حذف صفر، آخرین حلقه اصلاح پول ملی

کامران ندری اقتصاددان در یادداشتی در روزنامه ایران، نوشته است: در دولت یازدهم لایحه تغییر واحد پول از ریال به تومان به تصویب رسید که طبق آن قرار بر حذف یک صفر بود، ولی براساس اعلام رئیس کل بانک مرکزی این بانک لایحه حذف چهار صفر را به دولت ارسال کرده است که برای مردم موضوع تازه‌ای محسوب نمی‌شود چرا که همانگونه که اشاره شد مردم جلوتراز دولت این کار را کرده‌اند.

به‌طوری که حتی بیش از چهار صفر و درحد هفت صفر هم توسط مردم حذف شده است. درواقع با توجه به تورم مزمن و مستمری که درچهار دهه اخیر داشته‌ایم حذف صفر از پول ملی همانند بسیاری از کشورها در دستورکار قرار گرفته‌است و تنها رسمیت نداشته است.

پس از جنگ جهانی دوم کشورهای بسیاری در قالب اصلاح پول ملی خود تعدادی از صفرهای پول خود را حذف کرده‌اند. اما این که آیا همه این کشورها دراین طرح موفق بوده‌اند باید گفت نمونه‌های زیادی از شکست برخی از کشورها نیز وجود دارد. کشورهایی مانند ونزوئلا یا زیمبابوه نمونه‌های شکست کامل حذف صفر هستند که پس از مدتی دوباره مجبور به حذف صفرشده‌اند. درهمین زمینه آرژانتین چهار بار اقدام به حذف صفر کرد و برزیل نیز در شش مرحله 18 صفر پول خود را حذف کرده است که نشان دهنده عدم موفقیت این طرح دراین کشورهاست. درعین حال نمونه‌های موفق بسیاری نیز در دنیا وجود دارد.

برای مثال یکی از این نمونه‌ها ترکیه است که در سال 2005 در قالب یک پروژه اصلاحی اقدام به اصلاحات بنیادی و ساختاری درنظام پولی خود کرد که حذف صفر هم یکی از بخش‌های آن بود. درواقع برای این که حذف صفر موفق شود پیش از آن باید اقدامات اصلاحی ساختاری از استقلال بانک مرکزی گرفته تا اصلاح سیاست‌های پولی را اجرا کرد که حذف صفر آخرین حلقه از زنجیره اصلاحات پولی محسوب می‌شود.

بنابراین اصلاحات ساختاری پیش زمینه موفق بودن اصلاح پولی و حذف صفر است. دراین زمینه استقلال بانک مرکزی، حذف سلطه دولت از نظام پولی، حذف آثار پولی درآمدهای نفتی در اقتصاد و اصلاح نظام بانکی که درآن بانک‌های ناسالم با صورت‌های مالی ناتراز خود چالش جدی ایجاد کرده‌اند، چهار اقدام بنیادینی است که باید پیش از حذف صفرها از پول ملی اجرایی شود تا ضامنی برای موفقیت این طرح باشد.

درصورتی که بدون این اقدامات ساختاری تنها به حذف صفر اکتفا کنیم پس از گذشت چند سال دوباره مجبور به تکرار این کار خواهیم شد. از آنجا که حذف صفرهای پول ملی از ناحیه امحای اسکناس و مسکوک موجود و چاپ و ضرب جدید هزینه بالایی برای کشور دارد، اگر طرح موفقیت‌آمیز نباشد یکبار دیگر این هزینه را متحمل می‌شویم. بنابراین درمجموع به دولت توصیه می‌شود که پیش از حذف صفرها اقدامات و اصلاحات ساختاری درسیاست‌های پولی خود را اجرایی کنند و در حلقه آخر این زنجیره صفرها را حذف کنند.