وزیر بهداشت لبنان: شهر را ترک کنید

عصر ایران: هزاران تُن "نیترات آمونیوم" در نزدیکی بندر بیروت لبنان منفجر شد، بیش 70 نفر جان باخته و حدود 4 هزار نفر زخمی شدند.

انفجار روز سه‌شنبه پایتخت لبنان را لرزاند و انتظار می‌رود تعداد جان‌باختگان این حادثه همچنان افزایش یابد.

"حامد حسن" وزیر بهداشت لبنان به شهروندان بیروت گفت که هر که می‌تواند شهر را ترک کند زیرا مواد خطرناک به جا مانده از انفجار می‌تواند اثرات کشنده طولانی مدت به همراه داشته باشد.

مقامات لبنان اعلام کرده‌اند عامل انفجار، 2750 تن نیترات آمونیومی است که از 6 سال پیش و بدون رعایت ملاحظات در نزدیکی محوطه بندر بیروت انبار شد.

"حسن دیاب" نخست‌وزیر لبنان نیز اعلام کرد که مسئولان حادثه "بهای آن را می‌پردازند" و انبار واقع در مرکز انفجار نیز "خطرناک" بوده است.

نیترات آمونیوم چیست؟

نیترات آمونیوم که به گفته مقامات لبنان عامل انفجار بیروت اعلام شده یک ماده بلوری بی‌بو است که به عنوان کود یا تقویت کننده خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد و عامل تعداد زیادی از انفجارهای صنعتی در دهه‌های گذشته در جهان بوده است.

انفجار لبنان نیترات آمونیوم

انفجار این مواد در یک کارخانه تولید "کود شیمیایی" در تگزاس منجر به کشته شدن 15 نفر در سال 2013 شد. این اتفاق در آن سال عمدی شناخته شد. انفجار تصادفی این مواد در سال 2001 نیز باعث کشتار 31 نفر در کارخانه‌ای در "تولوز" فرانسه شد.

ترکیب نیترات آمونیوم با روغن‌های سوختی ماده منفجره قوی‌ای تولید می‌کند که به صورت گسترده توسط صنعت ساخت‌و‌ساز برای تخریب‌های ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از گروه‌ها مانند "طالبان" نیز از این مواد برای انفجارهایشان استفاده کرده‌اند.

از نیترات آمونیوم در حادثه انفجار "اکلاهماسیتی" آمریکا در آوریل 1995 استفاده شد و در این حادثه ساختمان فدرال شهر تخریب و 168 نفر جان باختند. تعداد زیادی از کودکان یک مهدکودک در نزدیکی محل انفجار نیز کشته شدند.

دود مشکی و قرمز ناشی انفجار بیروت نشان دهنده واکنش ناقص نیترات آمونیوم است/ عکس: EPA

دود قرمز ناشی از سوخت نیترات آمونیوم

در کشاورزی نیز کودهای نیترات آمونیومی به صورت گرانول استفاده شده و با حل شدن سریع در رطوبت باعث آزادی نیتروژن در خاک می‌شوند که برای رشد گیاهان حیاتی است.

روزنامه انگلیسی تلگراف در این باره نوشت: "جیمی اگزلی" استاد شیمی دانشگاه "رود آیلند" آمریکا در این باره به خبرگزاری فرانسه گفت: در شرایط ذخیره‌سازی معمول و بدون حرارت بالا شعله‌ور کردن نیترات آمونیوم سخت است.

وی افزود: اگر به تصاویر منتشر شده از انفجار بیروت نگاه کنید شاهد دود مشکی و قرمز خواهید بود که نشان‌دهنده واکنش ناقص این ترکیبات است.

استاد شیمی دانشگاه رودآیلند آمریکا گفت: من فکر می‌کنم یک انفجار کوچک باعث واکنش مابقی نیترات‌های آمونیوم در بیروت شده است. با این حال من چیزی در مورد انفجار تصادفی یا عمدی در انفجار بیروت نشنیده‌ام.

از آنجایی که نیترات آمونیوم یک اکسیدکننده است و پس از اشتعال اکسیژن تولید می‌کند، فرآیند احتراق افزایش یافته به سایر مواد اجازه اشتعال می‌دهد. اما این ماده به خودی خود قابل اشتعال نیست.

نحوه نگهداری از نیترات آمونیوم

به دلیل ویژگی اکسیدکنندگی نیترات آمونیوم قوانین کاملا سخت گیرانه‌ای برای نگهداری از آن وجود دارد. این ماده باید از سوخت و منابع گرما دور بماند.

الزام افزودن کربنات کلسیم به نیترات آمونیوم در بسیاری از کشورهای اروپایی برای ایمنی بیشتر این محصول وجود دارد.

پس از ماجرای حمله به " اکلاهماسیتی" قوانین و سخت‌گیری نگهداری نیترات آمونیوم به شکل چشم‌گیری افزایش یافت.

برای مثال، براساس ضوابط ضدتروریسم در تاسیسات شیمیایی، بخش‌هایی که بیش از 900 کیلوگرم نیترات آمونیوم را ذخیره و نگهداری می‌کنند، تحت بازرسی مرتب قرار خواهند گرفت.

"جیمی اگزلی" استاد شیمی دانشگاه "رود آیلند" در این باره گفت: با وجود تمام خطرات استفاده از نیترات آمونیوم در کشاورزی و ساخت‌و‌ساز امری ضروری است.