مهاجرت در ایران در حال زنانه شدن است

روزنامه آرمان: بر اساس آمارهای سال 2017 سازمان ملل در سال 2000، 2 میلیون 803 هزار مهاجر ایرانی در خارج از کشور گزارش شده که در سال 2017 این آمار 2 میلیون و 699 هزار نفر مهاجر ایرانی رسیده است.

ناگفته نماند اکثرکارشناسان بر این آمار و ارقام اتفاق‌نظر ندارند؛ اما همه آنها یک‌صدا از وجود یک نقص جدی سخن می‌گفتند، فقدان آمار دقیق و مطمئن از تعداد مهاجران ایرانی در کشورهای مختلف.

اگر سن، جنس و تحصیلات و شغل را جزو شاخص‌های مهم هویتی بدانیم، آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد، هرم سنی جمعیت مهاجران ایرانی خارج از کشور در سال 2017 سالمند شده است و از سال 2015 به بعد، سهم زنان مهاجر نسبت به مردان مهاجر به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. به بیانی دیگر مهاجرت در ایران در حال زنانه‌شدن است.

همچنین اگر تحصیل را عنصری مهم در هویت بدانیم باید یادآور شد، 72 درصد ایرانیان در خارج از کشور دارای تحصیلات بالایی هستند و 61 درصد از مهاجران ایرانی دارای مشاغل تخصصی‌اند و در مقابل 5/27 درصد در فروشندگی فعال‌اند و 11 درصد کارگر و یک درصد کارگر ساده هستند. کارشناسان و صاحب‌نظران تاکید دارند تلقی از مساله مهاجرت تغییر کرده و نباید مساله مهاجرت را یک‌سره منفی دانست؛ گروهی از اندیشمندان همچنان مهاجران ایرانی را جزو سرمایه‌ ملی به حساب می‌آوردند و معتقد بودند نباید این دسته از شهروندان ایرانی را کاملا از دست‌رفته تصور کنیم.

مطالعات آسیب‌‌شناسانه صاحب‌نظران از مهاجران ایرانی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد دو آسیب جدی در خصوص مهاجرت ایرانیان وجود دارد. بر این اساس ایرانی‌های مهاجر در ساخت پیوند و شبکه اجتماعی با خود ضعفی جدی دارند. به همین ترتیب ایرانیان مهاجر در حفظ پیوندهای خود با جامعه ساکن ایران نیز ناتوان هستند. از نظر صاحب‌نظران این نقیصه جایی خود را نشان می‌دهد که سرمایه‌های تجاری، علمی و فناورانه آنها به دلیل فقدان شبکه ارتباطی با ایران امکان انتقال به داخل کشور را ندارد.

آنها در همین زمینه مهاجران کشورهایی مثل چین، هند و مکزیک را مثال زدند که به دلیل شبکه‌ها و پیوندهای قوی‌ای که با اشخاص مقیم آمریکا، کانادا و اروپا دارند، سالانه مقدار قابل‌توجهی سرمایه پولی، تکنولوژی و ثروت به کشور مادری خود انتقال می‌دهند. آنها در همین رابطه به اهمیت انقلاب ارتباطی و رشد شبکه‌های اینترنتی اشاره کردند و گفتند در عصر کنونی باید در خصوص مفاهیمی مثل حضور فیزیکی در جغرافیایی خاص، مرز سرزمینی وغیره تجدیدنظر کرد. یکی از صاحب‌نظران حاضر در این نشست از وجود حدود 200 میلیارد دلار سرمایه ایرانیان در آمریکا، چین و برخی کشورهای اروپایی سخن گفت. در خصوص تمایز نوع مهاجرت ایرانیان با مهاجران چینی یا مکزیکی گفته شد، مهاجران ایرانی عمدتا از طبقه متوسط هستند و فردی مهاجرت می‌کنند.

در حالی که برخی مهاجران دیگر کشورها بعضا از طبقات فقیر هستند و گروهی مهاجرت می‌کنند و انگیزه آنها از مهاجرت کار و درآمدی متوسط است؛ این در حالی‌است که ایرانیان بیشتر با دغدغه‌های طبقه متوسط، یعنی تحصیل و افزایش مهارت‌های فردی، دست به مهاجرت می‌زنند. آنها در همین زمینه عنوان کردند، پیوندهای زبانی ما با ایرانیان خارج از کشور به‌ویژه برای نسل دوم مهاجران در حل ضعیف‌شدن است.