ماجرای عجیب گم شدن ۱۸۴ هزار تن کاغذ وارداتی

روزنامه صبح نو: ظاهراً قرار نیست کمی سرمان به فرهنگ گرم باشد و از حواشی دور باشیم اما گویا سرنوشت نهایی ما دست و پنجه نرم کردن با همین حواشی است. چند روزی که مشغول هضم کردن کلاهبرداری بزرگ خانم مرجان شیخ الاسلامی آل‌آقا بودیم که روز گذشته آقای هومان حسن پور که همین چند هفته قبل به‌عنوان رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران انتخاب شدند، نشست خبری گذاشتند و خیلی رک و صریح از گم شدن 184 هزار تن کاغذ وارداتی خبر دادند. پیکان اتهامات آن‌ها هم مشخصاً سمت کارگروه کاغذ وزارت ارشاد می‌رود و خلاصه کلی گردوخاک کردند. حتی برخی در کانال‌های تلگرامی دست به ماشین حساب شدند و رقم 1700 هزار میلیارد تومان را کشیدند بیرون که این وسط غیبش زده است. ما هم سرمان برای حاشیه درد می‌کند، رفتیم سر وقت ماجرا تا ببینیم بالاخره این 184 هزار تن کاغذ کجا رفته است.

قبل از اینکه صحبت‌های آقای حسن‌پور را بخوانید در جریان باشید از همان وقتی که این صحبت را شنیدیم به آن شک کردیم و حتی با خودمان حساب‌کتاب کردیم. گشتی در اخبار زدیم و دیدیم که بله بحث این 200 هزار تن کاغذ در آذرماه هم توسط آقای محمود آموزگار، رییس وقت اتحادیه ناشران مطرح شده است و اصلاً آن موقع خبری از کارگروه کاغذ ارشاد نبود چون این کارگروه طبق خبری که «تسنیم» منتشر کرده 12 شهریورماه امسال موجودیت پیدا کرده است. پس ما سراغ آقای آموزگار رفتیم برای این مسأله ولی چند نکته جالب هم از ماجرای کاغذ و نحوه تخصیص ارز برایمان گفت.
اول اصل صحبت‌های هومان حسن پور را بخوانید بعد صحبت‌های محمود آموزگار را بخوانید که هم اکنون عضو کارگروه کاغذ ارشاد هم هست که البته بین خودمان باشد بعد از استعفای آقای همایون امیرزاده از دبیری این کارگروه از رونق و رمق افتاده و فعلاً یک ماهی است که تشکیل جلسه نداده است.

باقی کاغذها کجاست؟

آقای هومان حسن‌پور به‌عنوان رییس اتحادیه ناشران در سخنان خود تعریضی هم به کارگروه کاغذ ارشاد زده و گفته است: پیش از تشکیل کارگروه فعلی کاغذ، ما به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشنهاد دادیم کاغذ مورد نیاز برای صنعت نشر و تولید کتاب در کشور در کارگروهی به منظور تخصیص به ناشران، به معاونت فرهنگی واگذار شود. پیشنهاد ما این بود کارگروهی متشکل از نماینده اتحادیه ناشران تهران، نماینده تعاونی ناشران کشور و معاونت فرهنگی، به تخصیص کاغذهای وارد شده برای تولید کتاب در کشور بپردازند و بحث نظارتی آن را نیز در اختیار بگیرند اما این پیشنهاد در آن مقطع با مخالفت روبه‌رو شد و وضع به سمت ایجاد کارگروه فعلی رفت. در پیشنهاد ما، ملاک‌های تخصیص کاغذ به ناشران به صورت شفاف مشخص شده بود و با جمع‌آوری نظرات مختلف، تنظیم آیین‌نامه‌ای نیز در نظر گرفته شده بود. پیشنهاد ما همچنین این بود که نظارت بر مصرف را در تهران (اتحادیه تهران) و در شهرستان‌ها (تعاونی ناشران کشور) در دست بگیرند اما این پیشنهادات  رد شد و در حال حاضر نیز ما در فرآیند تخصیص، با وجود آنکه حرف‌های زیادی برای گفتن داریم، نقشی نداریم.

اصل صحبت‌های آقای حسن پور اینجاست: از زمان تأسیس کارگروه کاغذ وزارت ارشاد تاکنون ۲۰۰ هزار تن کاغذ به کشور وارد شده اما تنها ۱۴ هزار تن از آن در قالب سیستم متمرکز دولتی توزیع شده است و باقی را نمی‌دانیم چه شده است. ما از روز اول در مورد این دست اتفاقات هشدار داده بودیم. مؤکداً بیان کرده بودیم که باید تخصیص کاغذ نشر به اتحادیه‌های نشر و معاونت فرهنگی سپرده شود اما چنین نشد. با این حال در هفته‌های گذشته جلسه‌ای با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار کردیم و ایشان با تأیید فرمول پیشنهادی از سوی ما، قول مساعد دادند که این اتفاق عملیاتی شود و تأکید کردند باید به نقطه مشخصی در زمینه توزیع کاغذ می‌رسیدیم تا این اتفاق بیفتد.

این در حالی است که در آن مقطع، زمانی که ما و نماینده تعاونی ناشران کشور مؤکداً به بحث نظارت بر مصرف و توزیع اصرار داشتیم، تنها با این سؤال روبه‌رو می‌شدیم که «مگر قرار است دولت نقش پلیس را ایفا کند؟».

آموزگار: فقط 15میلیون دلار مصوب کارگروه است

آقای محمود آموزگار، رییس سابق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و عضو فعلی کارگروه کاغذ ارشاد است که در پاسخ به سؤال ما درباره صحبت‌های آقای حسن‌پور به اول بحران کاغذ اشاره می‌کند و می‌گوید: «نخستین علامت هشداری که ما درباره کاغذ دریافت کردیم آبان‌ماه 96 در هفته کتاب بود که خبر آمد علاوه بر افزایش تعرفه واردات کاغذ، کاغذ هم از شمول دریافت ارز مبادله‌ای خارج خواهد شد. ارز مبادله‌ای که ابتدا 4200 تومان بود و بعد به 3800 کاهش پیدا کرد. همان موقع با آقای کرباسیان، وزیر اقتصاد وقت تماس گرفتیم و ماجرا را گفتیم.

در نهایت وزیر اقتصاد و ارشاد با هم هماهنگ شدند و نتیجه این شد که تعرفه واردات کاغذ افزایش پیدا نکرد و در لیست ارز مبادله‌ای هم باقی ماند . این مسأله باعث شد کاغذی که از آبان‌ماه 96 وارد کشور می‌شد ارز مبادله‌ای دریافت کند. از ابتدای امسال تا مهرماه 200 هزار تن کاغذ وارد شده است و از این رقم 3500 تن تا مردادماه انواع کاغذ از گمرک ترخیص شده بود. اگر ضریب بگیرید حدود 60هزار تن آن کاغذ تحریر است و از این رقم چیزی که تحویل شد الان به 15 هزار تن رسیده است. یک کارگروه کاغذ در وزارت صمت تشکیل شده بود و مصوبه‌ای دارد که نماینده انجمن وارد کننده کاغذ امضا کرده کاغذ روزنامه کیلویی 4100 تومان و کاغذ تحریر 5100 فروش رود ولی این محقق نشد و کسی ندید کاغذی به این رقم فروش برود ولی در همان ایام کاغذ بالک که مورد مصرف ناشران بود توسط واردکنندگان با همین رقم به ناشران عرضه می‌شد در نتیجه خیلی فشاری به نشر وارد نمی‌شد اما در مورد کاغذ تحریر با قاطعیت می‌گویم که کاغذی با آن قیمت مصوب عرضه نشد.»

آموزگار در ادامه تشکیل کارگروه ارشاد اشاره می‌کند و می‌گوید: «بالاخره این مسائل منجر شد که سؤالاتی شکل بگیرد که وزارت صمت این کاغذها را چه کرده است در حالی که کاغذی کشف نشد. از شهریورماه مسوولیت به ارشاد محول شد البته توصیه ما به عنوان صنف این بود که ارشاد مسوولیت کل کاغذ را نگیرد و فقط کاغذ مطبوعات و تحریر را توزیع کند ولی گفتند نمی‌شود کاغذها را تفکیک کرد ما پیشنهاد هم دادیم که تعاونی و اتحادیه بر توزیع و استحقاق ناشران برای دریافت نظارت کند که البته موافقت نشد.» او درباره اموفق‌بودن توزیع کاغذ توسط اتحادیه آشنا هم گفت: «من دفاع خاصی نمی‌کنم اما این برنامه در نهایت موفق نشد و قرار شد کمیته سه‌نفره اتحادیه ناشران، آشنا و نماینده معاونت فرهنگی تشکیل شود تا افراد باصلاحیت را برای دریافت کاغذ معرفی کند و استحقاق ناشران را هم مشخص کند که در نهایت اتحادیه را هم از این کمیته خارج کردند. معاونت فرهنگی تخصیص می‌دهد و آشنا هم توزیع می‌کند. »

اما مهم‌ترین صحبت‌های محمود آموزگار اینجاست که می‌گوید بخش زیادی از ارز تخصیص یافته خارج از مصوبات کارگروه کاغذ است: «اتفاقی افتاد که صدای ما درآمد این بود که طبق اعلام نماینده بانک مرکزی در کارگروه صدمیلیون دلار تا یک ماه پیش از سوی بانک مرکزی تأمین ارز شده بود که 85 میلیون دلار متعلق به وزارت صمت و 15 میلیون دلار برای ارشاد بود در حالی مسوولیت کلی کاغذ بر عهده ارشاد است و ما نمی‌دانیم آن با 85 میلیون دلار کاغذ وارد شده است یا نه ولی با 15 میلیون دلاری که در کارگروه کاغذ ارشاد مصوب شده کاغذ به مرور در حال واردات است. این صدمیلیون هم اعلام بانک مرکزی است در حالی که فقط 15 میلیون دلار آن مصوب کارگروه کاغذ است»

توضیح خاصی نمی‌خواهد همه چیز مشخص است. ارزهایی به کاغذ از سوی بانک مرکزی تخصیص یافته که خارج از مصوبات کارگروه کاغذ است. حال چرا بانک مرکزی این ارز را خارج کارگروه تخصیص داده باید توضیح دهد؟ وزارت صمت باید توضیح دهد که چرا 85 میلیون دلار ارز تخصیص یافته در اختیارش است و الان وضعیت بازار کاغذ این قدر آشفته است؟ آیا با این ارزهای دولتی کاغذ وارد شده و بعداً به قیمت آزاد فروش رفته است؟ کسی جواب این سؤالات را نمی‌داند چون خیلی مسائل شفاف نیست. قبلاً هم رسانه‌ها گفته بودند برخی ارزها به اشخاصی تخصیص داده شده که اصلاً وجود خارجی ندارند.