بی‌تفاوتیِ شاخص بورس به سیگنال‌های رشد

روزنامه همشهری: با وجود افزایش امید به تعیین تکلیف بازار فولاد و احتمال کاهش نرخ بهره بین بانکی شاخص دیروز 1.5درصد کاهش یافت.

بازار سهام بدون توجه به سیگنال‌ها و پیام‌هایی که برای رشد صادر می‌شود، همچنان به روند کاهشی خود، تحت‌تأثیر ابهام‌های موجود، ادامه می‌دهد. ظرف 2 روز گذشته ابتدا یک نشست برای تعیین تکلیف شیوه نامه تنظیم بازار فولاد برگزار شد تا شاید محرکی برای رشد بورس باشد و بعد از آن رئیس‌کل بانک مرکزی از کاهش نرخ بهره بین بانکی خبر داد که می‌تواند به تزریق نقدینگی جدید به بازار سهام منجر شود، اما سرمایه‌گذاران به این اخبار توجهی نکردند. دیروز دوباره شاخص بورس 1.5درصد افت کرد. به‌نظر می‌رسد سایه ابهام‌ها و تصمیم‌های غیرکارشناسی بر بورس سنگینی می‌کند.

با وجود آنکه وزارت اقتصاد تمایلی به نزول بورس ندارد و در تلاش برای جلوگیری از روند فعلی است، اما بازار سهام دیگر توجهی به پیام‌های صادر شده از مراجع سیاستگذار ندارد و همچنان به روند نزولی خود ادامه می‌دهد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد یک سلسله ابهام‌هایی، ازجمله نامشخص بودن نحوه قیمت‌گذاری محصولات فولادی، وضع نرخ بهره در آینده، رابطه سیاسی ایران و آمریکا و همینطور قیمت دلار، بازار سهام را با ابهام‌های جدی مواجه کرده و همین عوامل ازجمله دلایل تداوم روند نزولی بورس است. همزمان در پر تلاطم‌ترین سال بورس، تغییرات مکرر مدیریتی در مجموعه بازارسرمایه نوعی بلاتکلیفی در راهبرد‌ها و سیاست‌های کلان بازار سرمایه ایجاد کرده است. در 40سال گذشته جمعا 5مدیر شامل الله‌وردی رجایی سلماسی، احمد میر مطهری، حسین عبده تبریزی، علی صالح آبادی و محمد فطانت به‌عنوان بالاترین مقام بازار سرمایه انتخاب شده بودند؛ درحالی‌که فقط در یک سال گذشته وزیر اقتصاد 3مدیر کاملا متفاوت از جنبه‌های راهبری را به‌عنوان رئیس سازمان بورس انتخاب کرده است؛ این انتصاب‌ها از سردرگرمی در حوزه بازار سرمایه حکایت دارد و نشان می‌دهد وزارت اقتصاد راهبرد مشخصی برای بازار سرمایه ندارد.

11‌ماه پیش وزیر اقتصاد، ابتدا پس از بروز اختلاف نظر استعفای شاپور محمدی را که یک شخصیت دانشگاهی بود، از سمت ریاست سازمان بورس پذیرفت و حسن قالیباف اصل را که از سال‌ها تجربه فعالیت در بازار سرمایه برخوردار بود به‌عنوان رئیس سازمان بورس انتخاب کرد. این انتخاب اما فقط چند‌ماه دوام آورد و به‌دلیل فشار‌های غیرکارشناسی، حسن قالیباف اصل نیز مجبور به استعفا شد.

با استعفای قالیباف هفته قبل وزیر اقتصاد در رویکردی کاملا متفاوت رئیس تازه‌ای را برای سازمان بورس انتخاب کرد. طبق سوابق شغلی، سکان دار جدید بورس برخلاف 2سلف خود، با بازار سرمایه تا حدود زیادی بیگانه است. این 3 انتخاب کاملا متفاوت نشان می‌دهد وزارت اقتصاد راهبرد مشخصی برای اداره بازار سرمایه ندارد، اما این فقط یک سر ماجراست. بازار با سلسه ابهام‌هایی مواجه است؛ ابهام‌هایی که اتفاقا ازجمله عوامل اصلی نزول بازار سهام بوده‌اند.

ابهام‌ها و تلاش برای صدور سیگنال‌های رشد

دور تازه نزول بورس از وقتی آغاز شد که دولت تصمیم گرفت شیوه نامه جدیدی را برای تنظیم بازار فولاد تصویب کند. این شیوه نامه با توجه به نحوه قیمت‌گذاری دستوری، چالش‌های زیادی برای شرکت‌های فولاد ایجاد کرد و به نزول قیمت سهام در بورس منجر شد. در این دوره همچنین قیمت دلار شروع به نزول کرد و نرخ بهره در بازار بین بانکی افزایش یافت. مجموعه این عوامل بازار را با ابهام مواجه کرد که به نزول شاخص‌های بورس منجر شد. دولت و مجلس به تازگی تلاش‌هایی را برای حل این چالش‌ها آغاز کرده‌اند؛ ازجمله حذف قیمت‌گذاری دستوری فولاد و کاهش نرخ بهره در دستورکار قرار گرفته تا از این طریق سیگنال‌های تازه‌ای برای رشد بورس صادر شود.

نخستین تلاش برای ایجاد محرکی جدید برای رشد بورس به نشست روز یکشنبه فعالان صنعت فولاد و مسئولان بورس کالا در مجلس بر می‌گردد. در این نشست شیوه نامه جدید فولاد مورد بررسی قرار گرفت و آنطور که از خبر‌ها بر می‌آید قرار است که سقف قیمت‌گذاری فولاد حذف شود. البته هنوز جزئیات دقیقی از تصمیم‌های این نشست منتشر نشده و مشخص نیست چه تصمیمی برای ساماندهی بازار فولاد گرفته شده اما وزیر اقتصاد دیروز به حذف قیمت‌گذاری دستوری ابراز خوش‌بینی کرد و گفت: ممکن است قیمت‌گذاری دستوری اجرایی نشود. به‌گفته فرهاد دژ پسند، دولت تصمیم‌گیری در این زمینه را به شورای بورس ارجاع داده؛ بنابراین اگر قرار بر تغییر قیمت‌گذاری باشد شورای بورس باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند.

با وجود خوش بینی وزیر اقتصاد به حذف قیمت‌گذاری دستوری فولاد اردشیرسعدمحمدی، معاون معدنی وزیر صنعت درباره نشست روز یکشنبه با کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: از آنجا که باید دقت نظر کافی در مورد این شیوه نامه لحاظ می‌شد از کمیسیون صنایع و معادن مجلس درخواست کرده‌ایم، فرصتی به وزارت صنعت داده شود تا برنامه‌ای در این حوزه تدوین کنیم که همه ذی‌نفعان از اجرای آن رضایت مندی داشته باشند.سخنان سعدمحمدی نشان می‌دهد هنوز تصمیم نهایی درباره شیوه نامه تنظیم بازار فولاد گرفته نشده است.

ابهام دیگر این روزهای بازار موضوع نرخ بهره بین بانکی است. مشخص نیست نرخ بهره بین بانکی در آینده در چه کانالی حرکت خواهد کرد. کاهش نرخ بهره می‌تواند به رشد شاخص‌های بورس منجر شود اما ازچند‌ماه پیش بانک مرکزی به‌دلیل سیاست‌های ضد‌تورمی سیاست رشد نرخ بهره بین بانکی را در پیش گرفته در چنین شرایطی عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی، از کاهش نرخ سود بین بانکی خبر داد و گفت: نرخ سود بین بانکی به 18یا 18.5درصد کاهش خواهد یافت و در آینده بین 14تا 22درصد خواهد ماند.

او اما هیچ توضیحی نداد که سازو کار کاهش نرخ سود بین بانکی چگونه اجرا خواهد شد تا همچنان بازار سهام در ابهام باقی بماند. همتی از سوی دیگر برخلاف سخنان رئیس‌جمهوری که وعده کاهش نرخ ارز را داده بود به‌صورت تلویحی اعلام کرد، قیمت دلار در محدوده 20هزار تومان تثبیت خواهد شد. این سخنان نیز که خلاف سخنان حسن روحانی درباره رسیدن قیمت دلار به 15هزار تومان بود بر ابهام‌های بازار سهام درباره آینده قیمت دلار اضافه کرد. این ابهام‌ها موجب شده بازار سهام توجهی به سیگنال‌های صادر شده برای رشد نکند.