عرق سرد سمیرا بر تن مردسالاریِ ایرانی

برترین‌ها: «سمیرا زرگری، سرمربی تیم اسکی آلپاین زنان ایران از سوی همسرش ممنوع‌الخروج شده است.» تیم ملی اسکی زنان نیز سه‌شنبه ۲۸بهمن در غیاب مربی خود برای شرکت در مسابقات جهانی عازم ایتالیا شد تا یک‌بار دیگر تیم‌های ورزشی زنان ایران در مسابقات بین‌المللی به‌خاطر عدم اجازه همسر، بدون مربی شرکت کنند.

لیلی خرسند در «همشهری» نوشت: مسئولان ورزشی و غیرورزشی ایران از سه‌شنبه تا به امروز هیچ واکنشی به ممنوع‌الخروجی سمیرا زرگری نداشته‌اند، اما سؤال خبرگزاری خارجی از اسکی‌بازان تیم ملی این بود که چرا بدون سرمربی به ایتالیا آمده‌اند. زرگری سرمربی تیم ملی اسکی است که این روز‌ها باید کنار تیم ملی در مسابقات قهرمانی جهان ایتالیا باشد، اما به‌خاطر اینکه همسرش او را ممنوع‌الخروج کرده، در ایران است و از شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی کار شاگردانش را دنبال می‌کند.

او درباره دلایلی که باعث شده نتواند به ایتالیا محل برگزاری مسابقات برود، هیچ صحبتی نکرده، اما در صفحه اینستاگرامی‌اش نوشته است: «من فقط حمایت مسئولین محترم رو نیاز دارم، چون سال‌هاست برای پرچم کشورم زحمت کشیده‌ام و عاشق کشورم هستم. روز‌ها و ماه‌ها و سال‌هاست که شغل من از طرف شوهرم مسخره می‌شه و دلایل دیگر ممنوع‌الخروجی‌ام را هم خواهم گفت؛ شوهری که آمریکا به دنیا اومده و ایران هم بزرگ نشده»‌ آیا از مسئولانی که در این چند روز حتی یک جمله هم درباره سرمربی تیم ملی صحبت نکرده‌اند، می‌شود انتظار حمایت داشت؟ تنها کسانی که درباره زرگری صحبت کرده‌اند، شاگردانش هستند؛ فروغ عباسی و عاطفه احمدی که پنجشنبه در مسابقات جهانی از خط پایان مسابقات مارپیچ بزرگ گذشتند.ممنوع‌الخروج شدن سرمربی تیم اسکی زنان ایران واکنش‌های زیادی را به‌دنبال داشت.

تکرار باج‌خواهی همسران

ستاره لطفی در «همدلی» نوشت: این اولین بار نیست زنان ورزشکار ایرانی طعم ممنوع‌الخروجی از سوی همسرانشان را چشیده‌اند. این رویه در چند سال اخیر آن‌قدر باب شده است که بیم آن می‌رود که تبدیل به یکی از اتفاقات تلخ و تکراری در ورزش کشور شود. اگر به آرشیو خاک گرفته رسانه‌ها مراجعه کنیم مواردی از این دست کم نیستند؛ مواردی که برخی از مردان با پشتوانه قانون برای سفر ورزشی یا علمی همسران‌شان محدودیت و ممنوعیت ایجاد کردند. درست مثل همسر کاپیتان تیم فوتسال زنان که اجازه حضور همسرش در مسابقات آسیایی را نداد.

شش سال پیش نیلوفر اردلان، کاپیتان تیم فوتسال زنان به‌دلیل مخالفت همسرش که مجری تلویزیون بود، نتوانست به‌مسابقات جام ملت‌های آسیا برود. آن تیمی که نیلوفر اردلان مربی‌اش بود در غیاب مربی خود برای اولین بار قهرمانی قاره کهن را جشن گرفت و این زن ورزشکار ایرانی از یک افتخار بین‌المللی جا ماند. تلخی زندگی نیلوفر اردلان بعد‌ها حتی دست‌مایه ساخت یک فیلم سینمایی به اسم «عرق سرد» شد. زهرا نعمتی، چهره معروف ورزش ایران و پرچمدار تیم ایران در المپیک در سال ۲۰۱۶، نیز تجربه مشابه نیلوفر اردلان دارد. این قهرمان پارالمپیک هم توسط همسرش ممنوع‌الخروج شد تا او نیز مغلوب امتیاز و قدرتی شود که قانون کشور به مردان داده است. نعمتی اولین زن ایرانی است که در مسابقات پارالمپیک (تابستان ۲۰۱۲) مدال طلا گرفته است.

ممنوع‌الخروجی زنان با پشتوانه قانون

بعد از این دو ممنوع‌الخروجی پرسروصدا و بازتاب گسترده آن در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی، این موضوع مورد توجه برخی از مقامات ارشد قرار گرفت. در آن زمان شهین مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری از ضرورت اصلاح قانون «اجازه همسر برای خروج» سخن به‌میان آورد و گفت: «تا زمانی که این قانون اصلاح نشود، به‌دنبال استثنا‌ها خواهیم بود تا حداقل زنان علمی و ورزشکاران بتوانند به‌کنفرانس‌ها و میادین بین‌المللی بروند.»

طیبه سیاووشی، نماینده پیشین مجلس نیز در‌این‌باره گفته بود: «خانم‌هایی هستند که فرهنگی یا استاد دانشگاه هستند و سرمایه مملکت به‌حساب می‌آیند. این‌ها وجهه بین‌المللی به‌شمار می‌روند و این‌که با یک مشکل خانوادگی ممنوع‌الخروج شوند، به آبروی کشور صدمه می‌زند. به‌نظر می‌رسد در چنین مواردی دولت می‌تواند ورود کند و با مجوز‌های لازم، موضوع را حل‌وفصل کند. به هر حال روی افرادی مثل زهرا نعمتی هزینه و سرمایه‌گذاری شده و در صورت ممنوعیت‌شان برای خروج از کشور، آبروی ما در عرصه بین‌المللی صدمه می‌خورد. این یک موضوع شخصی نیست، بلکه مسئله ملی است.» لازم به‌یادآوری است ممنوع‌الخروج شدن ورزشکاران ایرانی به‌دلیل قوانین جاری کشور است. بر اساس این قوانین زنان برای دریافت گذرنامه باید اجازه همسر داشته باشند و بعد از صدور گذرنامه هم مردان می‌توانند همسران‌شان را از سفر منع کنند.

این امتیاز قانونی باعث سوءاستفاده برخی از مردان شده است. به‌ویژه سوءاستفاده از این قانون در حوزه ورزشی بسیار گسترده‌تر است و گفته می‌شود حتی محلی برای باج‌گیری از زنان ورزشکار یا وزارتخانه‌های مربوطه شده است. بدیهی است وجود این قوانین آن هم در کشوری که زنانش درحال پیشرفت‌های تحصیلی، شغلی و ورزشی هستند، ضمن این‌که با روح جامعه در تعارض است، می‌تواند نشان‌دهنده فرودست بودن زنان در یک جامعه دانست. در این جوامع مردان با ابزار قدرت قانونی در جایگاه فرادست و زنان در جایگاه فرودست قرار می‌گیرند.

طنز ماجرا در موضوع جدیدترین ممنوع‌الخروجی زنان این است که همزمان با ممنوع‌الخروجی مربی اسکی زنان ایران توسط همسرش و داغ شدن موضوع حقوق زنان، زهره الهیان، یکی از نماینده‌های زن مجلس به دختر دربند حاکم دبی خواسته است که به ایران بیاید تا از حقوق بشر برخوردار شود.