اطلس مال؛ گره کور شهرداری تهران

رویداد 24: تخلفات شهرداری را به راحتی می‌توان به دو بخش خصوصی و غیرخصوصی تقسیم کرد؛ ایران مال که آن را بزرگترین تخلف تاریخ شهرداری‌های ایران می‌دانند، نماد تخلف بخش خصوصی و اطلس مال نمادی از تخلف نهادهای غیر خصوصی است.

شنیده‌ها از شورای شهر حاکی است که شهرداری تهران قرار نیست جلوی تخلفات ایران مال را بگیرد. یکی از اعضای شورای شهر به خبرنگار رویداد۲۴ گفته از تخلفات آگاهیم اما اگر با ایران مال برخورد کنیم، کارگران آنجا بیکار می‌شوند! وضع در اطلس مال بهتر از ایران مال نیست. معاون حمل و نقل شهردار تهران خبر داد که «اطلس مال» در مسیر نقشه‌های مصوب مترو ساخته شده و عمق آن به اندازه‌ای است که دیگر نمی‌توان مترو تهران را در این بخش توسعه داد. این پروژه متعلق به بانک انصار است که این بانک خود به بنیاد تعاون سپاه تعلق دارد.

مجتمع تجاری، تفریحی و فرهنگی اطلس‌مال بعد از اصلاح با ۱۷ طبقه ساخته شد و به دلیل انجام تخلفاتی که داشت در مرحله اجرا با تاخیر مواجه شد. آبان ۹۳ بود که سر و صدای اعتراضات درباره تخریب‌هایی که در حاشیه این پروژه بلند شد و خبر‌هایی تأیید نشده درباره نشست‌ها و ترک‌هایی در کاخ صاحبقرانیه و کاخ نیاوران مطرح شد، محمدحسین طالبیان معاون وقت و فعلی سازمان میراث فرهنگی رسما اعلام کرد که منشأ احتمالی ترک‌های کاخ صاحبقرانیه پروژه اطلس‌مال است.

معاون وقت و فعلی سازمان میراث فرهنگی گفته بود این پروژه قوانین حریم ثبت ملی را رعایت نکرده و در توضیح بیشتر خطر این مجتمع تجاری بزرگ خبر داده بود که قنات‌هایی که زیر کاخ صاحبقرانیه قرار گرفته به اطلس‌مال می‌رسد که گودی حدود ۴۰-۳۰ متری برداشت کرده و تمام آب‌ها پشت کاخ مسدود شده و آب‌ها برگشته و باعث شستن زمین شده است.» این در حالی بود که سعيد محمد به عنوان مديرعامل شركت باغ فردوس ايرانيان كه اجراي پروژه اطلس‌مال را به عهده داشت، گفته بود اطلس‌مال نمي‌تواند نقشي در آسيب‌هاي وارد شده به صاحبقرانيه داشته باشد.

ابوالفضل قناعتی عضو شورای شهر سابق تهران به رویداد۲۴ گفته باید دید که در طول مسیری که طراحی کرده‌اند آیا این خط در شورای عالی ترافیک تهران تصویب شده است که در این مسیر باشد یا نه؟ اگر نقشه در این مسیر تصویب شده است و جزئی از برنامه‌های خط ۳ است، طبیعتا اگر این ساخت و ساز بعد از تصویب نقشه مترو صورت گرفته باشد خلاف است و باید مسدولان مربوطه در این رابطه پاسخگو باشند، اما اگر مثلا فقط در حد یک پیشنهاد مطرح شده بود که مثلا خط مترو از این مسیر عبور کند، خیر خلاف قانون نیست و نمی‌توان برایش یک موضوع رسمی تلقی کرد، اما اگر شهرداری در جریان بوده و مجوز ساخت و ساز را به اطلس مال داده طبیعتا متخلف است بنابراین اگر ساخت و ساز مترو پیش از ساخت اطلس مال بوده باشد قطعا باید با مسببان آن برخورد شود.

چندی پیش معماری نیوز خبر داده بود «طبق پیش‌بینی و جانمایی صورت گرفته در طرح تفصیلی شهر تهران، این زمین محل احداث ایستگاه مترو بوده که پس از فروش به شرکت اطلس ایرانیان برای احداث «پروژه اطلس مال» مکان ساخت ایستگاه مترو به محل دیگری منتقل شده است!» این بدان معناست که در دوره شورای شهر پیش، اعضا خبر داشته‌اند که در طرح تفصیلی تهران جای مترو کجاست، با این حال کسی در شورا با پروژه اطلس مال مخالفت نکرده یا نتوانسته جلوی آن را بگیرد.

قناعتی می‌گوید در شورای شهر پیش با اطلس مال مخالفت شده است. او گفته همان زمان در شورا بودم اعلام کردیم مسیر نیاوران، جاده‌ای که اکنون در کنار پارک نیاوران احداث شده، برای ۸۰ سال قبل است و تذکر دادیم که در کنار این جاده مال‌های بزرگ را ایجاد نکنید، زیرا این جاده در چند دهه گذشته برای باغات شمران درست شده است و ظرفیت آن هم متناسب با همان زمان است.

پورسید آقایی معاون حمل و نقل ترافیک مشکل اطلس مال را نحوه مدیریت قالیباف و تراکم فروشی در آن دوره می‌داند و تلویحا اینگونه به قالیباف انتقاد کرده است: «آن عزیز طرفدار مترو بد نیست توضیح دهد که چرا امتداد خط ۳ به نیاوران را به خاطر فروش زمین و آسمان شهر، کور کردند و با دادن مجوز به اطلس مال در پاسداران و فرو رفتن پایه‌های این ساختمان در عمق زمینی که باید در آن تونل مترو احداث می‌شد، امتداد این خط به سمت نیاوران را کور کردند و شهروندان تهرانی از یکی از انشعابات خط ۳ محروم شدند. ما هر چه تلاش کرده‌ایم در آن بخش شهر از لحاظ مهندسی راه حلی پیدا کنیم که مسیر تازه‌ای جایگزین مسیر کور شده پیدا شود، امکان پذیر نیست»

آنچه معاون شهردار تهران می‌گوید، تنها خسارت شهری از این اقدام قالیباف نیست. ۱۷۰ متر تونل بعد از ایستگاه نوبنیاد حفاری شده است. این تونل که انتهایش به دیوار بتنی می‌رسد، مقاوم‌سازی نشده و یکی از نقاط آسیب‌پذیر شهر در زمان زلزله است.

مدیران گذشته شهر بعد از ارائه مجوز به این مجتمع تجاری اداری - که روزگاری قرار بود پارکینگ نیاوران شود و کمبود محل پارک در منطقه را برطرف کند- نقطه‌ای ناایمن نیز ایجاد کرده‌اند.