشت در ماه نوامبر سال ۲۰۱۷ جایگزین یلن شد.

وی تاکنون تغییرات چشمگیری در سیاست‌های جاری بانک مرکز فدرال آمریکا صورت نداده و حتی به سیاست افزایش نرخ بهره که در آمریکا که طی دو سال گذشته توسط یلن دنبال می‌شد، سرعت بخشیده است.

*طوفان‌های آمریکا

وقوع ۴ طوفان بزرگ در آمریکا که بزرگترین آن‌ها طوفان هاروی بود و ایالات تگزاس را درنوردید باعث شد تا پالایشگاه‌های بزرگ این کشور خاموش شده و قیمت نفت در بازار جهانی دچار نوسان شود. طوفان هاروی باعث شد تا در نتیجه خاموش شدن پالایشگاه‌های بزرگ قیمت سوخت در آمریکا افزایش یافته و ده‌ها میلیارد دلار به شهر‌های بزرگ تگزاس، خسارت وارد شود. کاهش تولید سکو‌های نفتی خلیج مکزیک و از سوی دیگر خاموش شدن پالایشگاه‌ها در آمریکا باعث شد تا فشار‌های جدید افزایشی و کاهش بر قیمت نفت در بازار جهانی اتفاق بیفتد و در نتیجه قوی‌تر بودن فشار‌های کاهشی قیمت نفت در بازار جهانی تا حدودی کاهش یابد.

یکی دیگر از مهمترین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه خاورمیانه قطع روابط تجاری و سیاسی بین قطر با عربستان، مصر، امارات و بحرین بود. در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷ این ۴ کشور به طور همزمان به بهانه حمایت مالی قطر روابط تجاری، سیاسی و حتی مرزی خود با قطر را متوقف کردند. قرار بود در پس این اقدام سعودی‌ها و متحدان آن‌ها با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کالا‌های اساسی مردم قطر از مرز زمینی با عربستان و مرز دریایی با امارات و بحرین تامین می‌شد قطر به فاصله چند روز با بحران جدی مواجه شود. اما اقدام به موقع این کشور در توسعه روابط خود با ایران و ترکیه باعث شد تا بتواند بخش قابل توجهی از این توطئه را خنثی کرده و بخش قابل توجهی از کالا‌های اساسی مورد نیاز خود را از ایران و ترکیه تامین کند.

سه کشور همسایه قطر حتی آسمان خود را به روی هواپیما‌های قطری بستند که با بازتر شدن مسیر‌های پروازی آسمان ایران به روی قطر این مشکل نیز تا حدودی برای قطری‌ها برطرف شد. سعودی‌ها در طول این بحران بار‌ها تلاش کردند با تعیین اولتیماتوم قطر را به تسلیم شدن در برابر سیاست‌های سعودی‌ها وادار کنند که این اقدامات نیز نتیجه‌ای جز شکست برای خاندان سعودی به بار نیاورد.

*تبدیل شدن روسیه به بزرگترین تولید کننده گندم جهان

در سال گذشته دولت روسیه اعلام کرد که مسکو توانسته است به بزرگترین تولید کننده گندم جهان تبدیل شود. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور گفت که هم اکنون حجم صادرات محصولات کشاورزی روسیه به ۲۹ میلیارد دلار رسیده است که ۴۵ درصد بیشتر از ۱۶ میلیارد دلار صادرات تجهیزات نظامی این کشور بوده است. پوتین گفت: در آینده نزدیک حجم صادرات محصولات کشاورزی این کشور از حجم واردات آن‌ها پیشی خواهد گرفت. وزارت کشاورزی روسیه اعلام کرده انتظار می‌رود طی فصل برداشت جاری گندم بیش از ۸۵ میلیون تن گندم در این کشور برداشت شود که نسبت به سال گذشته باز هم روندی افزایشی خواهد داشت. به طور کلی وزارت کشاورزی روسیه اعلام کرد این کشور بیش از ۱۳۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۷ محصولات کشاورزی و غلات تولید کرده است.

*دستگیری شاهزادگان سعودی

دولت عربستان در ماه نوامبر ۲۰۱۷ و تنها چند ساعت پس از انتصاب محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به عنوان رئیس سازمان مبارزه با فساد عربستان چندین شاهزاده و مقامات کنونی و اسبق عربستان به طور همزمان دستگیر شده و در هتل ۵ ستاره ریتز کارلتون زندانی شدند. پس از بازداشت این افراد به بهانه فساد مالی دولت عربستان از این شاهزادگان خواست تا در ازای آزادی بخشی از اموال خود را به دولت عربستان بدهند.

نام شاهزادگان بزرگی نظیر ولید بن طلال و مقامات اسبق استغفارات عربستان نیز در میان دستگیرشدگان به چشم می‌خورد. دولت عربستان به عنوان مثال از ولید بن‌طلال خواسته بود در ازای آزادی ۶ میلیارد دلار از ۱۸ میلیارد دلار دارایی خود را به دولت عربستان واگذار کند. برخی مقامات سعودی از برنامه دولت این کشور برای کسب درآمد ۱۰۰ میلیارد دلاری از محل پول دریافتی از دستگیرشدگان خبر دادند. در نهایت طی هفته‌های گذشته سعودی‌ها توانستند بخشی از این مبلغ را از طریق اعمال شکنجه و زور از این شاهزادگان بگیرند.

مطعب بن‌عبدالله رئیس سابق گارد سلطنتی عربستان و پسر پادشاه پیشین عربستان، ترکی بن‌عبدالله فرماندار سابق ریاض و فهد بن‌عبدالله بن‌محمد آل سعود معاون پیشین وزارت دفاع عربستان از جمله دیگر افرادی بودند که توسط نیرو‌های امنیتی عربستان بازداشت شدند.

*اعمال تعرفه گمرکی برای واردات فولاد و آلومینیوم به آمریکا به احتمال بروز جنگ تجاری

طی ماه گذشته دونالد ترامپ دستور اعمال تعرفه گمرکی ۲۵ درصدی برای فولاد و ۱۰ درصدی برای آلومینیوم وارداتی به آمریکا را صادر کرد. این اقدام واکنش شدید اتحادیه اروپا، کانادا، آلمان و چین را در پی داشت. اتحادیه اروپا اعلام کرده است که این اقدام دولت ترامپ را با اعمال تعرفه برای ورود کالا‌های آمریکایی به اروپا تلافی خواهد کرد.

چین نیز اعلام کرده است اگرچه علاقه‌ای به جنگ تجاری با آمریکا ندارد، اما در صورتی که آمریکا اصرار به ادامه اجرای سیاست‌های جنگ تجاری کند، این کشور نیز به مقابله با آمریکایی‌ها برخواهد خواست. کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرده است این اتحادیه بطور کامل آماده مقابله با آمریکایی‌هاست