معمای آن ۵۳۸ نفر!

روزنامه خراسان: تنها چند روز تا یکی از پرهیاهوترین انتخابات جهان باقی مانده است. انتخاباتی که پیش بینی می‌شود میزان مشارکت بالایی را نسبت به دوره‌های گذشته به ثبت برساند.

شهروندان آمریکایی در اقدامی بی سابقه تنها تا روز جمعه 51 میلیون برگه رای (زود هنگام) را به صندوق های پستی انداخته‌اند. اما این میزان مشارکت رو به افزایش چقدر در نتیجه نهایی انتخابات سوم نوامبر تاثیر گذار است؟

اگر آرای عمومی مردم سرنوشت ساز است، چرا هیلاری کلینتون در سال 2016 و ال گور در سال 2000 به رغم پیروزی در آرای مردمی، نتیجه را به رقبای جمهوری خواه خود یعنی دونالد ترامپ و جورج بوش واگذار کردند؟ درباره مجمع «گزینشگران» یا «الکترال کالج» کلید ورود به کاخ سفید چه می دانیم؟ الکترال ها چه نقشی در انتخاب رئیس جمهور آمریکا دارند و نسبت آن با آرای مردمی چیست؟

توده ناآگاه و اقلیت خردمند!

در بالا از خانم کلینتون و ال گور به عنوان دو نامزد پیشتاز و در عین حال شکست خورده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا یاد شد، اما به گواه مورخان، در طول 244 سالی (از ژوئیه ۱۷۷۶) که ایالات متحده از بریتانیا مستقل شده، در پنج انتخابات، نامزدی که اکثریت آرای مردمی را کسب کرده، توسط نظام انتخاباتی الکترال کالج بلعیده شده و رویای رسیدنش به کاخ سفید محقق نشده است.

اما الکترال کالج یا مجمع 538 نفره «گزینشگران» که پدران بنیان‌گذار آن را در قانون اساسی آمریکا گنجانده‌اند چیست؟ چرا در جمهوری آمریکا به جای شمارش ساده آرا در جای‌جای کشور، رئیس‌جمهور به شکل غیرمستقیم انتخاب می‌شود؟ کندیس نلسون، استاد علوم سیاسی در دانشگاه امریکن و از متخصصان تاریخ و روش‌های انتخابات در آمریکا می‌گوید: «به این دلیل که بنیان گذاران آمریکا درباره میزان اطلاعات مردم عادی، تردید داشتند اما در عین حال آن‌ها می‌خواستند که مردم عادی در روند انتخاب رئیس‌جمهور نقش داشته باشند.

بنابراین سیستمی درست کردند که مردم عادی بتوانند رأی بدهند و رأی‌شان مؤثر باشد اما همزمان گروهی از نخبگان را هم به عنوان گزینشگر (Elector) تعیین کردند که این گروه هر دوره در ماه دسامبر، رأی نهایی را می‌دهند.» به بیان دیگر از نظر بنیان گذاران آمریکا که به «پدران بنیان گذار» معروف هستند، اعتماد به رأی مردم عادی برای انتخاب رئیس‌جمهور ممکن نبود!

همچنین در آغاز جمهوری آمریکا، حق رأی به گروه مردان سفیدپوست محدود بود و در میان ۱۳ ایالت نخستین در آغاز کار جمهوری آمریکا، تنها سه ایالت حاضر شدند به مردان بدون زمین، حق رأی بدهند! حتی در همین سه ایالت نیز در میان کسانی که صاحب زمین نبودند تنها مردانی حق رأی داشتند که مالیات پرداخت می‌کردند.

به همین دلیل در سال ۱۷۸۹، تنها ۱۰ درصد از جمعیت آمریکا اجازه داشتند در انتخابات رأی بدهند. این ساختار در حقیقت الگویی از کالج کاردینال‌ها در کلیسای کاتولیک روم قدیم بود که پاپ را انتخاب می‌کردند. در نظام روم، شهروندان مرد با توجه به ثروت خود به گروه های 100 نفره تقسیم می‌شدند.

هر گروه ۱۰۰ نفره نیز دارای یک رأی بود. این رأی می توانست در جهت تایید یا مخالفت با پیشنهادی باشد که در سنای روم ارائه شده بود. در نظام شورای گزینشگران انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز، نماینده های ایالت ها در نقش همان گروه های ۱۰۰ نفره هستند. طی سال‌ها، هرچند اهمیت مالکیت و ثروت در حق رأی به مرور زمان حل شده است و هر چه گذشته گروه‌های بیشتری از شهروندان آمریکایی اجازه یافته اند تا در انتخابات رأی بدهند اما شهروندان هرگز اجازه پیدا نکردند که با رأی مستقیم رئیس‌جمهورشان را انتخاب کنند.

الکترال کالج چگونه کار می کند؟

در ایالات متحده، رئیس‌جمهوری بر اساس مجموع آرای عمومی ریخته‌شده در صندوق‌های رای انتخاب نمی‌شود. هر یک از ایالت‌ها (به جز ایالت نبراسکا و ایالت مِین) شماری نماینده دارند که به آن ها «گزینشگر» گفته می‌شود.

شمار این گزینشگران برابر با شمار نمایندگانی است که هر ایالت به «مجلس نمایندگان» و مجلس سنای آمریکا می‌فرستد؛ مثلا ایالت پرجمعیت کالیفرنیا، ۵۵ گزینشگر دارد و آلاسکای سرد، به خاطر شمار ساکنان آن، سه انتخاب‌کننده دارد.

این افراد که تعلقات حزبی‌شان مشخص است، هر چهار سال یک بار توسط مردم تنها برای برگزیدن رئیس جمهور انتخاب و متعهد می‌شوند به یکی از نامزدهای مدنظر شهروندان رای دهند.

هر یک از نامزدها که در هر ایالت صاحب بیشتر از ۵۰ درصد آرا شود، همه آرا از آن اوست. یعنی شما در آمریکا به جای رای دادن مستقیم به خود رئیس جمهور،‌ به افرادی رای می‌دهید که رئیس جمهور مدنظر شما را نمایندگی می‌کنند. دلیل انتخابات زودهنگام هم که از چند روز قبل در آمریکا شروع شده همین است که مردم در حال انتخاب گزینشگرها هستند و این گزینشگرها 3 نوامبر رئیس جمهور را انتخاب می‌کنند.

در آمریکا ۵۳۸ گزینشگر از همه ایالت‌ها و مناطق وجود دارد. نامزدی می‌تواند راهی کاخ سفید شود که آرای دست‌کم ۲۷۰ گزینشگر را تصاحب کند. همان طور که خواندید، از پیش مشخص است گزینشگرانی که مردم به آن ها رای می دهند، به کدام یک از احزاب دموکرات یا جمهوری خواه تعلق دارند اما این به معنی آن نیست که براساس گرایش حزبی خود رای دهند ضمن این که بر اساس قانون 29 ایالات متحده آمریکا، دادن رای مخالف توسط الکتور، غیرقانونی است و جرم تلقی می‌شود، در حالی که در 21 ایالت منع قانونی ندارد.

در این میان اما افراد اندکی هستند که به رای مردم خیانت می کنند و به نامزد مدنظر رای نمی‌دهند. افرادی که به آن ها «الکتور خائن» (Faithless elector) می‌گویند. سال 2016، آرای عمومی ایالت واشنگتن به کلینتون داده شده بود اما از میان 12 کالج الکترال ایالت واشنگتن، هشت نفر به کلینتون رای دادند. چهار دموکرات به جای رای به کلینتون، به نامزدهای دیگر رای دادند. برای مثال: برت چیافالو، ۳۸ ساله از اورت ایالت واشنگتن به جای رای به هیلاری کلینتون به کالین پاول، وزیر خارجه سابق آمریکا در زمان بوش جمهوری خواه رای داد!

بایدن، طعمه الکترال کالج می شود؟

در اکثریت قریب به اتفاق ایالات (به جز دو ایالت نبراسکا و مِین) اگر الکتورهای یک کاندیدا رای بیشتری بیاورند تمام آرای الکترال آن ایالت را از آن خود می کنند. مثلا در سال ۲۰۰۰ جورج دبلیو بوش از مجموع شش میلیون رای داده شده در فلوریدا با اختلاف فقط ۱۷۵۴رای توانست هر ۲۹ رای الکترال فلوریدا را ببرد و با همین نتیجه راهی کاخ سفید شود.

همین سازوکار نیز باعث پیروزی دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ شد. در آن سال از مجموع آرای سه ایالت میشیگان، پنسیلوانیا و ویسکانسین (که از سال ۱۹۹۲ همیشه دموکرات‌ها در آن ایالات پیروز بودند)، الکتورهای ترامپ ۸۰ هزار رای بیشتر آوردند و تمام آرای الکترال این سه ایالت را از آن خود کردند و سرنوشت ریاست جمهوری با این ۸۰ هزار رای، در میان مجموع ۱۳۷ میلیون رأیی که در کشور به ترامپ و هیلاری کلینتون داده شده بود به نفع ترامپ رقم خورد.

در انتخابات 2020، هرچند با نزدیک شدن به سوم نوامبر فاصله آرای عمومی جو بایدن و دونالد ترامپ رو به کاهش است اما بایدن، نامزد حزب دموکرات با پیشتازی حدود 8 درصدی اقبال زیادی برای پیروزی دارد؛ اگر این فاصله زیاد به زیر 5 درصد نرسد و او نیز 14 دسامبر طعمه دیگری برای نظام کالج الکترال نشود.