پروژه «خودحاشیه‌سازی» در سیما

خبرگزاری مهر: حالا دیگر با لکنت کمتری نسبت به چند ماه قبل می‌توان اصلی‌ترین پاشنه‌آشیل صداوسیما در ماه‌های اخیر را «اطلاع‌رسانی» و به تعبیر دقیق‌تر «بحران مدیریت فضای رسانه‌ای متاثر از تحولات سیما» دانست.

نیمه اردیبهشت‌ماه و در اوج حواشی به‌وجود آمده پیرامون تولیدات ویژه رمضان تلویزیون بود که از «خودزنی تلویزیون در ضیافت حاشیه‌ها» نوشتیم و تأکید کردیم ضعف صداوسیما در حوزه «اطلاع‌رسانی» زمینه‌ساز مهمترین حاشیه‌های تلویزیون شده است؛ شواهد نشان می‌دهد این فرآیند «خودحاشیه‌سازی» در سیما همچنان ادامه دارد!

ماجرای «اختیاریه» چیست؟

توقف تولید هر برنامه‌ای به‌خصوص در حد فاصل بازه زمانی پایان فصل قبل و مذاکره برای آغاز فصل جدید، یکی از اتفاقات مرسوم و طبیعی در تلویزیون محسوب می‌شود. اتفاقی که کیفیت مذاکره میان عوامل برنامه و مدیران مرتبط، شرایط تولید و پارامترهای متعدد دیگری از این دست می‌تواند بر آن تأثیر مستقیم داشته باشد.

برنامه «اختیاریه» که فصل نخست آن زمستان ۹۷ و در دوره ریاست جواد رمضان‌نژاد با تهیه‌کنندگی و اجرای سیدمرتضی فاطمی روی آنتن شبکه پنج رفت، خیلی زود چنان اعتماد مدیران شبکه را جلب کرد که توانست پخش زنده ویژه‌برنامه افطار شبکه، در ماه رمضان را از آن خود کند و در غیاب رقیب قدرتمند در شبکه‌های دیگر، مورد توجه هم قرار بگیرد. پخش مداحی حاشیه‌ساز در ماه رمضان از شبکه پنج و دستور رئیس رسانه ملی برای برکنار مدیر شبکه، شرایط را تا حدودی تغییر داد.

فاطمی که پیش از این و در دوره مدیریت جواد رمضان‌نژاد در شبکه «افق»، برنامه «۱۸۰ درجه» را روی آنتن آن شبکه برده بود، جزو برنامه‌سازان معتمد رمضان‌نژاد محسوب می‌شد و طبیعی بود که با تغییر مدیر شبکه پنج، کیفیت همکاری‌اش با این شبکه دستخوش تغییراتی شود. این گمانه و تحلیل رسانه‌ای خیلی زود تبدیل به «شایعه» شد و با پایان پخش ویژه‌برنامه رمضانی «اختیاریه»، ادامه پخش آن از شبکه پنج در هاله ابهام قرار گرفت.

اینکه در فرآیند اعلام وضعیت تولید یک برنامه، تیم اطلاع‌رسانی رسانه ملی یکی از تهیه‌کنندگان تازه‌نفس این رسانه را بدون هیچ شفافیتی متهم به «مطالبات مغایر با قواعد سازمان» می‌کند در خوش‌بینانه‌ترین حالت و به‌فرض صحت، جز بدسلیقگی در عیان کردن بخشی از مسائل داخلی رسانه ملی است؟

در واکنش به این فضا اما تیم اطلاع‌رسانی تلویزیون طبق معمول سکوت اختیار کردند تا فرمان گمانه‌زنی درباره سرانجام «اختیاریه» به دست فضای مجازی بیفتند. جالب اینکه مدیران سیما هم در پاسخ به پیگیری رسانه‌ها از در کتمان درآمدند و خبر از بازگشت این برنامه به آنتن «طبق روال قبل» دادند.

با این همه اما سرانجام سیدمرتضی فاطمی با انتشار متنی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام بالاخره «شایعه‌» را تبدیل به «خبر» کرد؛ تولید «اختیاریه» برای همیشه متوقف شد.

اطلاع‌رسانی یا تسویه حساب؟

تا اینجا همه چیز طبیعی و قابل پیش‌بینی بود اما روز گذشته متنی عجیب از سوی روابط عمومی سیما و به نقل از مجید اکبرشاهی مدیر گروه اجتماعی شبکه پنج به رسانه‌ها ارسال شد که بیش از اطلاع‌رسانی عام به نظر می‌رسید مخاطب خاص داشت و بار دیگر یک اتفاق معمول در سیما را تبدیل به یک «حاشیه» کرد!

«امروز برایم مسجل شد اختیاریه در برنامه‌های سازمان صداوسیما و مدیریت جدید شبکه جایی ندارد. من به تصمیم بزرگواران احترام می‌گذارم. ان‌شاءالله که تصمیم درستی گرفته باشند. تصمیمی که به نفع مردم و مخاطب رسانه باشد.» این بخشی از متن خداحافظی سیدمرتضی فاطمی با برنامه «اختیاریه» بود که در صفحه شخصی‌اش منتشر شده بود و احتمالاً توجیه مناسبی برای این واکنش از سوی مدیر گروه اجتماعی شبکه و مهم‌تر از آن تیم اطلاع‌رسانی رسانه ملی به حساب آمده است؛ «برنامه «اختیاریه» در تابستان فقط یک بار در هفته ولی در بهترین ساعت امکان پخش داشت ولی تهیه‌کننده ابتدا به دلیل مسائل مالی و سپس مطالبه توقعات بیشتر که مغایر با قواعد و تصمیم گروه بود، از ادامه همکاری انصراف داد.»

ادبیات تنظیم این خبر که با تأکید بر کلیدواژه «مسائل مالی و مطالبات مغایر با قواعد سازمان» در صفحات رسمی اطلاع‌رسانی رسانه ملی در فضای مجازی بازنشر شد، بیش از آنکه ابهامات درباره سرانجام این برنامه را از بین ببرد، شائبه‌ها را در این زمینه بیشتر دامن زد؛ متنی که به نظر کارکرد آن بیشتر واکنش به اظهارات تهیه‌کننده برنامه و تسویه حساب بود تا اطلاع‌رسانی!

استوری صفحه رسمی امور مخاطبان صداوسیما

فکری برای رفع این بحران کنید!

برنامه «اختیاریه» به مانند هر تولید رسانه‌ای دیگری نقاط ضعف و قوتی داشت که خبرگزاری مهر هم پیش از این در گزارشی به بهانه بررسی برنامه‌های ویژه افطار سیما، به طور مفصل به این نقاط ضعف و قوت پرداخته است و اساساً هم تعطیلی یا ادامه تولید آن در قالب یک فرآیند طبیعی درون سازمان صداوسیما، نمی‌توانست سوژه مناسبی برای نوشتار حاضر باشد؛ معضلی که محل نقد ما است و تأکید داریم مدیران صداوسیما خیلی زود باید نسبت به رفع آن اقدامات لازم را انجام دهند «بحران اطلاع‌رسانی در رسانه ملی» است.

اینکه در فرآیند اعلام وضعیت تولید یک برنامه، تیم اطلاع‌رسانی رسانه ملی یکی از تهیه‌کنندگان تازه‌نفس این رسانه را بدون هیچ شفافیتی متهم به «مطالبات مغایر با قواعد سازمان» می‌کند در خوش‌بینانه‌ترین حالت و به‌فرض صحت، جز بدسلیقگی در عیان کردن بخشی از مسائل داخلی رسانه ملی است؟ این سبک از اطلاع‌رسانی درباره توافق یا عدم توافق با برنامه‌سازان قرار است تبدیل به بدعتی تازه در تلویزیون شود؟ واقعاً اطلاع‌رسانی روزگذشته روابط عمومی صداوسیما چه شبهه‌ای را درباره عملکرد سازمان در فضای رسانه‌ای از بین برد؟ به کدام شبهه‌ها دامن زد؟!

و یک سوال پایانی؛ روابط عمومی رسانه ملی با این وسواس در انتشار جزئیات دقیق یک «توافق» چرا هنوز درباره مسائل کلیدی‌تری مانند مختصات «تخلف» صورت گرفته در جشنواره جام‌جم سال گذشته، سکوت کرده است؟