بلای موسسات مالی بر سر مشتاقان بورس می‌آید؟

روزنامه «صبح‌نو» در گزارشی به وضعیت بازار سرمایه و رشد حبابی آن پرداخته است.

این روزها تب ورود به بورس در بین عموم مردم بیش از حد داغ شده و با پایان تعطیلات نوروز در شهرهای مختلف ایران شاهد صف‌های شلوغ در کارگزاری‌ها برای دریافت کد بورسی هستیم. مشتاقان سرمایه‌گذاری در بورس آنقدر افزایش پیدا کرده که اگر بخواهید کد بورسی دریافت کنید باید یک روز کامل در صف کارگزاری باشید و ورود افراد مبتدی به بازار سرمایه باعث ایجاد هیجانات در خرید و فروش سهام شده است. بنابراین امروز بورس به یکی از جذاب‌ترین بازارهای کشور تبدیل شده و سیل نقدینگی ریز و درشت مردم با هدف کسب سودهای نجومی به سمت این بازار روانه شده است.

تشویق دولت

ورود این حجم از پول به بازار سهام از این جهت که این بازار به نوعی کار تأمین مالی شرکت‌های تولیدی را در وانفسای کم‌پولی تولیدکنندگان انجام می‌دهد مطلوب به نظر می‌رسد. ضمن اینکه دولت هم که این روزها به‌دلیل سقوط بی‌سابقه قیمت نفت و شیوع بیماری کرونا با کمبود شدید منابع درآمدی مواجه است ظاهراً از ورود این پول‌ها به بورس استقبال می‌کند همچنانکه رییس‌کل بانک مرکزی در بخشنامه‌ای به مدیران عامل شبکه بانکی ضمن تأکید بر این موضوع که فرصت اقبال به سرمایه‌گذاری در بورس مغتنم شمرده شود، یادآور شد از ظرفیت بالای فراهم شده در بازار سرمایه برای واگذاری سهام و بنگاه‌های تحت تملک خود بهره گیرند. او همچنین با تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بورس گفت: «بازار بورس ما خیلی خوب شده است و مردم در آنجا سرمایه‌گذاری می‌کنند. ما هم مردم را تشویق می‌کنیم که مردم وارد بورس شوند. به‌عنوان مسوول بانک مرکزی هر کاری برای رونق بورس خواهم کرد.» رییس‌جمهوری نیز به مردم وعده داد که «خبرهای خوبی از بورس خواهند شنید» و همزمان از عرضه اولیه سهام «شستا» تعریف و تمجید کرد و از استقبال مردم گفت و اینکه حضور مردم در بازار سرمایه «نشان از حرکت‌های خوب اقتصادی دارد.»

رشد بازار سرمایه واقعی است؟

شاید تا اینجای ماجرا، موضوع ورود سیل نقدینگی به بورس امر پسندیده‌ای به حساب بیاید اما با کمی تأمل مشخص می‌شود اگر این حرکت با مدیریت صحیح همراه نباشد چه‌بسا می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور خاطره تلخ مؤسسات مالی اعتباری ورشکسته را دوباره احیا کند. واقعی بودن رشد بازار سرمایه از جمله مسائلی است که این روزها مورد بحث بسیاری از فعالان بازار قرار گرفته و در خصوص احتمال وجود حباب در شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار نظرات ضد و نقیضی مطرح شده است. این موضوع ترس را در بسیاری از سهامداران ایجاد می‌کند که با ترکیدن حباب شاخص بورس و افت یکباره شاخص بورس سرمایه‌های در اختیار خود را که با امید وجود روزهای سبز وارد این بازار کرده بودند از دست بدهند.

برخی کارشناسان اعتقاد دارند رشد شاخص در بورس بیشتر به‌دلیل سفته بازی است و نه رشد صنعت و اقتصاد کشور. یکی از علل دیگر این رشد ناشی از تجدید ارزیابی شرکت‌هاست اما تجدید ارزیابی هیچ کمکی به رشد و سودآوری نمی‌کند، بلکه یک شرکت در ترازنامه خود قیمت اموال و دارایی‌های ثبت‌شده 20ساله خود را طبق قانون تجدید ارزیابی می‌کند. بنابراین با تجدید ارزیابی دارایی‌ها، صرفاً عدد سرمایه افزایش پیدا می‌کند در حالی که سود بازار سرمایه ناشی از سود در فروش شرکت است. درحالی که تجدید ارزیابی دارایی‌ها کمکی به رشد و سودآوری شرکت نمی‌کند، بلکه فقط یک واقعی‌سازی و اصلاح ساختار است.

پیش‌بینی قریب‌الوقوع بودن ترکیدن حباب

رییس سابق سازمان مالیاتی کشور با پیش‌بینی قریب‌الوقوع بودن ترکیدن حباب بازار بورس، گفته است: به نظر می‌رسد دولت چشمش را روی ورود نقدینگی بی‌حساب و کتاب به بورس بسته است. او می‌گوید: اگر این حجم از گردش پول در بازار بورس نصیب شرکت‌ها و ارتقای صنعت می‌شد، جای خوشحالی بود ولی متاسفانه بورس به محل رقابت قماربازان و سفته‌بازان تبدیل شده است. علی‌اکبر عرب‌مازار نسبت به از بین رفتن سرمایه‌های خرد و مردم در صورت ترکیدن حباب بازار بورس هشدار داد و گفت: چرا باید در سایه غفلت برخی مسوولان چنین اتفاقاتی بیفتد و بعد از جیب مردم خسارت مال باختگان داده شود. برای بررسی بیشتر بازار سرمایه با دکتر احسان خاندوزی، کارشناس مسائل اقتصادی و منتخب مردم تهران در مجلس یازدهم به گفت‌وگو نشستیم.

هجوم سرمایه‌گذاران خرد به سمت بورس غیر‌متعارف است

دکتر«احسان خاندوزی» کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به حباب ایجاد شده بازار بورس کشور، عنوان کرد: از اواسط سال‌98 که بازدهی بازار دارایی‌ها در اقتصاد ایران کاهش پیدا کرد، تمایل سرمایه‌گذاران خرد( کوچک) در بورس بیشتر شد چرا‌که به این فکر می‌کردند تا بازدهی بالاتر از نرخ سود بانک‌ها به‌دست آورند.

این کارشناس مسائل اقتصادی کشورمان با اشاره به اینکه هجوم سرمایه‌گذاران خرد به سمت بازار سرمایه و بورس غیر‌متعارف است، افزود: درماه‌های گذشته برای اولین‌بار کد بورسی برای کسانی که سابقه سرمایه‌گذاری در بورس نداشتند ارائه شد. این پدیده به‌خاطر پایین بودن نرخ واقعی بازدهی درسیستم بانکی و در بازارهای رقیب از جمله املاک و مستغلات، بازار ارز و... است که قابل انتظار و توقع بود.

وی تاکید کرد: افزایش بازیگران بازار سرمایه، کمکی به اقتصاد کشور نمی‌کند، مگر با افزایش ارز اولیه سهام در مواردی که یک بازده تولیدی دربازار سرمایه شکل دهد و کمکی به بخش‌های اقتصادی کند. این اتفاقی که در بورس شاهدیم به خودی خود نمی‌تواند نقدینگی برای بخش‌های اقتصاد قلمداد شود مگر اینکه شورای‌عالی بورس تمهیداتی را بیندیشد تا شرکت‌های رتبه‌بندی شده از امتیازات بیشتری برخوردار باشند و تشویق‌هایی برای سرمایه‌گذاران خرد به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری صورت گیرد تا کسانی که برای اولین‌بار وارد بازار شدند با یک شوک منفی و تلاطم زیان انفرادی نبینند و رفتار گله‌وار از خودشان نشان ندهند.

خاندوزی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاران خرد با واسطه بازیگران حرفه‌ای مثل صندوق‌ها باید وارد بازار شوند، تصریح کرد: اگر سرمایه‌گذاران کوچک با واسطه حرفه‌ای‌ها وارد بازار شوند، هم انتخاب آن‌ها هوشمندتر می‌شود و هم رفتارهای خارج از منطق بازار بورس تا حدی جلوگیری می‌شود.