خودرو در دوربرگردان تورم

دنیای اقتصاد : در حالی منحنی قیمت خودروهای داخلی طی سال جاری در چند مقطع، روند صعودی به خود دید وحتی گوی سبقت را در رشد از بسیاری کالاها ربود که حالا طبق گزارش مرکز آمار رکورد شکنی خودرو باز هم ادامه یافته اما این بار در کاهش قیمت.با اعلام گزارش مرکز آمار ایران درباره شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار در آذر امسال، مشخص شد تورم خودرو در این ماه و نسبت به آبان کاهش داشته است. طبق این گزارش، شاخص حمل و نقل (انواع خودرو سواری) با کاهش ۶/ ۳ درصدی تورم ماهانه در آذر ۹۹ و نسبت به آبان مواجه شده است. کاهش تورم خودرو اما در حالی است که به جز آب،برق و سوخت، دیگر بخش‌ها با رشد تورم مواجه بوده‌اند. در واقع با فاکتور گرفتن از «آب، برق و سوخت»، خودرو تنها کالایی است که در آذر امسال و نسبت به آبان، با کاهش تورم مواجه شده است.

در گزارش منتشره از سوی مرکز آمار اما تورم خودرو در آذر امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته رشد شدیدی را تجربه کرده است، ضمن آنکه در ۱۲ ماه منتهی به ماه جاری و نسبت به دوره مشابه سال قبل نیز قیمت خودرو متورم تر شده است. بر این اساس، شاخص تورم خودرو در آذر امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۲/ ۶۵ درصد رشد را به خود می‌بیند. این شاخص در ۱۲ماه منتهی به ماه جاری نیز رشد ۸/ ۶۴ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. اینکه چرا شاخص تورم خودرو در آذر نسبت به آبان سال جاری نزولی شد، بدون تردید ریشه در کاهش انتظارات تورمی و ریسک‌های غیراقتصادی همراه با روند نزولی نرخ ارز دارد.اواسط آبان ماه سال جاری نتیجه انتخابات ایالات متحده آمریکا بسیاری از بازارهای پرریسک کشور را با روند کاهشی قیمت مواجه کرد از جمله خودرو که از ابتدای امسال در چندین مقطع افزایش قیمت چشمگیری را به خود دیده بود.آنچه مشخص است تا اوایل آبان امسال، منحنی قیمت در بازار خودروی کشور تا توانست گستاخی کرد و روند افزایشی به خود گرفت. در باب دلایل رشد قیمت خودرو در آن مقطع باید به رشد انتظارات تورمی، صعود نرخ ارز و متناسب نبودن عرضه و تقاضا در بازار اشاره کرد به‌طوری‌که هرچه تورم انتظاری صعودی می‌شد و نرخ ارز هم مسیر افزایشی به خود می‌گرفت، قیمت خودرو هم به پیروی از آنها رشد می‌کرد. در این بین البته ضعف تولید نیز در تورم بازار خودرو بی تقصیر نبود، اما در مقایسه با دو عامل انتظارات تورمی و ارز، چندان اثرگذار به نظر نمی‌رسید. شاخص تورم در بازار خودرو تا اوایل آبان امسال رکوردهای حیرت انگیزی را به ثبت رساند، تا جایی که کف قیمت از مرز ۱۶۰ میلیون تومان نیز گذشت. شهروندان که تا قبل از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تورم انتظاری بالایی داشتند، خودرو را در حکم ناجی ارزش پول خود می‌دانستند، بنابراین پا به پای ارز، قیمت‌ها را بالا می‌بردند، آن هم در حالی که گاهی خریدار چندانی نبود.

با فرا رسیدن موعد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اما ورق بازار خودرو نیز به تدریج برگشت و حباب در این بازار تا حدودی تخلیه شد. از همان روزی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا در مسیر شکست و جو بایدن در راه پیروزی قرار گرفت، رفته رفته از انتظارات تورمی شهروندان کاسته شد و به تبع آن، نرخ ارز هم روند نزولی در پیش گرفت. این اتفاقات سبب شد بازار خودرو نیز افت قیمت را تجربه کند، روندی که تا به امروز نیز کم و بیش ادامه یافته است به‌‌طوری‌که کاهش تورم انتظاری و افت نرخ ارز به حدی در بازار خودرو اثرگذار بوده که کف قیمت به زیر ۱۰۰ میلیون تومان نیز رسید، با این حال برای این قیمت هم مشتری چندانی وجود نداشت. بدین ترتیب همانطور که عنوان شد دو دلیل کاهش انتظارات تورمی و ریسک‌های اقتصادی و همچنین روند کاهشی نرخ ارز، شاخص تورم خودرو در آذر امسال را نسبت به آبان به شدت کاهشی کرد. هرچند روند تولید نیز بهبود یافته، با این حال اثرگذاری آن بر کاهش قیمت، به اندازه عوامل موردنظر نبوده است.

بر این اساس طی تقریبا یک ماه و نیم گذشته، بازار خودرو روندی عکس دوران قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را طی کرد، تا آنجاکه تقاضا برای فروش بسیار بالا رفت، اما تقاضا فروکش کرد. با وجود آنکه قیمت خودرو در بازار افت قابل توجهی را طی این مدت به خود دید و در سمت عرضه، میل به فروش بالا رفت، سمت تقاضا آن را اجابت نکرد. در حال حاضر نیز با وجود تداوم روند نزولی قیمت خودرو در بازار، کماکان بسیاری از شهروندان میلی به خرید از خود نشان نمی‌دهند آن هم در حالی که گفته می‌شود فروشندگان گاهی حاضرند خودروهای خود را از نرخ‌های پیشنهادی اولیه شان نیز کمتر عرضه کنند. اینکه چرا چنین بی میلی شدیدی نسبت به خرید خودرو در بازار شکل گرفته، باز هم به انتظارات تورمی شهروندان مربوط می‌شود. مشتریان انتظار دارند قیمت خودرو در بازار کاهشی‌تر شود، بنابراین در مقطع فعلی، خرید را ریسک دانسته و گمان به زیان می‌برند. در واقع تورم انتظاری شهروندان ایرانی برای ماه‌های پیش رو کاهشی تر شده و آنها منتظرند که قیمت خودرو تا آنجا که جا دارد پایین بیاید و آنگاه اقدام به خرید کنند. دلیل این ماجرا نیز کاملا روشن است؛ امید به احیای توافق هسته‌ای و برجام با آغاز ریاست‌جمهوری جو بایدن در آمریکا. هم مقامات ایرانی و هم دولتمردان آینده آمریکا سیگنال‌هایی مثبت برای احیای برجام ارسال کرده‌اند و این موضوع سبب شده امید شهروندان به آینده اقتصادی کشور بهبود پیدا کند. تصور عمومی این است که با احیای برجام، قیمت‌ها بیش از شرایط کنونی شکسته خواهد شد. در چنین شرایطی طبعا بازار خودرو نیز متاثر از نزولی شدن تورم انتظاری و نرخ ارز، سر به زیرتر از حال شده و منحنی قیمت در آن کاهشی‌تر می‌شود. هرچند بازگشت طرفین به توافق هسته ای، احتمالا پروسه‌ای زمانبر بوده و به یکی دو ماه آینده ختم نمی‌شود، اما اگر تنش خاصی میان ایران و آمریکا ایجاد نشده و امیدها به احیای برجام کماکان زنده بماند، می‌توان پیش‌بینی کرد که شاخص تورم خودرو در دی ماه نیز روندی نزولی داشته باشد.احیای برجام با لغو تحریم‌ها علیه ایران ارتباط مستقیم دارد، چه آنکه به احتمال فراوان، فروش نفت کشور در بازارهای جهانی از سر گرفته می‌شود و راه نقل و انتقال پول نیز باز خواهد شد. هرچه هست، فعلا تصور کلی این است که احیای توافق هسته‌ای و برجام سبب بهبود اوضاع اقتصادی کشور خواهد شد و این موضوع روی کاهش تورم انتظاری شهروندان و نزولی‌تر شدن منحنی قیمت در بازارها از جمله خودرو تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت.

بر این اساس برخی از کارشناسان با توجه به شرایط فراهم شده در بازار، به سیاست‌گذار خودرو توصیه می‌کنند که با فراهم کردن قیمت‌گذاری بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا و حذف تعیین قیمت دستوری خودرو، زمینه کاهش بیشتر قیمت‌ها در بازار را فراهم کند.