شیر خشک در شیشه شیر مافیا

روزنامه صبح نو: تولید و عرضه شیرخشک در کشور با نوسانات ارزی به‌شدت دچار تحول شد و این محصول مورد نیاز خیلی از خانواده‌ها به محصولی کمیاب و البته گران تبدیل شد، عده‌ای در این میان بیان کردند که این محصول به‌دلیل تحریم مواد اولیه در گمرک یا نبود مواد اولیه در بازار نایاب شده است، اما موضوع چیز دیگری است، اتفاقاتی که در هفته‌های اخیر رخ داده است، حاصل ناهماهنگی دولت و بخش‌های تولید و فعالیت‌های خرابکارانه از سوی دانه‌درشت‌ها و به قول معروف مافیاست که در همه بخش‌های دارای سود حضور دارند.

حضور دلالان به‌صورت گسترده اقتصاد کشور را تحت‌الشعاع قرار داده و در هر بخشی هم که می‌خواهند نفوذ پیدا می‌کنند، این نفوذ با فلج کردن چرخه طبیعی عرضه و تقاضا بازار را به‌هم می‌ریزند و با ایجاد التهاب نگرانی‌هایی را در جامعه تزریق می‌کنند و مردم به‌دلیل شانتاژ‌های رسانه‌ای به بازار هجوم می‌برند و این اتفاق همان خواسته‌ای است که دلالان دنبال می‌کنند.

مافیای لبنیات قوی‌تر از همیشه
آقای سیداحمد مقدسی، رییس انجمن صنفی گاوداران کشور مسوولیت اخبار و شایعات را متوجه مافیای لبنیات می‌داند و معتقد است: «شرکت‌های بزرگ لبنیات، همواره تلاش می‌کنند با ابزار‌های مالی هم دولت و هم دامداران را زیر فشار خود قرار دهند. ما همیشه شاهد فشار آ‌نها بر روی دامداران هستیم تا بهای شیر را با قیمت‌های پایین‌تر از قیمت مصوب و در زمان‌های طولانی پرداخت کنند. از سوی دیگر کارخانجات لبنی، دولت‌ها را هم زیر فشار قرار می‌دهند تا بتوانند در واردات و در توزیع محصولات در داخل و در صادرات، سود بیشتری را نصیب خود کنند. ببینید در موضوع شیرخشک صنعتی چه جنجالی راه انداختند تا در نهایت معاون وزیر کشاورزی آن را تکذیب کرد.»
او گفته است: «آمار‌ها نشان می‌دهد دامداران ایرانی در سال حدود ۱۱‌میلیون تن شیر تولید می‌کنند که در حدود ۷۰ درصد یعنی هشت‌میلیون تن آن جذب صنایع لبنی و بخش کوچکی از آن در لبنیاتی‌های سنتی مصرف می‌شود. ما هم‌اینک با مازاد تولید روبه‌رو هستیم و کمبود شیر را شدیداً تکذیب می‌کنم. بر اساس اظهارات مقامات وزارت کشاورزی و همچنین آمار‌های گمرک، صنایع لبنی رشد قابل توجهی داشته‌اند حال آن که اگر در کشور کمبود بود، روند صادرات کند یا متوقف می‌شد و دولت جلوی صادرات لبنیات را می‌گرفت.»

ضعف در سیاست‌گذاری تنظیم بازار
آقای جلال محمودزاده، عضو هیأت‌رییسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی درباره اتفاقات اخیر پیرامون شیرخشک و تولیدات لبنی در کشور، به روزنامه «صبح‌نو» این‌طور توضیح می‌دهد: «در حوزه لبنیات چند مشکل وجود دارد، یکی بحث تنظیم بازار است که سیاست‌گذاری آن هم در دست وزارت جهاد کشاورزی و هم وزارت صنعت قرار دارد و این‌ها سیاست‌گذاری‌های خوبی برای تنظیم بازار صورت نداده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «آمار‌ها نه در مورد سرانه مصرف و نه در مورد نیاز‌های واقعی باهم تطبیقی ندارند، آمار‌هایی که وزارت جهاد و وزارت صنعت اعلام می‌کنند، دارای تناقض‌های زیادی هستند، در میزان تولید هم آمار درستی وجود ندارد اگر میزان تولیدی را که صورت می‌گیرد بررسی کنیم با آماری که وزارتخانه‌های مختلف مانند جهاد اعلام می‌کند، حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد اختلاف دارد.»

احتکار و نقدینگی و نگرانی
محمودزاده اضافه می‌کند: «ما بعد از گرانی ارز در کشور، بحث احتکار کالا‌های تولید داخل را در بیشتر کالا‌ها داشتیم و تعدادی که نقدینگی دستشان هست و آن را در تولیدی به‌کار نگرفته و در بانک سپرده‌گذاری کردند، وارد بازار و خرید کالا کردند و این کار باعث برهم خوردن عرضه و تقاضا شد. یعنی ما اگر میزان تولید داخل و واردات و صادرات و مصرف سرانه را نداشته باشیم و از طرف دیگر تعداد محدودی براساس میزان نقدینگی که دارند دست به احتکار بزنند تعادل در بازار برهم می‌خورد. با این اتفاق کمبود ایجاد شده و نگرانی در جامعه افزایش می‌یابد.»
عضو هیأت‌رییسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی معتقد است: «از طرف دیگر سخنان برخی از مسوولان در افزایش نگرانی‌های مردم مؤثر است، یعنی کسانی هستند که مصاحبه می‌کنند که مثلاً شیرخشک تولید نمی‌شود یا زیرنظر نظارت شدید دولت قرار می‌گیرد، همه این رفتار‌ها موجب می‌شود تا نگرانی‌ها در جامعه افزایش یابد.»
او با بیان اینکه خرید‌های زیاد خود باعث دامن‌زدن به نگرانی‌ها می‌شود، توضیح می‌دهد: «بعد از بروز نگرانی از سوی مسوولان برخی از خانواده‌ها هم اقدام به خرید‌های فله‌ای یا زیاد می‌کنند که همین هم موجب افزایش نگرانی‌ها می‌شود و می‌تواند برای کشور مخرب باشد، متأسفانه این‌ها مشکلاتی است که در کشور داریم و هر بخشی از این مشکلات حل شود، می‌تواند موجب بهبود وضعیت اقتصادی شود.»

دست دلالان در حوزه خرید شیر
او در پاسخ به این موضوع که آیا مافیایی در حوزه لبنیات وجود دارد که بازار را در دست گرفته باشد؟ تلویحاً دلالان را مافیای این بازار دانسته و پاسخ می‌دهد: «شیر در کشور ما از آب ارزان‌تر است، در حال حاضر کسی که در این ماجرا ضرر می‌کند دامدار و کسی که سود می‌برد دلال است. متأسفانه خرید شیر از گاوداری‌ها از سوی افراد غیرکارشناسی صورت می‌گیرد که این‌ها شیر را برای صنایع تبدیلی جمع کرده و بعد به دوتا سه برابر قیمت یا حداقل برابر قیمت دامدار به صنایع می‌فروشند.»

محمودزاده اضافه می‌کند: «برای اینکه قیمت شیر را متعادل و پول واقعی را به دست دامدار برسانیم که بتواند تولید را ادامه دهد. راهش این است که واسطه‌هایی را که بین تولیدکننده و صنایع تبدیلی هستند حذف کنیم و این اقدام را باید وزارت جهادکشاورزی انجام دهد. ضمن اینکه با ایجاد تشکل‌های مردم‌نهاد و تعاونی‌های روستایی را که در اکثر روستا‌ها وجود دارند و امکاناتی برای خرید دارند فعال کند تا شیر را از دامداری‌ها با قیمت مناسب بخرند و در اختیار صنایع تبدیلی قرار دهند که این باعث می‌شود اولاً قیمت شیر یا سایر تولیدات لبنی کاهش یابد و از طرفی پول به دست دامدار‌ها برسد تا تولید را ادامه بدهد و برای مصرف‌کننده هم به صرفه خواهد بود که لبنیاتی مناسب به لحاظ قیمتی و کیفیتی خریداری کند.» او تأکید می‌کند: «واسطه و دلال در بیشتر بخش‌های کشاورزی و محصولات حاصله وجود دارند و باعث می‌شوند که قیمت محصولات دامی و کشاورزی افزایش می‌یابد.»

اقتصاد بیمار و بدون نظارت و سازو کار درست، باعث شده تا دست کثیف دلالان در همه بخش‌ها وارد شود و منافع را به سمت خودش بچرخاند. این وضعیت شاید در ظاهر به راحتی قابل حل نباشد، اما پایبندی به سازوکار‌های قانونی و اصلاح روند‌های اقتصادی می‌تواند بخشی از این وضعیت را ساماندهی کند.